Funkcjonowanie wybranych geoekosystemów Polski w warunkach zróżnicowanej antropopresji na przykładzie gór niskich i pogórza

• Autorzy: Kozłowski R.

Warianty tytułu

EN

The functioning of selected Polish geoecosystems under diverse anthropopressure conditions : the case of low mountains and foothills

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The natural environment is subject to constant transformation and change as a result of natural factors and human activity. Understanding these mechanisms, as well as identifying the multidirectional trends underlying these environmental changes is of great theoretical and practical importance. The changes taking place in the natural environment are not only local and regional, but also global. Although they proceed slowly, they often lead to disastrous consequences. It is necessary, therefore, to know the mechanisms of the natural environment. This knowledge should be based on a solid understanding of how nature developed in the past, a diagnosing of its current condition, and the ability to identify future trends. The aim of this research was to analyse the functioning of three geoecosystems located within low mountains and foothills, and affected by various human pressure factors, including alkaline emissions and acidification, both of a local type. The study was conducted over roughly a decade from 2002–2011 in geoecosystems located on the border of the Low Beskids and Carpathian Foothills (Szymbark), and in the region of the Świętokrzyskie Mountains (Święty Krzyż, Malik). The studies were conducted on experimental plots in stands of deciduous and coniferous trees. At Święty Krzyż, the study was conducted in forests of Dentario glandulosae-Fagetum, in Szymbark in a lime-oak-hornbeam forest (Tilio-Carpinetum), and in Malik in a pine forest (Dicrano-Pinion). The research methods used were consistent with those employed in Integrated Environmental Monitoring. In addition, observations were made of the assimilation organs of fir, spruce, and pine using a Quanta 250 scanning electron microscope (SEM). Differentiation in the studied geoecosystems’ location, elevation above sea level, meteorological conditions, and forest species composition affected the size and source of the incoming air pollution, which in turn determined their functioning. The study showed that in conditions of varying types and intensity of human impact on the geoecosystems, their reaction depended on the location of emission sources, terrain orography, weather conditions, and the systems’ general sensitivity to change. The functioning of the selected geoecosystems was significantly influenced by local, regional and remote SO2 and NO2 emissions, the level of which varied depending on meteorological conditions and the period in which they occurred. Another influencing factor was cross-border pollution, reaching the Świętokrzyskie Mountains from the Czech Republic and Slovakia, and the Low Beskids and Carpathian Mountains from Slovakia, as well as pollution originating in the Upper Silesian Industrial Region. Local emissions related primarily to the municipal sector, while in the south-western part of the Świętokrzyskie Mountains (Malik) there was additional influence from the cement and lime industry. Because the geoecosystem located in the central part of the Świętokrzyskie Mountains (Święty Krzyż) is distinctly elevated above the surrounding region, it is exposed to increased human pressure. The ten-year average value of SO2 concentrations was respectively 1.6 and 2.5 times higher in comparison with the geoecosystem of Malik and Szymbark. In the Świętokrzyskie Mountains’ geoecosystems, horizontal sediments play a significant role in affecting the amount of precipitation reaching the soil. This phenomenon was most clearly marked in the central part of the coniferous stands and occurred mainly during autumn and winter months. This phenomenon was not observed in the Bystrzanka catchment (Szymbark). When evaluating the chemical denudation of a geoecosystem, the deposition of elements in atmospheric precipitation and their transformation in trees plays a crucial role, providing a significant source of the matter circulating in the water catchments. In addition to wet deposition, dry deposition also has a significant impact on the matter balance sheet. Within the forest ecosystem, depending on species composition, the amount of precipitation reaching the forest floor in the form of throughfall and stemflow varies substantially – both being higher in deciduous forests. The factors affecting the amount of precipitation reaching the forest floor include the amount of bulk precipitation, relative humidity and air temperature, the structure and density of tree crowns, seasonal changes, distance from the tree trunk, circumference of the trunk, Summary 150 and roughness of the bark. When passing through tree crowns, water coming from bulk precipitation becomes significantly more acidic or alkaline, depending on the type of human pressure factors present, thus increasing the amount of elements deposited in the soil. This, in turn, affects the rate at which components leach from the soil. It was found that in the studied geoecosystems, an increase in conductivity occurred in the following order: bulk precipitation> throughfall within deciduous stands> stemflow within deciduous stands > throughfall within coniferous stands> stemflow within coniferous stands. Bulk precipitation deposition in the tested systems displayed the following diversity: –– Malik: SO42 – > NO3 – > Ca2+ > Cl – > Mg2+ > Na+ > K+ > NH4+, –– Święty Krzyż: SO42 – > NO3 – > Ca2+ > Cl – > Mg2+ > NH4+ > Na+ > K+, –– Szymbark: NO3 – > SO42 – > NH4+ > Ca2+> Cl – > Na+ > K+ > Mg2+. In temperate forest ecosystems affected by acidic pollutants, the volume of potassium leaching from trees occurs in the following order: autumn (the largest)> summer> spring> winter. The intensity of this process is affected by species composition, the volume of acid deposition, seasonal changes, and the physical-chemical composition (pH) of the precipitation. Rainwater running down tree trunks become acidic regardless of the type of pollutants and tree species. Acidic water reaching the forest floor causes the highest level of soil acidification near the tree trunks, affecting the spatial variability of the rates of soil leaching. Acidification decreases with distance from the tree trunk. The amount of elements present in the surface layer of the soil surrounding deciduous trees decreases with the distance from the trunk; and increases in the case of conifers. The study of pH spatial distribution affected by distance from the trunks of the trees indicates that the greatest acidification occurs within 10 cm of the trunk. In Szymbark, acidification levels reached the silicate buffer range (4.2≥pH>3.8), as well as the aluminum and iron range (3.8≥pH>3.2); in the Święty Krzyż geoecosystem, it was iron (pH <3.2); in Malik – calcium carbonate (pH> 6.3). Among the metals studied, lead was of the greatest importance from the point of view of anthropogenic soil stress in geoecosystems. The highest average lead content in soil samples was found in Święty Krzyż – 77.8 μg∙g–1 d.m., then in Malik – 38.7 μg∙g–1 d.m., and, finally, in Szymbark – 30.0 μg∙g–1 d.m. These values exceed the geochemical baseline. The factor most affecting the surface waters in the studied geoecosystems was calcium of anthropogenic origin. The lowest average calcium concentration levels in soil samples were measured at 287.9 μg∙g–1 d.m. in the Święty Krzyż geoecosystem, in the central part of the Świętokrzyskie Mountains. Values higher by a factor of at least 1.6 were recorded in Szymbark (462.8 μg∙g–1 d.m.), while the measurements in Malik, in the south-western part of the Świętokrzyskie Mountains, indicated a 14-fold increase in calcium (4156.3 μg∙g–1 d.m.). The results can be extrapolated to other areas of lower mountains in Europe in an analysis of the morphogenetic processes and geochemical cycles occurring within catchment areas.

