Zespół dawnej Szkoły Rzemiosł Budowlanych i Wyższej Szkoły Budowy Maszyn we Wrocławiu – badania, rekonstrukcja i konserwacja detalu i dekoracji architektonicznej z początku XX w.

• Autorzy: Gryglewska Agnieszka , Oleś Dominika

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK79CRAFTS

Warianty tytułu

EN

Complex of the former Building Crafts School and the Higher School of Machine Construction in Wrocław: investigation, reconstruction and conservation of early- nineteenth-century detail and architectural ornamentation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest prezentacja wyników badań oraz prac konserwatorskich i rekonstrukcyjnych przeprowadzonych w zespole budynków dawnej Szkoły Rzemiosł Budowlanych i Wyższej Szkoły Budowy Maszyn, obecnym kampusie E Politechniki Wrocławskiej, w latach 2010–2019. Kompleks, wybudowany w latach 1901–1907 według projektu Karla Klimma, był na początku XX w. jedną z najważniejszych inwestycji miejskich we Wrocławiu. Wyróżniał się bogactwem form i symboliki secesyjnej dekoracji, związanej z państwem, miastem, rzemiosłem budowlanym oraz funkcją oświatową budynku. Badania zrealizowane przed pracami remontowymi i w ich trakcie umożliwiły konserwację lub rekonstrukcję historycznej dekoracji rzeźbiarskiej i malarskiej, detalu architektonicznego, materiałów budowlanych. Odkrycia dokonane podczas prac, weryfikujące dotychczasową wiedzę, sprawiły, że zespół budynków szkolnych stał się skarbnicą informacji na temat technik budowlanych i dekoracji architektonicznej przełomu XIX i XX w.

EN

The objective of this paper is to present the results of the investigation and conservation and restoration works done on the building complex of the former Building Crafts School and the Higher School of Machine Construction, the present-day campus E of the Wrocław University of Science and Technology, in the years 2010–2019. The complex, built in the years 1901–1907 to a design by Karl Klimm, was one of the most significant municipal projects in Wrocław in the early twentieth century. It stood out by its wealth of form and the symbolism of its Secession ornamentation, associated with the state, the city, building crafts, and the educational use of the building. An investigation performed before and during the renovation works allowed for the conservation or reconstruction of the building’s historical sculptural and painterly ornamentation, architectural detail and construction materials. Findings made during the works, which verified previous knowledge, contributed to the building becoming a treasure trove of information about the construction techniques and architectural ornamentation from the end of the nineteenth and the early twentieth centuries.

Słowa kluczowe

PL

szkoła rzemiosł budowlanych; secesja; Wrocław; detal architektoniczny; rekonstrukcja; konserwacja

EN

building crafts school; Art Nouveau; Wrocław; architectural detail; reconstruction; restoration

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2024
• Tom: Nr 79
• Strony: 102--117
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., fot.

