Olivenite-adamite solid solution from oxidation zone in Rędziny (West Sudetes, Poland)

• Autorzy: Gołębiowska Bożena , Pieczka Adam , Franus Wojciech

Identyfikatory

DOI

10.2478/v10002-007-0001-1

Warianty tytułu

PL

Roztwór stały pomiędzy olivenitem a adamitem ze strefy utlenienia w Rędzinach (Sudety Zachodnie, Polska)

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

An extensive hydrothermal polymetallic mineralization with a well developed oxidation zone rich in secondary minerals occurs in dolostones several hundred meters from the Karkonosze granite at Rędziny. Using XRD and FTIR methods, mineral phases representing transitional members of the olivenite-adamite solid solution have been identified. Electron microprobe analyses reveal the most common varieties to be zincian olivenite and cuprous adamite with compositions ranging from (Cu1.17Zn0.83)(AsO4)(OH) to (Zn1.38Cu0.62)(AsO4)(OH). The two minerals are subordinate in the weathering zone which can be characterized as having been a zone of low Cu2+ and Zn2+ activity and with mineralizing solutions of increased pH. A high Ca2+ concentration due to the ubiquitous presence of carbonate rocks resulted in the expansion of the stability field of another arsenate, conichalcite (or Zn-bearing conichalcite), which is a common mineral there.

PL

W dolomitach rędzińskich występuje obszerny, hydrotermalny zespół mineralizacji polimetalicznej oraz równie bogaty zespół mineralizacji wtórnej. Metodami XRD i FTIR zidentyfikowano minerały będące ogniwami pośrednimi pomiędzy olivenitem a adamitem tworzącymi ze sobą roztwór stały. Na podstawie analizy w mikroobszarze (WDS) określono skład chemiczny poszczególnych członów. Najczęściej spotykanymi odmianami są cynkowy olivenit i miedziowy adamit o następujących skrajnych składach chemicznych: (Cu1,17Zn0,83)(AsO4)(OH) i (Zn1,38Cu0,62)(AsO4)(OH). Niewielki udział olivenitu i adamitu w strefie utlenienia w Rędzinach związany jest z mniejszą aktywnooecią jonów Cu2+ i Zn2+ w roztworach mineralizujących i podwyższeniem pH środowiska. Obecność skał wwęglanowych w Rędzinach i duże stężenie jonów Ca2+ wpływa korzystnie na rozszerzanie termodynamicznego pola trwałości innego arsenianu, konichalcytu lub też jego cynkowej odmiany i w konsekwencji powszechną krystalizację tego minerału.

Słowa kluczowe

EN

olivenite-adamite; X-ray data; IR spectrum; chemical composition; Rędziny; Poland

• Wydawca: Mineralogical Society of Poland
• Czasopismo: Mineralogia
• Rocznik: 2006
• Tom: Vol. 37, iss. 2
• Strony: 101--110
• Opis fizyczny: Bibliogr. [21 ] poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Gołębiowska Bożena

• Department of Mineralogy, Petrography and Geochemistry, AGH University of Science and Technology, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, Poland

autor

Pieczka Adam

• Department of Mineralogy, Petrography and Geochemistry, AGH University of Science and Technology, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, Poland