Słowa kluczowe

PL

geoekosystem; antropopresja; góry niskie; pogórze; gleby; hydrologia; szata roślinna; budowa geologiczna; rzeźba terenu; warunki klimatyczne; drzewostan; opad podkoronowy; emisja zanieczyszczeń; analiza próbek wody

• Wydawca: Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
• Czasopismo: Landform Analysis
• Rocznik: 2013
• Tom: Vol. 23
• Strony: 3--150
• Opis fizyczny: Bibliogr. 523 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kozłowski R.

Bibliografia

• Aboal J.R., Morales D., Hernández M., Jiménez M.S., 1999. The measurement and modelling of the variation of stemflow in laurel forest in Tenerife, Canary Islands. Journal of Hydrology 221: 161–175.
• Adamczyk B., Maciaszek W., Januszek K., 1973. Gleby gromady Szymbark i jej wartość użytkowa. W: L. Starkel (red.), Dokumentacja Geograficzna IGiPZ PAN 1: 16–66.
• Adriaenssens S., Hansen K., Staelens J., Wuyts K., De Schrijver A., Baeten L., Boeckx P., Samson R., Verheyen K., 2012. Throughfall deposition and canopy exchange processes along a vertical gradient within the canopy of beech (Fagus sylvatica L.) and Norway spruce (Picea abies (L.) Karst). Science of the Total Environment 420: 168–182.
• Adriano D.C., 2001. Trace elements in terrestrial environments. Springer, New York.
• Alloway J. (red.), 1995. Heavy metals in soils. Springer Published: 38–58.
• André F., Jonard M., Ponette Q., 2008. Influence of species and rain event characteristics on stemflow volume in a temperate mixed oak-beech stand. Hydrological Processes 22: 4455–4466.
• Arnell N., 2002. Hydrology and Global Environmental Change. Pearson Education, Harlow: 346.
• Augusto L., Ranger J., Bikley D., Rothe A., 2002. Impact of several common tree species of European temperate forests on soil fertility. Annals of Forest Science 59: 233–253.
• Ávila A., Rodá F., 2002. Assessing decadal changes in rainwater alkalinity at a rural Mediterranean site. Atmospheric Environment 36: 2881–2890.
• Ávila A., Rodrigo A., 2004. Trace metal fluxes deposition in throughfall and stemflow at two evergreen oak stands in NE Spain subject to different exposure to the industrial environment. Atmospheric Environment 38(2): 171–180.
• Bálazs Á., 1998. 14 Jahre Niederschlagsdeposition in Hessischen Waldgebieten. Hann, Münden: 129.
• Balestrini R., Tagliaferri A., 2001. Atmospheric deposition and canopy exchange processes in alpine forest ecosystems (northern Italy). Atmospheric Environment 36: 6421–6433.
• Barański M., 1985. Stan zdrowotny i procesy odnowieniowe drzewostanów jodłowych w Świętokrzyskim Parku Narodowym na podstawie analizy z 1981 roku. Materiały na Konferencję PTL Jedlnia–Święty Krzyż.
• Bednarek R., Dziadowiec H., Pokojska U., Prusinkiewicz Z., 2004. Badania ekologiczno-gleboznawcze. PWN, Warszawa: 344.
• Beier C., 1991. Atmospheric pollutants Separation of gaseous and particulate dry deposition of sulphur at a forest edge in Denmark. Journal of Environmental Quality 20: 460–466.
• Beier C., 1998. Water and element fluxes calculated in a sandy forest soil taking spatial variability into account. Forest Ecology and Management 101: 269–280.
• Beier C., Hanson K., Gunderson P., 1993. Spatial variability of throughfall fluxes in a spruce forest. Environmental Pollution 81: 257–267.
• Bellot J., Ávila A., Rodrigo A., 1999. Throughfall and stenflow. W: F. Rodá i in. (red.), Ecology of Mediterranean Evergreen Oak Forest. Ecological Studies 37: 209–222.
• Bertallanffy L., 1984. Ogólna teoria systemów. PWN, Warszawa.
• Białobok S. (red.), 1990. Buk zwyczajny. PWN, Warszawa–Poznań: 654.
• Bielecka E., 1992. Fotointerpretacyjna mapa roślinności rzeczywistej poligonu Grybów–Szymbark. Fotointerpretacja w Geografii 22: 99–109.
• Bielenin K., 1974. Starożytne górnictwo i hutnictwo żelaza w Górach Świętokrzyskich. PWN, Warszawa–Kraków.
• Biernacka E., Małuszyński M.J., 2007. Formy ołowiu w wierzchnich warstwach gleb dwóch wybranych obszarów o różnym stopniu zanieczyszczenia środowiska. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych 31: 101–105.
• Biernat T., Ciupa T., 1992. Denudacja mechaniczna i chemiczna w zlewniach wyżynnych środkowej Polski. W: A. Kotarba (red.), System denudacyjny Polski. Prace Geograficzne PAN, 155: 133–148.
• Biernat T., Ciupa T., 1992. Reżim odpływu w dorzeczu Nidy. Rocznik Świętokrzyski 19: 127–138.
• Bieroński J., Chmal H., Czerwiński J., Klementowski J., Traczyk A., 1992. Współczesna denudacja w górskich zlewniach Karkonoszy. W: A. Kotarba (red.), System denudacyjny Polski. Prace Geograficzne PAN 155: 151–169.
• Bini C., Bresolin F., 1998. Soil acidification by acid rain in forest ecosystems: a case study in northern Italy. Science of the Total Environment 222: 1–15.