Twórcy

autor

Gryglewska Agnieszka

• Politechnika Wrocławska, Wydział Architektury

• https://orcid.org//0000-0001-7073-6687

autor

Oleś Dominika

• Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu

• https://orcid.org/0000-0003-3836-5825

Bibliografia

• Archiwalia / Archive materials
• 1. Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Akta m. Wrocławia, sekcja 21, sygn. 18936, Unterhaltung der Baugewerk- Maschinen Bauschule nebst Direktorhaus u. Maschinenlaboratorium, t. 4 [1918–1921].
• 2. Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Akta m. Wrocławia, sekcja 21, sygn. 26776, Programm der Königl. Baugewerkschule, [1899–(1916)].
• 3. Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, Oddział Zbiorów Graficznych, Fotografie Wrocławia, sygn. 818, 1167, 1168.
• Teksty źródłowe / Source texts
• 4. Breslauer Bürgerbuch. Sammlung städtischen Ortsrechts, Breslau 1911.
• 5. Plüddemann Richard, Baugewerkschulbauten, „Deutsche Bauzeitung” 1906, R. 40.
• Opracowania / Secondary sources
• 6. Czerner Olgierd, Architektury istnienie i zachowanie z szuflady Profesora, Wrocław 2004.
• 7. Czerner Olgierd, Wartość autentyzmu w zabytkach, „Ochrona Zabytków” 1974, nr 3(106).
• 8. Gryglewska Agnieszka, Exemplary materials and building technologies in the hundred-year edifice of the former
• 9. Construction Crafts School in Wrocław, [w:] Structural Analysis of Historical Constructions. Proceedings of the International Conference on Structural Analysis of Histori cal Constructions, red. Jerzy Jasieńko, t. 2, Wrocław 2012.
• 10. Kirschke Paweł, Rewaloryzacja gmachu Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej, [w:] Dziedzictwo architektoniczne. W kręgu świata przyrodniczego i budowli miejskich, red. Ewa Łużyniecka, Wrocław 2019.
• 11. Kurzątkowski Mieczysław, Mały słownik ochrony zabytków, Warszawa 1989.
• 12. Postanowienia i uchwały II Międzynarodowego Kongresu Architektów i Techników Zabytków w Wenecji w 1964 r. (Karta Wenecka 1964), „Ochrona Zabytków” 1966, nr 3(74).
• 13. Szmygin Bogusław, Teksty doktrynalne w ochronie dziedzictwa – analiza formalna i propozycje, [w:] Współczesne problemy teorii konserwatorskiej w Polsce, red. Bogusław Szmygin, Warszawa–Lublin 2008.
• 14. Szmygin Bogusław, Teksty doktrynalne w ochronie dziedzictwa – analiza formalna, zasady tworzenia, dalsze działania, [w:] Vademecum konserwatora zabytków. Międzynarodowe Normy Ochrony Dziedzictwa Kultury, Warszawa 2015.
• Dokumentacja / Documentation
• 15. Gryglewska Agnieszka, Brzezowski Wojciech, „Studium historyczne z wnioskami konserwatorskimi kompleksu dawnej Baugewerk- und Maschinenbauschule, obecnie budynków przy ul. Bolesława Prusa 53/55 we Wrocławiu”, mps w CWINT PWr., Wrocław 2009.
• 16. Witkowska Agnieszka, „Dokumentacja z badań konserwatorskich. Rozpoznanie konserwatorskie wybranych elementów wystroju wnętrz gmachu E-1
• 17. E-5 Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, ul. B. Prusa 53/55”, mps na Wydziale Architektury PWr., Wrocław 2010.
• 18. Witkowska Agnieszka, „Program technologiczny remontu i konserwacji elementów wystroju wnętrz gmachu Wydziału Architektury Wrocławskiej”, mps na Wydziale Architektury PWr., Wrocław 2011.
• Projekty / Projects
• 19. „Nadbudowa wraz z przebudową i zmianą sposobu użytkowania budynku laboratorium E-3 na bibliotekę Wydziału Architektury PWr. przy ul. Chemicznej 4”, projekty PB i PW, 2012, „CREOPROJECT”, Bartosz Żmuda.
• 20. „Przebudowa i remont budynku E-5 PWr. wraz z instalacjami wewnętrznymi oraz zagospodarowaniem terenu przy ul. Rozbrat 7 we Wrocławiu”, projekty PB i PW, 2012, „CREOPROJECT”, Bartosz Żmuda.
• 21. „Remont pokrycia dachu budynku E-1 PWr.”, projekt PW, 2010, oprac. Przemysław Stobiecki, Waldemar Bober.
• 22. „Remont zabytkowej elewacji budynku WA E-1 PWr. przy ul. B. Prusa 53/55 we Wrocławiu”, projekty PB i PW, 2008, „Vertigo” Margareta Jarczewska.
• 23. „Wymiana i renowacja okien i drzwi zewnętrznych zwiększająca termoizolacyjność budynku E-1 PWr. przy ul. B. Prusa 53/55 we Wrocławiu”, projekty PB i PW, 2015, „HEXAGON” Sp. z o.o., Jerzy Piskozub.
• 24. „Zwiększenie potencjału dydaktycznego Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej poprzez przebudowę budynku E przy ul. B. Prusa 53/55 we Wrocławiu”, projekty PB i PW, 2016–2017, „LOCUM M. Paszyn Sp. Komandytowa”.
• Akty prawne / Legal acts
• 25. Karta ICOMOS. Zasady analizy, konserwacji i strukturalnej konserwacji dziedzictwa architektonicznego, dokument XIV Zgromadzenia Generalnego ICOMOS, Victoria Falls/Zimbabwe 2003.
• Źródła elektroniczne / Electronic sources
• 26. Global.museum-digital.org, https://global.museum-digital.org/singleimage?imagenr=213804 (dostęp: 1 IV 2024).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025)