Dikofol, endosulfan, trifluralina, heksabromocyklododekan i pentachlorofenol : przegląd zagrożeń dla środowiska i zdrowia człowieka

Skotak, K.; Szczotko, M.

doi:10.15199/62.2016.3.40

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Dikofol, endosulfan, trifluralina, heksabromocyklododekan i pentachlorofenol : przegląd zagrożeń dla środowiska i zdrowia człowieka

Autorzy

Skotak K. , Szczotko M.

Wybrane pełne teksty z tego czasopisma

przemchem.pl

Identyfikatory

DOI

10.15199/62.2016.3.40

Warianty tytułu

Dicofol, endosulfan, trifluralin, hexabromocyclododecane and pentachlorophenol : a review of environmental and human health impact

Języki publikacji

Abstrakty

Trwałe zanieczyszczenia organiczne (TZO) to związki chemiczne pochodzenia antropogenicznego, odporne na degradację w środowisku oraz podlegające kumulacji w łańcuchu pokarmowym. Mogą być przenoszone na duże odległości w atmosferze, powodując (ze względu na swoją toksyczność) zagrożenie dla środowiska i zdrowia człowieka również w regionach, w których nigdy nie były stosowane. Dokonano przeglądu dostępnych danych na temat pięciu TZO (dikofol, endosulfanu, trifluralina, heksabromocyklododekan i pentachlorofenol), które w zakresie kontroli, ograniczenia lub wyeliminowania emisji do atmosfery oraz obniżenia strat wywoływanych w środowisku są obecnie w kręgu zainteresowania międzynarodowych konwencji. Skoncentrowano się przede wszystkim na środowiskowych i zdrowotnych aspektach wybranych związków.

A review with 95 refs.

Słowa kluczowe

trwałe zanieczyszczenia organiczne TZO dikofol endosulfan trifluralina heksabromocyklododekan pentachlorofenol

dicofol endosulfan trifluralin hexabromocyclododecane pentachlorophenol

Wydawca

Wydawnictwo SIGMA-NOT

Czasopismo

Przemysł Chemiczny

Rocznik

2016

Tom

T. 95, nr 3

Strony

554--560

Opis fizyczny

Bibliogr. 95 poz., tab.

Twórcy

autor

Skotak K.

kskotak@ios.edu.pl

Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Kolektorska 4, 01-692 Warszawa

autor

Szczotko M.

Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, Warszawa

Bibliografia

[1] Health risks of persistent organic pollutants from long-range transboundary air pollution, Joint WHO/Convention Task Force on the Health Aspects of Air Pollution, World Health Organization, 2003.
[2] Praca zbiorowa, Trwałe zanieczyszczenia organiczne, Instytut Ochrony Środowiska, 2003.
[3] Konwencja Sztokholmska w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych, sporządzona w Sztokholmie dnia 22 maja 2001 r., Dz. U. 2009, nr 14, poz. 76.
[4] Konwencja Bazylejska o kontroli transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadow niebezpiecznych, sporządzona w Bazylei dnia 22 marca 1989 r., Dz. U. 1995, nr 19, poz. 88.
[5] Konwencja w sprawie procedury zgody po uprzednim poinformowaniu w międzynarodowym handlu niektorymi niebezpiecznymi substancjami chemicznymi i pestycydami, sporządzona w Rotterdamie dnia 10 września 1998 r., Dz. U. 2008, nr 158, poz. 990.
[6] Konwencja Genewska w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości, sporządzona w Genewie dnia 13 listopada 1979 r., Dz. U. 1985, nr 60, poz. 311, Dz. U. 1988, nr 40, poz. 313.
[7] Wniosek dotyczący Decyzji Rady w sprawie propozycji zmian, składanych w imieniu Wspolnoty Europejskiej i Państw Członkowskich, do załącznikow I–III do Protokołu z 1998 r. do Konwencji z 1979 r. w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości dotyczącego trwałych zanieczyszczeń organicznych oraz do załącznikow A-C do Konwencji Sztokholmskiej w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych, COM(2004) 537 końcowy, Komisja Wspolnot Europejskich, Bruksela, 4 sierpnia 2004 r.
[8] The 1998 Protocol on Persistent Organic Pollutants, Including the Amendments Adopted by the Parties on 18 December 2009, ECE/EB.AIR/104, Economic and Social Council, United Nation, 21 kwietnia 2010 r.
[9] Options for adding new substances to The Protocol on Persistent Organic Pollutants, ECE/EB.AIR/WG.5/2010/8, Economic and Social Council, Economic Commission for Europe, United Nation, 18 czerwca 2010 r.
[10] National implementation plan Republic of Poland, Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants (POPs), 10 stycznia 2011 r.
[11] Review report for the active substance dicofol. Final, European Commission, Health & Consumer Directorate-General (SANCO/1356/08–rev. 0, 25 April 2008), European Commission, 2008.
[12] C. Turgut, C. Gokbulut, T.J. Cutright, Environ. Sci. Pollut. Res. 2009, 16, 214.
[13] S. Li, Y. Tian, Q. Ding, W. Liu, Chemosphere 2014, 94, 164.
[14] P. Struciński, K. Goralczyk, J.K. Ludwicki, Roczn. PZH 1995, 46, nr 3, 279.
[15] W. Xua, X. Wanga, Z. Cai, Anal. Chim. Acta 2013, 790, 1.
[16] B. Kumari, A. Duhan, Environ. Monit. Assess. 2011, 182, nr 1-4, 129.
[17] S.Z. Lari, N.A. Khan, K.N. Gandhi, T.S. Meshram, N.P. Thacker, J. Environ. Health Sci. Eng. 2014, 12, nr 1, 11.
[18] N. Thacker, J. Bassin, V. Deshpande, S. Devotta, Environ. Monit. Assess. 2008, 137, 295.
[19] Li Li, Jianguo Liu, Jianxin Hu, Environ. Sci. Technol. 2015, 49, nr 1, 212.
[20] P.F. Hoekstra, B.K. Burnison, A.W. Garrison, T. Neheli, D.C.G. Muir, Chemosphere 2006, 64, nr 1, 174.
[21] The WHO Recomended Classification of Pesticides by Hazard and Guidelines to Classification, 2009.
[22] B.A. Narloch, M.P. Lawton, D.E. Moody, B.D. Hammock, L.R. Shull, Pest. Biochem. Phys. 1987, 28, nr 3, 362.