• Block J., Eichborn J., Gehrmann J., Kölling C., Matzner E., Meiwes K.J., Wilpert K., Wolff B., 2000. Kennwerte zur Charakterisierung des ökochemischen Bodenzustandes und des Gefährdungspotentials durch Bodenversauerung und Stickstoffsättigung an Level II–Waldökosystem–Dauerbeobachtungsflächen. Arbeitskreis C der Bund–Länder Arbeitsgruppe Level II. BML, Bonn: 1–167.
• Błaś M., Sobik M., 2002. Znaczenie lasu w kształtowaniu przychodu wody z mgły w Sudetach. Czasopismo Techniczne Inżynieria Środowiska 5-Ś: 129–140.
• Błaś M., Sobik M., Polkowska Ż., Cichała-Kamrowska K., Namieśnik J., 2012. Water and chemical properties of hydrometeors over Central European mountains. Pure and Applied Geophysics 169(5–6): 1067–1081.
• Błaś M., Sobik M., Quiel F., Netzel P., 2002. Temporal and spatial variations of fog in the Western Sudety Mts., Poland. Atmospheric Research 64: 19–28.
• Bochenek W., 2005. Krążenie wody i ługowanie pokryw w profilu podłużnym pogórskiego stoku fliszowego. Praca doktorska. IGiPZ, Stacja Naukowo-Badawcza w Szymbarku, Szymbark.
• Bochenek W., 2006. Stacja Bazowa Szymbark. W: A. Kostrzewski (red.), Stan, przemiany i funkcjonowanie geoekosystemów Polski w latach 1994–2004 na podstawie Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego. Inspekcja Ochrony Środowiska, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa: 259–294.
• Bochenek W., 2008. Wpływ wielkości opadów i temperatury powietrza na pH i przewodność elektrolityczną właściwą wody opadowej. Przegląd Geograficzny 80(3): 403–421.
• Bochenek W., Gil E., 2010. Zróżnicowanie spływu powierzchniowego i spłukiwania gleby na poletkach doświadczalnych o różnej długości (Szymbark, Beskid Niski). Prace i Studia Geograficzne WGiSR UW 45: 265–278.
• Bochenek W., Jóźwiak M., Kijowska M., Kozłowski R., 2008. Zróżnicowanie opadu podkoronowego w wybranych ekosystemach leśnych w Górach Świętokrzyskich i Beskidzie Niskim. Monitoring Środowiska Przyrodniczego 9: 47–55.
• Bochenek W., Kijowska-Strugała M., Kiszka K., 2012. Raport Stacji Bazowej ZMŚP Szymbark w roku 2011. IGiPZ PAN, Szymbark.
• Borka G., 1980. The effect of cement dust pollution on growth and metabolism of Helianthus annuus. Environmental Pollution 22A: 75–79.
• Borken W., Xu Y.J., Beese F., 2004. Ammonium, nitrate and dissolved organic nitrogen in seepage water as affected by compost amendment to European beech, Norway spruce and Scots pine forests. Plant and Soil 258: 121–134.
• Bottcher J., Strebel O., Lauer S., 1997. Spatial variability of groundwater solute concentrations at the water table under a pine stand on sandy soil with deep ground water. Zeitschrift fur Pflanzenernahrung und Bodenkunde 160: 67–72.
• Bouten W., Heimovaara T., Tiktak A., 1992. Spatial pattern of throughfall and soil water dynamics in a Douglas fir stand. Water Resources Research 28: 3227–3233.
• Boyce R.L., Mccune D.C., Berlyn G.P., 1991. A comparison of foliar wettability of red spruce and balsam fir growing at high elevation. New Phytologist 117: 543–55.
• Bredemeier M., 1988. Forest conopy transformation of atmospheric deposition. Water, Air and Soil Pollution 40: 121–138.
• Bróż E., Kapuściński R., 1990. Chronione i zagrożone gatunki roślin naczyniowych Świętokrzyskiego Parku Narodowego oraz projektowanego Zespołu Parków Krajobrazowych Gór Świętokrzyskich. Rocznik Świętokrzyski 17: 107–133.
• Brueggemann E., Spindler G., 1999. Wet and dry deposition of sulphur at the size Melpitz in East Grmany. Water, Air and Soil Pollution 109: 81–99.
• Burchard J., 1980. Obieg wody w dorzeczu Bobrzy. Acta Geographica Lodziensia 40
• Butler T.J., Likens G.E., 1995. A direct comparison of throughfall plus stemflow to estimates of dry and total deposition for sulfur and nitrogen. Atmospheric Environment 29: 1253–1265.
• Carlyle-Moses D.E., 2004. Throughfall, stemflow, and canopy interception loss fluxes in a semi-arid Sierra Madre oriental matorral community. Journal of Arid Environments 58(2): 180–201.
• Carlyle-Moses D.E., Price A.G., 2006. Growing-season stemflow production with a deciduous forest of southern Ontario. Hydrological Processes 20(17): 3651–3663.
• Černy J., Pačes T. (red.), 1995. Acidification in the Black Triangle Region, ACID REGIN’95: 70–77.
• Chang S.C., 1999. The effect of stemflow on element fluxes and soil nitrogen transformations in a mixed beech/oak stand in the Steiderwald, Germany. BITÖK, Bd 72: 107.
• Chang S.C., Matzner E., 2000. The effect of beech stemflow on spatial patterns of soil solution chemistry and seepage fluxes in a mixed beech/oak stand. Hydrological Processes 14: 135–144.
• Chiwa M., Kim D.H., Sakugawa H., 2003. Rainfall, stemflow, and throughfall chemistry at urban- and moutainfacing sites at Mt. Gokurakuj, Hiroshima, Western Japan. Water, Air and Soil Pollution 146: 93–109.
• Cieśliński S., 1985. Zmiany we florze porostów epifitycznych i epiksylicznych na obszarze Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Rocznik Świętokrzyski 2: 125–142.
• Cieśliński S., Toborowicz K., Sepski S., 1982. Wpływ emisji przemysłu cementowo-wapienniczego na florę porostów epifitycznych na obszarze Kieleckiego Okręgu Eksploatacji Surowców Węglanowych. Rocznik Świętokrzyski 10: 69–100.
