Urządzony we włoskim guście. Rynek w Świdnicy i jego barokowe dziedzictwo

• Autorzy: Ludwig Bogna

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK75BAROQUE

Warianty tytułu

EN

Decorated in an Italian style: market square in Świdnica and its baroque heritage

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Rynek świdnicki stanowi przykład kompleksowego rozwiązania, w którego skład wchodzą elementy architektury i urbanistyki, powstałe etapami i spontanicznie, lecz tworzące spójną, doskonale zakomponowaną całość. To wyjątkowe wnętrze urbanistyczne zachowało w dużej mierze wygląd z dwóch etapów przebudowy w okresie dojrzałego i późnego baroku. Nadały one średniowiecznej strukturze miejskiej nową szatę o wyróżniających się specyficznych formach. Artykuł stara się scharakteryzować specyficzne formy i rozwiązania urbanistyczne tego cennego wnętrza urbanistycznego.

EN

The Market Square in Świdnica is an example of a complex solution consisting of architectural and urban planning elements, created in stages and spontaneously, but forming a coherent, perfectly composed whole. This unique urban interior has retained much of its appearance from two stages of reconstruction in the middle and late Baroque periods. They gave a new look of distinctive specific forms to the medieval urban structure. The paper characterizes the specific forms and urban solutions of this valuable urban interior.

Słowa kluczowe

PL

historia urbanistyki; barok; Świdnica; Śląsk

EN

history of urban planning; Baroque; Świdnica; Silesia

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2023
• Tom: Nr 75
• Strony: 55--70
• Opis fizyczny: Bibliogr. 52 poz., fot.