[23] California Environmental Protection Agency Department of Pesticide Regulation Medical Toxicology Branch Summary of Toxicology Data Dicofol. July 24, 1986. Revised 3/6/87; 5/12/88; 3/9/90; 10/15/90; 4/6/92; 11/13/92; 5/24/93; 1/12/12.
[24] Anonim, EFSA J. 2011, 9, nr 8, 2337.
[25] Second addendum to the risk profile of dicofol, Draft Report 9T7379.01, 5 lutego 2009 r.
[26] Rozporządzenie 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 lutego 2005 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomow pozostałości pestycydow w żywności i paszy pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz na ich powierzchni zmieniające dyrektywę Rady 91/414/EWG, Dz. Urz. UE, L 70, 16 marca 2008 r., z poźn. zm.
[27] A.I. Sanchez, M.D. Hernando, J.J. Vaquero, E. Garcia, J.M. Navas, J. Environ. Prot. 2010, nr 1, 231.
[28] Appendix K. Summary of human health effects data for dicofol, United States Environmental Protection Agency, Washington, D.C. 20460, 1998.
[29] J. Weber, C.J. Halsall, D. Muir, C. Teixeira, J. Small, K. Solomon, M. Hermanson, H. Hung, T. Bidleman, Sci. Total Environ. 2010, 408, 2966.
[30] Report of the Persistent Organic Pollutants Review Committee on the work of its fifth meeting Addendum. Risk profile on endosulfan. UNEP/POPS/POPRC.5/10/Add.2, Persistent Organic Pollutants Review Committee, Distr.: General, 13 grudnia 2009 r.
[31] Updated draft risk management evaluation: endosulfan, UNEP/POPS/ POPRC.6/INF/22, Persistent Organic Pollutants Review Committee, Distr.: General, 8 października 2010 r.
[32] Endosulfan. Draft Dossier prepared in support of a proposal of endosulfan to be considered as a candidate for inclusion in the CLRTAP protocol on persistent organic pollutants, German Federal Environment Agency, 2006.
[33] J. Castro, C. Sanchez-Brunete, J.A. Rodriguez, J.L. Tadeo, Fresenius Environ. Bull. 2002, 11, 578.
[34] S. Becker, C.J. Halsall, W. Tych, R. Kallenborn, Y. Su, H. Hung, Atmos. Environ. 2008, 42, 8225.
[35] B.M. Bussian, M. Pandelova, P. Lehnik-Habrink, B. Aichner, B. Henkelmann, K.W. Schramm, Environ. Pollut. 2015, 206, 661.
[36] Preliminary risk profile of endosulfan, Umweltbundesamt, Berlin (Germany) 2002.
[37] M.H. Silva, S.L. Beauvais, Regul. Toxicol. Pharmacol. 2010, 56, nr 1, 4.
[38] M. Bajpayee, A.K. Pandey, S. Zaidi, J. Musarat, D. Parmar, N. Mathur, P.K. Seth, A. Dhawan, Environ. Mol. Mutagen. 2006, 47, nr 9, 682.
[39] Draft toxicological profile for endosulfan, U.S. Department of Health and Human Services, Public Health Service-Agency for Toxic Substances and Disease Registry, 2013.
[40] Endosulfan in drinking-water, Background document for development of WHO Guidelines for drinking-water quality, World Health Organization, 2004.
[41] M.P.L. Chan, S. Morisawa, A. Nakayama, M. Yoneda, Mat. 6th World Congress on Alternatives & Animal Use in the Life Sciences, Tokio 21–25 sierpnia 2007 r., AATEX J. 2008, 14, Special Issue, 543.
[42] Report of the executive body on its twenty-sixth session held in Geneva from 15 to 18 December 2008, ECE/EB.AIR/WG.5/2010/8, Economic and Social Council, Economic Commission for Europe, United Nation, 18 czerwca 2010 r.
[43] C.A. de Wit, D. Herzke, K. Vorkamp, Sci. Total Environ. 2010, 408, 2885.