• Clarke J.F., Edgerton E.S., 1993. Dry deposition flux calculations for the National Dry deposition Network. Atmos. Res.and Exposure Assess. Lab. Office of Research and Development, U.S.
• Čmak J., Mityk J., 1990. Wyniki wstępnych badań nad przestrzennym zróżnicowaniem i funkcjonowaniem środowiska przyrodniczego małych zlewni Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Rocznik Świętokrzyski 17: 97–105.
• Cole D.W., Rapp M., 1981. Elemental cycling in forest ecosystems. W: D.E. Reichle (red.), Dynamic Properties of Forest Ecosystems. Cambridge University Press, Cambridge: 341–410.
• Cowling E., Nilsson J., 1995. Acidification research: lessons from history and visions of environmental futures. Water, Air and Soil Pollution 85:279–292.
• Czarnowska K., 1996. Ogólna zawartość metali ciężkich w skałach macierzystych jako tło geochemiczne gleb. Roczniki Gleboznawcze XLVII Supl.: 43–50.
• Czarnowski M.S., 1978. Zarys ekologii roślin lądowych. PWN, Warszawa.
• Ćwiertak E., 1996. Przedhistoryczne i współczesne kształtowanie krajobrazu Gór Średnich przez aktywność kulturową człowieka na przykładzie dorzecza Kamiennej. W: A. Kowalkowski, E. Ćwiertak (red.), Elementy rozwoju i monitoringu antropogenicznych krajobrazów Gór Świętokrzyskich. Wyd. PŚK, Kielce.
• Dambrine E., Pollier B., Bonneu M., Ignatowa N., 1998. Use of artificial trees to assess dry deposition in spruce stands. Atmospheric Environment 32(10): 1817–1824.
• Danielewicz W., 2000. Zbiorowiska roślinne. W: S. Cieśliński, A. Kowalkowski (red.), Monografia Świętokrzyskiego Parku Narodowego. ŚPN, Bodzentyn–Kraków: 209–234.
• Darley E.F., 1966. Studies of the effect of cement-klim dust on vegetation. Journal of the Air Pollution Control Assesment 16: 145–150.
• Dauksza L., Gil E., Kotarba A., Kramarz K., Niemirowska J., Słupik J., Starkel L., 1970. Badania fizycznogeograficzne otoczenia Stacji Naukowo-Badawczej Instytutu Geografii PAN w Szymbarku. Dokumentacja Geograficzna IGiPZ PAN 3: 1–72.
• Davidson C., Miller J., Ploskow M., 1982. The influence of surface structure on particle dry deposition to natural gross canopies. Water, Air and Soil Pollution 18: 25–43.
• de Schrijver A., Devlaeminck R., Mertens J., Wuyts K., Hermy M., Verheyen K., 2007b. On the importance of incorporating forest edge deposition for evaluating the exceedance of critical pollutant loads. Applied Vegetation Science 10: 293–298.
• de Schrijver A., Geudens G., Augusto L., Staelens J., Mertens J.,Wuyts K., Gielis L., Verheyen K., 2007a. The effect of forest type on throughfall deposition and seepage flux: a review. Oecologia 153: 663–674.
• de Schrijver A., Nachtergale L., Roskams P., De Keersmaeker L., Mussche S., Lust N., 1998. Soil acidification along an ammonium deposition gradient in a Corsican Pine stand in northern Belgium. Environmental Pollution 102: 427–431.
• de Schrijver A., Nachtergale L., Staelens J., Luyssaert S., De Keersmaeker L., 2004. Comparison of throughfall and soil solution chemistry between a high-density Corsican pine stand and a naturally regenerated silver birch stand. Environmental Pollution 131: 93–105.
• de Schrijver A., Staelens J., Wuyts K., van Hoydonck G., Janssen N., Mertens J., Gielis L., Geudens G., Augusto L., Verheyen K., 2008. Effect of vegetation type on throughfall deposition and seepage flux. Environmental Pollution 153: 295–303.
• de Vries W., Reinds G.J., Deetstra H.D., Klap J.M., Vel E.M., 1999. Intensive Monitoring of forest Ecosystems in Europe. 1999. Technical Report. EC, UM/ECE, Brussels, Geneva: 160.
• de Vries W., Reinds G.J., van Kerkvoorde M.S., Hendriks C.M.A., Leeters E.F.J.M., Gross C.P., Vopgd J.C.H., Vel E.M., 2000. Intensive Monitoring of Forest Ecosystems in Europe. Technical Report 2000. EC-UN/ECE, Brussels, Geneva: 193.
• de Vries W., van der Salm C., Reinds G.J., Erisman J.W., 2007. Element fluxes through European forest ecosystems and their relationships with stand and site characteristics. Environmental Pollution 148(2): 501–513.
• Degórska A., Prządka Z., Smoleński A., Śnieżek T., Żarska B., 1998. Raport Stacji Bazowej Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego Instytutu Ochrony Środowiska w Diablej Górze (Puszcza Borecka) za lata hydrologiczne 1994–1997. W: A. Kostrzewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Stan geoekosystemów Polski w latach 1994–1997. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa: 77–101.
• Devlaeminck R., de Schrijver A., Hermy M., 2005. Variation in throughfall deposition across a deciduous beech (Fagus sylvatica L.) forest edge in Flanders. Science of the Total Environment 337: 241–252.
• Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczewski D., 2009. Ochrona środowiska przyrodniczego. PWN, Warszawa: 458.
• Draaiers G.P.J., Erisman J.W., van Leuven N.F.M., Romer F.G., Te Winkel B.H. i in., 1997. The impact of canopy exchange on differences observed between atmospheric deposition and throughfall fluxes. Atmospheric Environment 3: 387–397.
• Draaijers G.P.J., 1993. The variability of atmospheric deposition to forests. PhD thesis. Utrecht University, The Netherlands: 1–207.
• Draaijers G.P.J., Ivens W.P.M.F., Bleuten W., 1988. Atmospheric deposition in forest edges measured by monitoring canopy throughfall. Water, Air and Soil Pollution 42(1–4): 129–136.
• Draaijers G.P.J., van Leeuwen, De Jong P.G.H., Erisman J.W., 1997. Base-cation deposition in Europe. Part II. Acid neutralization capacity and contribution to forest nutrition. Atmospheric Environment 24: 4159–4168.