Twórcy

autor

Ludwig Bogna

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej

• https://orcid.org/0000-0002-7755-5835

Bibliografia

• Materiały źródłowe / Sources
• 1. Cureus Joachim, New vermehrete Schlesische Chronica unnd Landes Beschreibung, Jena 1625.
• 2. Der Kayserlichen vnd Khöniglichen Stadt Breszlaw Auffs neu umgefertigte, vermehrte und verbesserte Bau-Ordnung, Breslau 1668.
• 3. Der Oder-Strohm von seinen Ursprung durch Ober und Nieder Schlesien, mapa ante 1740, https://www.bibliotekacyfrowa.pl/publication/20773 (dostęp: 20 IX 2023).
• 4. Die Stadt Schweidnitz, Plan widokowy miasta wg rysunku z 1623 r., Schubert 1911, s. 24.
• 5. Fromann Hugo, [Świdnica, rynek], Schweidnitz po 1848, https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/29107/edition/40647/content (dostęp: 20 IX 2023).
• 6. Kosmann Johann W., Die Geschichte der Stadt Schweidnitz, Breslau 1786.
• 7. Sturm Leonhard Ch., Nicolai Goldmanns vollständige Anweisung zu der Civil-Bau-Kunst, Braunschweig 1699.
• 8. Lebrecht Georg, Der Marktplatz von Schweidnitz, litografia, 1894, na podst. ryc. 1813, Muzeum Dawnego Kupiectwa w Świdnicy, por. Schubert 1911, s. 19, 21, 22, 41.
• 9. Lucae Friedrich, Schlesiens curiose Denckwürdigkeiten, oder vollkommene Chronica von Ober- und Nieder- Schlesien, Frankfurt am Mann 1698.
• 10. Merian Matthäus, Schweidnitz, [w:] Topographia Bohemiae, Moraviae et Silesiae, Frankfurt am Main 1650, s. 177, 179.
• 11. Naso Efreim I., Phoenix redivivus, ducatuum Svidnicencis [et] Javroviensis, Breßlau 1667.
• 12. Ring Obstmarkt, pocztówka, 1895–1900, https://polska-org.pl/3429814,foto.html?idEntity=550430 (dostęp: 20 IX 2021).
• 13. Schweidnitz, Paradeplatz, pocztówka, 1902, https://polska-org.pl/671204,foto.html?idEntity=550431 (dostęp: 20 IX 2021).
• 14. Sturm Leonhard Ch., Vollständige Anweisung alle Arten von Bürgerlichen Wohn-Häusern wohl anzugeben, Augspurg 1721.
• 15. Wernher Friedrich B., Plan von Schweidnitz, 1744–1747, rys. Schubert 1911, s. 350.
• 16. Wernher Friedrich B., Rathaus und Revier in Schweidnitz, ok. 1750, rys. Schubert 1911, s. 31.
• Opracowania / Secondary sources
• 17. Adamczewska Agnieszka, Die Dreifaltigkeitssäulen in Schlesien, [w:] Studien zur europäischen Barock- und Rokokoskulptur, red. K. Kalinowski, Poznań 1985, s. 273–287.
• 18. Baruchsen Lydia, Die schlesische Mariensäule, Breslau 1931.
• 19. Brzezowski Wojciech, Dom mieszkalny we Wrocławiu w okresie baroku, Wrocław 2005.
• 20. Chorowska Małgorzata, Schemat pierwotnej parcelacji Świdnicy, [w:] Świdnica, Atlas historyczny miast polskich, t. IV: Śląsk, z. 5, red. Rafał Eysymontt, Mateusz Goliński, Wrocław 2008.
• 21. Chorowska Małgorzata, Goliński Mateusz, Rozwój przestrzenny miasta i architektura do 1740 roku, [w:] Świdnica, Atlas 2008.
• 22. Chorowska Małgorzata, Lasota Czesław, Początki kamienic na przykładzie zachodniej pierzei rynku, [w:] Świdnica, Atlas 2008.
• 23. Chorowska Małgorzata, Lasota Czesław, Kamienica mieszczańska w Świdnicy, Wrocław 2013.
• 24. Czerner Rafał, Lasota Czesław, Blok ratuszowy w Świdnicy do połowy XVI w., Wrocław 1997.
• 25. Czerner Rafał, Lasota Czesław, Rozwój zabudowy bloku wewnętrznego rynku w średniowieczu i jego przekształcenie w czasach nowożytnych, [w:] AHMP 2008.
• 26. Die Rathaus-Kapelle zu Schweidnitz, Schweidnitz 1840.
• 27. Dobkiewicz Andrzej, Nowotny Sobiesław, Wieża ratuszowa w Świdnicy, 2022, https://historia-swidnica.pl/wieza-ratuszowa-w-swidnicy (dostęp: 20 III 2023).
• 28. Goliński Mateusz, Wokół socjotopografii późnośredniowiecznej Świdnicy, cz. 2, Wrocław 2003.
• 29. Hanulanka Danuta, Świdnica, Wrocław 1973 (wyd. 2).
• 30. Hołownia Ryszard, Jan Łukasz Hildebrandt a rezydencja władców we Wrocławiu, „Quart” 2006, nr 2.
• 31. Kolbiarz Artur, Early baroque sculpture in Lower Silesia and Johann Georg Bendl, „Umeni” 2016, nr 64 (1).
• 32. Kotełko Stanisław, W średniowieczu – od początków miasta do 1525 r. Od przejścia pod panowanie Habsburgów do wojen napoleońskich, [w:] Świdnica, red. Wacław Korta, Wrocław 1995.
• 33. Landsberger F., Eine barocke Marienstatue des Bildhauers Hampel, „Schlesische Monatshefte” 1932, t. IX, nr 4.
• 34. Ludwig Bogna, The role of fountains in the urban space of Habsburg Silesia in modern times, „Architectus” 2021 nr 32 (66).
• 35. Mitterhuber E., Alberto Camesina, 2015, https://www.artistiticinesi-ineuropa.ch/deu/camesina-a-deu.html (dostęp: 20 IX 2021).
• 36. Mitterhuber E., Santino Bussi, 2014/2015/2018, https:// tessinerkuenstler-ineuropa.ch/deu/bussi-s-deu.html (dostęp: 20 IX 2021).
• 37. Nowak Romuald, Maria Zwycięska na śląskich kolumnach maryjnych, Quart” 2012, nr 4 (26).
• 38. Nowotny Sławomir et al., Wieża ratuszowa, Świdnica 2012.
• 39. Nowotny Sławomir, Świdnicki Rynek, cz. 1: Kamienice mieszczańskie, Świdnica 2016. Nowotny Sławomir, XVIII-wieczny opis Świdnicy, cz. 1, 2019, http://historia-swidnica.pl/xviii-wieczny-opis-swidnicy-cz-i (dostęp: 20 IX 2021).
• 40. Nowotny Sławomir, Ratusz: deszcz kul i bomb, https://historia-swidnica.pl/ratusz-deszcz-kul-i-bomb (dostęp: 20 V 2023).
• 41. Ostowska Danuta, Jerzy Leonard Weber rzeźbiarz śląski epoki baroku, „Rocznik Sztuki Śląskiej” 1963, nr 2.
• 42. Patzak Bernhard, Der schlesische Baumeister Felix Anton
• 43. Hammerschmidt und sein Bau des Grüssauer Prälatenhauses in Schweidnitz, „Der Wanderer im Riesengebirge” 1930/50, nr 5.
• 44. Schirrmann Wilhelm, Chronik der Stadt Schweidnitz, Schweidnitz 1909.
• 45. Schmidt Friedrich J., Geschichte der Stadt Schweidnitz t. 1–2, Schweidnitz 1846–1848.
• 46. Schubert Heinrich, Bilder aus der Geschichte der Stadt
• 47. Schweidnitz, Schweidnitz 1911.
• 48. Schweidnitz in J. 1636, [w:] Heinrich Schubert, Bilder aus der Geschichte der Stadt Schweidnitz, Schweidnitz 1911, s. 51.
• 49. Smithers Tamara, Renovatio of the Campidoglio and Michelangelo’s use of the giant order, [w:] Perspectives on public space in Rome, red. Gregory Smith, Jan Gadeyne, Routledge 2013.
• 50. Wyrzykowska Małgorzata, Śląsk w orbicie Wiednia, Wrocław 2010.
• 51. Zabłocka-Kos Agnieszka, Rozwój Świdnicy w latach 1740–2005, [w:] Świdnica, Atlas 2008.
• 52. Zimmermann Friedrich A., Beyträge zur Beschreibung von Schlesien, t. 5, Brieg 1785.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).