autor

Franus Wojciech

• Lublin University of Technology, ul. Nadbystrzycka 40 20-618 Lublin, Poland

Bibliografia

• BRAITHWAITE R.S.W., 1983: Infrared spectroscopic analysis of the olivenite-adamite series, and of phosphate substitution in olivenite. Mineralogical Magazine, 47, 51–57.
• BURNS P.C., HAWTHORNE F.C., 1995: Rietveld refinement of the crystal structure of olivenite: a twinned monoclinic structure. Canadian Mineralogist 33, 885–888.
• FRANUS W., 1996: Charakterystyka mineralizacji w strefie utleniania w złożu dolomitu „Rędziny”. M.Sc. thesis, AGH University of Science and Technology, Cracow.
• GOŁĘBIOWSKA B., 1999: Strashimirite and cornwallite (copper arsenates) from Rędziny (Lower Silesia, Poland). Mineralogia Polonica 30, 2, 3–11.
• GOŁĘBIOWSKA B., 2003: Okruszcowanie w złożu dolomitu Rędziny ze szczególnym uwzględnieniem minerałów strefy hipergenicznej. Ph.D. thesis, AGH University of Science and Technology, Cracow, 1–249.
• GOŁĘBIOWSKA B., PIECZKA A., 1998: Minerały strefy utlenienia w dolomitach z Rędzin. Polskie Towarzystwo Mineralogiczne Prace Specjalne 11, 90–93.
• GOŁĘBIOWSKA B., PIECZKA A., FRANUS W., 2002: Ca-bearing phosphatian mimetite from Rędziny, Lower Silesia, Poland. Neues Jahrbuch für Mineralogie — Monatshefte 6, 1–13.
• GUILLEMIN C., 1956: Contribution a la minéralogie des arséniates, phosphates et vanadates de cuivre. Bulletin Sociéte Française Minéralogie Cristallographie 79, 7–95.
• HOLECZEK J., JANECZEK J., 1991: Pseudomalachite from Radzimowice and some comments on its occurrence in Miedzianka (Sudetes Mts.). Mineralogia Polonica 22, 1, 17–25.
• KOZDRÓJ W., 2003: Geotectonic evolution of the East Karkonosze crystalline complex. In: W. Ciężkowski, J. Wojewoda, A. Żelaźniewicz (eds), Sudety Zachodnie: od wendu do czwartorzędu, 67–80. Polskie Towarzystwo Geologiczne.
• LIS J., SYLWESTRZAK H., 1986: Minerały Dolnego Śląska. Warszawa, Wydawnictwo Geologiczne.
• MAGALHÂESM.C.F., PEDROSADE JESUS J.D.,WILLIAMS P.A., 1988: The chemistry of formation of some secondary arsenate minerals of Cu(II), Zn(II) and Pb(II). Mineralogical Magazine 52, 679–690.
• MAZUR S., 2003: Eastern envelope of the Karkonosze granite – cross-section of a Variscan suture zone. In: W. Ciężkowski, J. Wojewoda, A. Żelaźniewicz (eds), Sudety Zachodnie: od wendu do czwartorzędu, 53–65. Polskie Towarzystwo Geologiczne.
• MINÈEVA-STEFANOVAJ., 1964: Zink-Olivenit aus der Lagerstätte Zapaèica and über den Chemismus und die Ablagerung der Kupferarsenate. Chemie der Erde 4, 248–258.
• PARAFINIUK J., DOMAŃSKA J., 2002: Bismuth minerals from Rędziny (Rudawy Janowickie, SW Poland). Mineralogia Polonica 33, 2, 3–14.
• PIECZKA A., GOŁĘBIOWSKA B., PARAFINIUK J., 2004: Sphalerite-chalcopyrite-stannite assemblage from a mineralization zone in Rędziny and its significance in ore-genesis explanation. Polskie Towarzystwo Mineralogiczne, Prace Specjalne 24, 315–318.
• PIECZKA A., GOŁĘBIOWSKA B., PARAFINIUK J., 2005: Formation conditions of sulphide mineralization in the Rędziny area (West Sudetes, Poland). Polskie Towarzystwo Mineralogiczne, Prace Specjalne 25, 167–171.
• STRUNZ H., NICKEL E.H., 2001: Strunz Mineralogical Tables. W. Schweizerbart’sche Verlagsbuchhandlung, Stuttgart, 1–870.
• TOMAN K., 1977: Ordering in olivenite-adamite solid solutions. Acta Crystallographica B34, 715–721.
• WIESER T., ŻABIŃSKI W., 1986: Copper arsenate and sulphate minerals from Miedzianka near Kielce (Poland). Mineralogia Polonica 17/1, 17–41.
• WILLIAMS A., BETTERTON J., HIBBS D.E., FROST R.L, LEVERETT P., SHARPE L., 2002: Solid solution in secondary copper(II) and zinc(II) arsenates and phosphates. Interntional Mineralogical Association, 18th General Meeting – IMA ‘02, 153.