• Dubiel E., 1995. Charakterystyka szaty roślinnej na terenie Stacji Bazowej IGiPZ PAN w Szymbarku koło Gorlic. Materiały do ZMŚP, Kraków.
• Dunikowski S., 1985. Stosunki termiczno-opadowe Łysogór. Rocznik Świętokrzyski 12: 71–82.
• Dunin F.X., O’Loughlin E.M., Reyenga W., 1988. Interception loss from eucalypt forest: lysimeter determination of hourly rates for long term evaluation. Hydrological Processes 2: 315–329.
• Dunkerley D.L., 2009. Evaporation of impact water droplets in interception processes: Historical precedence of the hypothesis and a brief literature overview. Journal of Hydrology 376: 599–604.
• Durocher M.G., 1990. Monitoring spatial variability of forest interception. Hydrological Processes 4: 215–229.
• Dykes A.P., 1997. Rainfall interception from lowland tropical rainforest in Brunei. Journal of Hydrology 2000: 260–279.
• Eaton J.S., Likens G.E., Bormann F.H., 1973. Throughfall and stemflow chemistry in a northern hardwood forest. Journal of Ecology 61: 495–508.
• Ermich K., Bednarz Z., Feliksik E., 1967. Wstępne badania nad osadami z mgły w karpackim obszarze Leśnym. Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich 3(16): 123–143.
• Ermich K., Bednarz Z., Feliksik E., 1972. Badania nad ilością osadów z mgły w Beskidzie Małym, Sądeckim i w Gorcach. Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich 10: 173–189.
• Ermich K., Orlicz M., 1969. Ilości wody dostarczane przez osady z mgły na Kasprowym Wierchu w Tatrach. Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich 5(18): 155–182.
• Ermich K., Orlicz M., 1975. Osady mgielne na Kasprowym Wierchu w Tatrach. Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich 14: 81–116.
• Eshelman K.N., Davies T.D., Tranter M., Wigington P.J., 1995. A two-component mixing model for predicting regional episodic acidification of surface waters during spring snowmelt periods. Water Resour Research 31: 1011–1021.
• Farmer A.M., 1993. The effects of dust on vegetation – a review. Environmental Pollution 79: 63–75.
• Farmer A.M., 2002. Wpływ zanieczyszczeń pyłowych. W: J.N.B. Bell, M. Treshow (red.), Zanieczyszczenie powietrza a życie roślin. WNT, Warszawa: 209–222.
• Farrell E.P., Smillie G.W., Collins J.F., Hennessy C., McCarthy R., 1992. Precipitation, throughfall and soil water chemistry in a spruce forest in Co. Cork, Ireland. Ballyhooly project. W: A. Teller i in. (red.), Responses of forest ecosystems to environmental changes. Brussels–Luxembourg: 726–727.
• Feliksik E., Smoła D., 1999. Osady mgielne na Kopciowej koło Krynicy. Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich 45: 19–28.
• Fichter J., Dambrine E., Turpault M.P., Ranger J., 1998. Base cation supply in spruce and beech ecosystems of the Strengbach catchment (Vosges Mountains, N-E France). Water, Air and Soil Pollution 104, 125–148.
• Filonowicz P., 1973. Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski. Arkusz Kielce (815) 1:50 000. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa: 5–72.
• Finér L., Kortelainen P., Mattsson T., Ahtiainen M., Kubin E., Sallantaus T., 2004. Sulphate and base cation concentrations and export in streams from unmanaged forested catchments in Finland. Forest Ecology and Management 195: 115−128.
• Flanders P.J., 1994. Collection, measurements and analysis of airborne magnetic particulates from pollution in the environment. Journal Applied Physics 75: 5931–5936.
• Fober H., 1990. Mineralne żywienie W: S. Białobok (red.), Buk zwyczajny (Fagus sylvatica L.). PWN Warszawa–Poznań: 143−159.
• Ford E.D., Deans J.D., 1978. The effects of canopy structure on a stemflow, throughfall and interception loss in a young Sitka spruce plantation. Journal of Applied Ecology 15: 905–917.
• Foster N.W., Morrison I.K., 1976. Distribution and cycling of nutrients in a natural Pinus banksiana ecosystem. Ecology 57: 110–120.
• Gałuszka A., 2005. The chemistry of soils, rocks and plant bioindicators in three ecosystems of the Holy Cross Mountains. Environmental Monitoring and Assessment 110: 55–70.
• Garten C.T., Bondietti E.A., Lomax R.D., 1988. Contribution of foliar leaching and dry deposition to sulfate in net throughfall below deciduaus trees. Atmospheric Environment 22: 1425–1432.
• Gash J.H.C., 1979. An analytical model of rainfall interception by forest. Quarterly Journal of the Royal Meteorological Society 105: 43–45.
• Gierszewski P., 1993. Denudacja chemiczna w zlewni Rudy. Zeszyty IGiPZ PAN 12: 1–45.
• Gil E., 1976. Spłukiwanie gleby na stokach fliszowych w rejonie Szymbarku. Dokumentacja Geograficzna IGiPZ PAN 2: 1–65.
• Gil E., 1979. Typologia i ocena środowiska geograficznego okolic Szymbarku. Dokumentacja Geograficzna IGiPZ PAN 5: 1–91.
• Gil E., 1981. Zastosowanie zdjęć termalnych w kartowaniu krajobrazowym. Zpravy Geografickeho Ustavu ĆSAV 18: 104–109.
• Gil E., 1994a. Monitoring ruchów osuwiskowych. W: L. Starkel, E. Gil (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Stacja Bazowa Szymbark (Karpaty Fliszowe). Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa: 88–107.
• Gil E., 1994b. Próba bilansu denudacyjnego zlewni. W: L. Starkel, E.Gil (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Stacja Bazowa Szymbark (Karpaty Fliszowe). Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa: 158–160.
• Gil E., 1999. Obieg wody i spłukiwanie na fliszowych stokach użytkowanych rolniczo w latach 1980–1990 (wyniki badań przeprowadzonych na poletkach doświadczalnych na Stacji Naukowej IGiPZ PAN w Szymbarku). Zeszyty IGiPZ PAN 60: 1–78.