[44] Report of the Persistent Organic Pollutants, Review Committee on the work of its seventh meeting. Addendum, Risk management evaluation on hexabromocyclododecane, UNEP/POPS/POPRC.7/19/Add.1, Geneva 10–14 października 2011 r.
[45] Proposal to list hexabromocyclododecane in Annex A to the Convention, Persistent Organic Pollutants Review Committee, 2009.
[46] Additional information submitted on hexabromocyclododecane, Persistent Organic Pollutants Review Committee, 2009.
[47] H. Fromme, B. Hilger, E. Kopp, M. Miserok, W. Volkel, Environ. Int. 2014, 64, 61.
[48] A. Covaci, A.C. Gerecke, R.J. Law, S. Voorspoels, M. Kohler, N.V. Heeb, H. Leslie, C.R. Allchin, J. De Boer, Environ. Sci. Technol. 2006, 40, 3679.
[49] M.A.-E. Abdallah, S. Harrad, C. Ibara, M. Diamond, L. Melymuk, M. Robson, A. Covaci, Environ. Sci. Technol. 2008, 42, 459.
[50] M.A.-E. Abdallah, S. Harrad, Environ. Int. 2009, 35, 870.
[51] R.W. Hunziker, S. Gonsior, J.A. MacGregor, D. Desjardins, J. Ariano, U. Friederich, Organohalog. Compd. 2004, 66, 2300.
[52] C.H. Marvin, G.T. Tomy, J.M. Armitage, J.A. Arnot, L. McCarty, A. Covaci, V. Palace, Environ. Sci. Technol. 2011, 45(20), 8613.
[53] P.I. Johnson, H.M. Stapleton, B. Mukherjee, R. Hauser, J.D. Meeker, Sci. Total Environ. 2013, 445-446, 177.
[54] Support document for identification of hexabromocyclododecane and all major diastereoisomers identified as a substance of very high concern, ECHA European Chemicals Agency, 2008.
[55] Priority existing chemical assessment report hexabromocyclododecane, Australian Government, Department of Health and Aeging NICNAS, czerwiec 2012 r.
[56] C. Koch, R. Rupp, B. Sures, Environ. Pollut. 2015, 199, 26.
[57] L. Roosens, M. Abou-Elwafa Abdallah, S. Harrad, H. Neels, A. Covaci, Environ. Health Perspect. 2009, 117, 1707.
[58] C.C. Carignan, M.A. Abdallah, N. Wu, W. Heiger-Bernays, M.D. McClean, S. Harrad, T.F. Webster, Environ. Sci. Technol. 2012, 46, 12146.
[59] J. Kuc, A. Grochowalski, Chemik 2014, 68, nr 6, 524.
[60] C. Thomsen, P. Molander, H.L. Daae, K. Janak, M. Froshaug, V.H. Liane, S. Thorud, G. Becher, E. Dybing, Environ. Sci. Technol. 2007, 41, 5210.
[61] Risk assessment. Hexabromocyclododecane CAS-No. 25637-99-4. EINECS No. 247-148-4, European Commission, 2008.
[62] S. Eckhardt, K. Breivik, S. Mano, A. Stohl, Atmos. Chem. Phys. 2007, 7, 4527.
[63] J. Falandysz, K. Szymczyk, Pol. J. Environ. Stud. 2001, 10, nr 3, 189.
[64] E. Jakobsson, L. Asplund, [w:] The handbook of environmental chemistry, t. 3, cz. K, Department of Environmental Chemistry, Springer, Stockholm 2003.
[65] A.M. Ruder, J.H. Yiin, Chemosphere 2011, 83, 851.
[66] Integrated Risk Information System. Pentachlorophenol, US Environmental Protection Agency, Washington, DC, 2010.
[67] D.A. Abramowicz, Environ. Health Perspect 1995, 103, Suppl. 5, 97.
[68] L. Karlsson, L. Cragin, G. Center, C. Giguere, J. Comstock, L. Boccuzzo, A. Sumner, Am. J. Public Health 2013, 103, nr 2, 276.
[69] H.C. Hong, H.Y. Zhou, T.G. Luan, C.Y. Lan, China Environ Int. 2005, 31, 643.
[70] C. Schulz, W. Butte, Int. J. Hygiene Environ. Health 2007, 210, nr 6, 741.
[71] Report of the Persistent Organic Pollutants Review Committee on the work of its ninth meeting. Addendum. Risk profile on pentachlorophenol and its salts and esters, UNEP/POPS/POPRC.9/13/Add.3 Persistent Organic Pollutants Review Committee, Distr.: General, 11 listopada 2013 r.
[72] K. Sai-Kato, T. Umemura, A. Takagi, R. Hasegawa, A. Tanimura, Y. Kurokawa, Food Chem. Toxicol. 1995, 33, nr 10, 877.