• Gil E., 2009. Ekstremalne wartości spłukiwania gleby na stokach użytkowanych rolniczo w Karpatach Fliszowych. W: W. Bochenek, M. Kijowska (red.), Zintegrowany monitoring środowiska przyrodniczego. Funkcjonowanie środowiska przyrodniczego w okresie przemian gospodarczych w Polsce. Biblioteka Monitoringu Środodowiska, Szymbark: 191–218.
• Gil E., Kotarba A., 1977. Model of slide slope evolution in flysch mountains (an example drawn from the Polish Carpathians). Catena 4(3): 233–248.
• Gil E., Słupik J., 1972. The influence of the plant cover and land use on the surface run-off and wash down during heavy rain. Studia Geomorpghologica Carpatho-Balcanica 6: 181–190.
• Gil E., Starkel L., 1994. Historia i zakres badań stacji. W: L. Starkel, E. Gil (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Stacja Bazowa Szymbark (Karpaty Fliszowe). Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa: 14–19.
• Głazek T., 1985. Potencjalna roślinność naturalna Świętokrzyskiego Parku Narodowego i otuliny. Rocznik Świętokrzyski 13: 143–150.
• Głazek T., Wolak J., 1991. Zbiorowiska roślinne Świętokrzyskiego Parku Narodowego i jego strefy ochronnej. Monographiae Botanicae 72: 3–108.
• Głogowska J., Olszewski J.L., 1967. Opad deszczu w lesie liściastym. Sylwan 111(5): 55–64.
• Gołuchowska B., 1998. Podatność magnetyczna i zawartość metali ciężkich w pyłach przemysłu cementowo-wapienniczego w województwie opolskim w aspekcie ochrony środowiska. Instytut Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Opolski.
• Gołuchowska B., Strzyszcz Z., 1999. Wpływ technologii produkcji klinkieru cementowego na zawartość metali ciężkich w pyłach powstających przy jego wypalaniu. Chemia i Inżynieria Ekologiczna 6(2/3): 217–227.
• Gołuchowska B.J., Kusza G., 2010. Lime dust as a source of environmental pollution in Opole province. Proceedings of ECOpole 4(1): 43–47.
• Gorham E., 1994. Neutralizing acid rain. Nature 367(6461): 321.
• Gower C., Rowell D.L., Nortcliff S., Wild A., 1995. Soil acidification: comparison of acid deposition from the atmosphere with inputs from the litter/soil organic layer. Geoderma 66: 85–98.
• Graniczny S., Ukleja-Dobrowolska D., 1990. Wstępna ocena stanu hodowlanego i zdrowotnego drzewostanów z udziałem jodły na wybranych powierzchniach badawczych ŚPN i Puszczy Świętokrzyskiej. Rocznik Świętokrzyski 18: 29–45.
• Grefender A.M., 2009. Pyły atmosferyczne pod mikroskopem. Energetyka Cieplna i Zawodowa 2: 22–25.
• Greszta J., Gruszka A., Kowalkowska M., 2002. Wpływ imisji na ekosystem. Wydawnictwo Naukowe Śląsk, Katowice: 414.
• Grodzińska K., Laskowski R. (red.), 1996. Ocena stanu środowiska i procesów zachodzących w lasach zlewni potoku Ratanica (Pogórze Wielickie, Polska południowa). Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa: 139.
• Grodzińska K., Szarek G., 1995. Skażenie środowiska Polski na tle Europy. Wiadomości Botaniczne 39(1/2): 31–38.
• Gumiński R., 1951. Las jako czynnik makroklimatyczny. Wiadomości Służby Hydrologicznej i Meteorologicznej III, 2.
• GUS, 2009. Ochrona środowiska 2009. Główny Urząd Statystyczny. Online – www.stat.gov.pl.
• GUS, 2012. Ochrona środowiska 2012. Główny Urząd Statystyczny. Online – www.stat.gov.pl.
• Haase D., 1999. Beiträge zur Geoökosystemanalyse in Auenlandschaften – Säurestatus Und Pufferfunktion der Waldböden in den Leipzigr Flussanen.Diss. UFZ Bericht 19. Leipzig.
• Haase D., Neumeister H., 1999. Stoffdynamik in waldbestandenen Auenökosystemen. Erfassung und Bewertung. Leipziger Geowissenschaften 11: 9–17.
• Haase D., Schneider B., Neumeister H., 2000. Processes in fluvisols caused by artificial flooding in flood plain forest ecosystems. GEOÖKO XXI: 158–198.
• Hansen B., Nielsen K.E., 1998. Comparison of acidic deposition to semi-natural ecosystems in Denmark-coastal heath, inland heath and oakwood. Atmospheric Environment 32: 1075–1086.
• Hansen K., 1996. In-canopy throughfall measurements of ion fluxes in Norway Spruce. Atmospheric Environment 23: 4065–4076.
• Hansen K., Draaijers G.P.J., Ivens W.P.M.F., Gunndersen P., van Leeuwen N.F.M., 1994. Concentration variations in rain and canopy throughfall collected sequentially during individual rain events. Atmospheric Environment 28: 3195–3205.
• Haworth K., McPherson G.R., 1995. Effects of Quercus emoryi trees on precipitation distribution and microclimate in a semiarid savanna. Journal Arid Environment 31: 153–170.
• Heinrichs H., Siewers U., Böttcher G., Matschullat J., Roostai A.H., Schneider J., Ulrich B., 1994. Auswirkungen von Luftverunreinigungen auf Gewässer im Einzugsgebiet der Seetalsperre. W: J. Matschullat, H. Heinrichs, J. Schneider, B. Ulrich (red.), Gefahr für Ökosysteme und Wasserqualität. Springer Verl., Berlin: 233–259.
• Herbst M., Roberts J.M., Rosier P.T.W., Taylor M.E., Gowing D.J., 2007. Edge effects and forest water use: a field study in a mixed deciduous woodland.Forest Ecology Management 250(3): 176–186.
• Herrmann M., Pust J., Pott R., 2006. The chemical composition of throughfall beneath oak, birch and pine canopies in Northwest Germany. Plant Ecology 184: 273–285.
• Herwitz S.R., 1986. Infiltration-excess caused by stemflow in a cyclone-prone tropical rainforest. Earth Surface Processes and Landform 11: 401–412.
• Herwitz S.R., 1987. Raindrop impact and water flow on the vegetative surfaces of trees and the effects on stemflow and throughfall generation.Earth Surface Processes and Landform 12: 425–432.
• Herwitz S.R., 1988. Buttresses of tropical rainforest trees influence hillslope processes. Earth Surface Processes and Landform 13: 563–567.
• Herwitz S.R., 1993. Stemflow influences on the formation of solution pipes in Bermuda eoliante. Geomorphology 6(3): 253–271.
• Herwitz S.R., Levia D.F., 1997. Mid-winter stemflow drainage from bigtooth aspen (Populus grandidentata Michx.) in central Massachusetts. Hydrological Processes 11: 169–175.
• Hess M., Niedźwiedź T., Obrębka-Starklowa B., 1977. Stosunki termiczne Beskidu Niskiego (metoda charakterystyki reżimu termicznego obszarów górskich). Prace Geograficzne IGiPZ PAN 123: 1–101.
• Hicks B.B., Baldochi D.D., Hosker R.P., Hutchison D.R., Matt D.R., McMillan R.T., Satterfield L.C., 1985. On the use of monitored air concentrations to infer dry deposition. Tech.Memo. ERL ARL-141, NOAA, Bulder: 65.
• Hill T.J., Skeffington R.A., Whitehead P.G., 2002. Recovery from acidification in the Tilingbourne catchment, southern England: catchment description and preliminary result. The Science of the Total Environment 282–283: 81–97.
• Hoefken K.D., Gravenhorst G., 1982. Deposition of atmospheric aerosol particles to beech and spruce forest. W: H.W. Georgii, J. Pankrath (red.), Deposition of Atmospheric Pollutants. Dordrecht: 191–194.
• Hoörmann G., Branding A., Clemen T., Herbst M., Hinrichs A., Thamm F., 1996. Calculation and simulation of wind controlled canopy in­terception of a beech forest in Northern Germany. Agricultural and Forest Meteorology 79: 131–148.
• Hoppe E., 1896. Regenmessungen unter Baumkronrn. Mitt. Forstl. Vers. Wessen Österr.Wien.21.
• Horton R.E., 1919. Rainfall interception. Monthly Weather Review 7(9): 603–623.
• Houle D., Ouimet R., Paquin R., Laflamme J.G., 1999. Interactions of atmospheric deposition with a mixed hardwood and a coniferous forest canopy at the Lake Clair Watershed (Duchesnay, Quebec). Canadian Journal of Forest Research 29: 1944–1957.
• Howard J.L., Shu J., 1996. Sequential extraction analysis of heavy metals using a chelating agent (NTA) to counteract resorption. Environmental Pollution 91(1): 89–96.
• Hruška P., Kram J., 2000. Role of Norway Spruce Monoculture in Soil and Water Acidification. Poterpresented at International Conference on Forest Ecosystem Restoration, Vienna Austria, 10–12 April 2000.
• Hruška P., Moldan F., Kram J., 2002. Recovery from acidification in central Europe – observed and predicted changes of soil and streamwater chemistry in the Lysina catchment, Czech Republic. Environmental Pollution 120: 261–274.
• http://www.gios.gov.pl/chemizm2010/index.html – online 22.04.2013.
• http://www.imgw.pl – online 20.04.2013.
• Hultberg H., Likens G.E., 1992. Sulphur deposition to forested catchments in northern Europe and North America – large scale variations and long-term dynamics. W: S.E. Schwartz, W.G.N. Slinn (red.), Precipitation Scavenging and Air Surface Exchange Processes. Hemisphere, Washington DC: 1343–1365.
• Hyvarinen A., 1990. Deposition on forest soil – effects of tree canopy on throughfall. W: P. Kauppi i in. (red.), Acidification in Finland.Springer-Verlag, Berlin–Heidelberg: 199–213.
• Ignatovaa N., Ĕtienne D., 2000. Canopy uptake of N deposition in spruce (Picea abies L. Karst) stands. Annals of Forest Science 57: 113–120.
• Intribus R., 1977. Bilancia zrážok v lesnom biome Carpineto-Quercetum.Lesnicke Štúdie 28: 1–64.
• Ivens W., Kanppi P., Alcamo J., Posch M., 1990. Sulfur deposition on to Europeacn forest: throughfall data and model estimates. Tellus 42B: 294–303.
• Ivens W.P.M.F., 1990. Atmospheric deposition onto forests: an analysis of the deposition variability by means of throughfall measurements.PhD thesis. Utrecht University, The Netherlands: 151.
• Jabłońska M., 2003. Skład fazowy pyłów atmosferycznych w wybranych miejscowościach Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach 2151: 1–87.
• Jakubczak Z., Adamczyk-Winiarska Z., Gąsior J., 1986. Ilość i skład chemiczny pyłów opadających w rejonie Kombinatu Cementowo­-Wapienniczego „Nowiny” koło Kielc. Pamiętnik Puławski 87: 172–184.
• Jalkanen L., Mäkinen A., Häsänen E., Juhanoja J., 2000. The effect of large anthropogenic particulate emission on atmospheric aerosol, deposition and bioindicators in the eastern gulf of Finland region. The Science of Total Environment 262(1–2): 123–136.
• Janiszewski M., 1973. Atlas klimatyczny Polski.PPWK, Warszawa.
• Jansen W., Block A., Knaack J., 1988. Acid rain. History, generation, results.Aura 4: 18−19.
• Jaworska H., Dąbkowska-Naskręt H., Sawilska K., 2010. Wpływ pyłów cementowych na niektóre właściwości gleb oraz stan drzewostanów sosnowych w otoczeniu zakładów cementowo-wapienniczych Lafarge w Bielawach. Proceedings of ECOpole 4(1): 141–146.
• Jędras J., Romańska-Spaczyńska M., 2011. Powietrze. W: Stan środowiska w województwie świętokrzyskim w latach 2009–2010. Raport. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Kielce: 11–40.
• Johnson D.W., Lindberg S.E., 1992. Atmospheric Deposition and Forest Nutrient Cycling.A synthesis of the Integrated forest study.Ecologocal Studies 91, Springer-Verlag, New York.