[73] T. Umemura, S. Kai, R. Hasegawa, K Sai, Y. Kurokawa, G.M. Williams. Carcinogenesis 1999, 20, nr 6, 1115.
[74] US EPA, Pentachlorophenol. Hazard Summary-Created in April 1992; Revised in January 2000, http://www3.epa.gov/airtoxics/hlthef/pentachl. html, dostęp 28 września 2015 r.
[75] C.B. Walls, W.I. Glass, N.E. Pearce, N Z Med. J. 1998, 111(1074), 362.
[76] G.S. Cooper, S. Jones, Environ. Health Perspect. 2008, 116, nr 8, 1001.
[77] R-Z. Zheng, Q-H. Zhang, Y-X. He, Q. Zhang, L-S. Yang, Z-H. Zhang, X-J. Zhang, J-T. Hu, F. Huang, Asian Pac. J. Cancer Prev. 2013, 14, nr 2, 811.
[78] P.A. Demers, H.W. Davies, M.C. Friesen, C. Hertzman, A. Ostry, R. Hershler, K. Teschke, Cancer Causes Control 2006, 17, 749.
[79] K. Vorkamp, F.F. Riget, Chemosphere 2014, 111, 379.
[80] TC NES working group on identification of persistent, bioaccumulating and toxic substances (PBTs) and very persistent and very bioaccumulating substances (vPvBs) – PBT WG, Evaluation of the active substance trifluralin against the POP criteria according to Regulation 850/2004 by the TC NES sub-group, 2006.
[81] B.A. Holmen, J. Kasumba, A. Hiscox, J. Wang, D. Miller, J. Agric. Food. Chem. 2013, 61(41), 9776.
[82] Health effects notebook, for hazardous air pollutants. Trifluralin, Office of Air Quality Planning & Standards, U.S. Environmental Protection Agency, 1994.
[83] T.C.C. Fernandes, M.A. Pizano, M.A. Marin-Morales, [w:] Herbicides. Current research and case studies in use (red. A.J. Price, J.A. Kelton), InTech, 2013.
[84] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/39/UE z dnia 12 sierpnia 2013 r. zmieniająca dyrektywy 2000/60/WE i 2008/105/ WE w zakresie substancji priorytetowych w dziedzinie polityki wodnej, Dz. Urz. UE, L 226/1 z dnia 24 sierpnia 2013 r.
[85] G. Spera, S. Rosati, E. Rossi, S. Scicchitano, Commun. Agric. Appl. Biol. Sci. 2006, 71, 161.
[86] R. Grover, J.D. Wolt, A.J. Cessna, H.B. Schiefer, Rev. Environ. Contam. Toxicol. 1997, 153, 1.
[87] Guidelines for drinking-water quality, t. 2: Health criteria and other supporting information, World Health Organization, Geneva 1996.
[88] D.T. Waite, A.J. Cessna, R. Grover, L.A. Kerr, A.D. Snihura, J. Environ. Qual. 2004, 33, nr 5, 1616.
[89] Directive 2008/105/EC of the European Parliament and of the Council of 16 December 2008 on environmental quality standards in the field of water policy, amending and subsequently repealing Council Directives 82/176/EEC, 83/513/EEC, 84/156/EEC, 84/491/EEC, 86/280/EEC and amending Directive 2000/60/EC of the European Parliament and of the Council.
[90] Praca zbiorowa, Pesticides. The impacts of pesticides exposure (red. M. Stoytcheva), InTech, Rijeka 2011.
[91] E. Ebert, K.H. Leist, R. Hack, G. Ehling, Food Chem. Toxicol. 1992, 30, nr 12, 1031.
[92] Health advisory summary. Trifluralin, U.S. Environmental Protection Agency, USEPA, Washington, DC, 1989.
[93] M.L. Garriott, E.R. Adams, G.S. Probst, J.L. Emmerson, T.J. Oberly, D.E.F. Kindig, S.B. Neal, B.J. Bewsey, M.A. Rexroat, Mutat. Res. 1991, 260, 187.
[94] Biossay of trifluralin for possible carcinogenicity Bethesda, N.C.I. Institute Nacional Cancer, 2000.
[95] J. Jurewicz, W. Hanke, W. Sobala, A. Buczyńska, Med. Pracy 2004, 55, nr 3, 275.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-4dfc6431-0413-4bad-ad14-dc30ea6a33f1