• Johnson R.C., 1990. The interception, throughfall, and stemflow in a forest in highland Scotland and the comparison with other forests in the UK. Journal of Hydrology 118: 281–287.
• Jonsson B., Sundberg R., 1972. Has the acidification by atmospheric pollution caused a growth reduction in Swedish forests? Royal Collage of Forestry. Research Notes 20: 1–46.
• Jóźwiak M., 1999. Ocena erozji eolicznej w Górach Świętokrzyskich na przykładzie wybranych zwiewni użytkowanych rolniczo. Fragmenta Agronomica 3: 4–68.
• Jóźwiak M., 2000. Zanieczyszczenie powietrza w środkowej części Gór Świętokrzyskich. Studia Kieleckie KTN 4: 67–80.
• Jóźwiak M., 2001. Funkcjonowanie wybranego geoekosystemu w Górach Świętokrzyskich w warunkach kwaśnej imisji. Przegląd Geologiczny 49(9): 775–779.
• Jóźwiak M., 2002. Monitoring ekosystemu leśnego w Górach Świętokrzyskich. W: R. Siwecki (red.), Reakcje biologiczne drzew na zanieczyszczenia przemysłowe. IV Krajowe Sympozjum. Poznań–Kórnik, 29.05–1.06.2001: 227–236.
• Jóźwiak M., Kozłowski R., 2004. Transformacja opadów atmosferycznych w wybranych geoekosystemach w Górach Świętokrzyskich. Regionalny Monitoring Środowiska Przyrodniczego 5: 199–217.
• Jóźwiak M., Kozłowski R., 2005. Właściwości fizykochemiczne i chemizm opadów atmosferycznych w Górach Świętokrzyskich. Przegląd Geologiczny 53(11): 1059–1060.
• Jóźwiak M., Kozłowski R., 2008. Deposition of selected metals in the Świętokrzyskie mountains and their influence on changes of soil pH. Ecological Chemistry and Engineering A 15(11): 1239−1256.
• Jóźwiak M., Kozłowski R., Jóźwiak M.A., 2012. Raport Stacji Bazowej ZMŚP Św. Krzyż za rok 2011. Stacja Monitoringu UJK, Kielce.
• Jóźwiak M., Wróblewski H., 2002. Dynamika pyłu zawieszonego na tle wybranych parametrów meteorologicznych na Stacji Monitoringu AŚ w okresie 1996–2000. Regionalny Monitoring Środowiska Przyrodniczego 3: 87–93.
• Jóźwiak M.A., Kozłowski R., Jóźwiak M., 2013. The influence of acid fallouts stemflow on beech (Fagus Sylvatica L.) on the species composition of the macropedofauna at the trunk base. Polish Journal of Environmental Studies 22(1): 149–157.
• Kabata-Pendias A., 1993. Biogeochemia pierwiastków śladowych. PWN, Warszawa: 364.
• Kabata-Pendias A., Pendias H., 2000. Trace elements in soil and plants. Third ed. CRC Press, Boca Raton FL: 16.
• Kaczorowska Z., 1962. Opady w Polsce w przekroju wieloletnim. Przegląd Geograficzny IG PAN 33: 1–112.
• Kapuściński R., 1985. Drzewa Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Rocznik Świętokrzyski 12: 85–89.
• Kasina M., 2008. Zróżnicowanie chemizmu pokrywy śnieżnej na obszarze między Górnośląskim Okręgiem Przemysłowym a Krakowem. Prace Geograficzne 120: 51–64.
• Keim R.F., Skaugset A.E., Weiler M., 2005. Temporal persistence of spatial patterns in throughfall. Journal of Hydrology 314: 263–274.
• Kijowska M., 2011. Geneza i przebieg wezbrań we fliszowej zlewni Bystrzanki w latach 1995–2009. Monitoring Środowiska Przyrodniczego 12: 59–68.
• Kijowska M., Bochenek W., Gil E., 2011. Zmienność warunków termicznych w Szymbarku w latach 1968–2010. W: A. Kostrzewski, J. Szpikowski (red.), Funkcjonowanie geoekosystemów w różnych strefach krajobrazowych Polski. Wyd. UAM, Poznań–Storkowo: 91–93.
• Kijowska-Strugała M., 2013. Impact of downpours on fluvial processes in the Polish Carpathians as exemplified by the Bystrzanka stream. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 66: 25–40.
• Kim M., Seomun W., Chun K., 2001. Variations of pH values and EC of stemflow of five tree species in Chunchon Districts, Kangwon-do. Journal of Korean Forest Socience 90: 413–419.
• Kittredge J., 1951. Wijanije lesa a klimat, poczwy i wodnyj rieżim. Izdat. Innostr. Liter., Moskwa.
• Klatka T., 1976. Niektóre problemy czwartorzędowego rozwoju dolin centralnej części Gór Świętokrzyskich. Acta Geographica Universitatis Lodziensis 37: 73–92.
• Klein J., 1979. Przenikanie opadów atmosferycznych do dna lasu grądowego Tilio-Carpinetum w północnej części Puszczy Niepołomickiej. Fragmenta Floristica XXV: 563–578.
• Kłysik K., 1974. Warunki termiczne obszaru świętokrzyskiego. Zeszyty Naukowe UŁ, 63.
• Kłysik K., 1981. Główne cechy klimatu lokalnego Gór Świętokrzyskich. Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich 22: 171–209.
• Koćmit A., Raczkowski B., 1993. Wpływ drzewostanu bukowego i zanieczyszczeń atmosferycznych na zróżnicowanie właściwości chemicznych gleb w warunkach Pomorza Zachodniego. W: A. Kostrzewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego – Monitoring ekosystemów. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa: 128–139.
• Kolander R., 1998. Stan geoekosystemów Polski w latach 1994–1997. W: A. Kostrzewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Stan geoekosystemów Polski w latach 1994–1997. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa: 225–244.
• Kolander R., 1999. Stan geoekosystemów Polski w roku 1998. Online 30.04.2013 – http://www.staff.amu.edu.pl/~zmsp/stan98/stan98.html/.
• Kolander R., 2002. Dostawa materii rozpuszczonej do dna zbiorowiska leśnego Luzulo-pilosae-Fagetum w zlewni jeziora Gardno (NW Polska, wyspa Wolin). W: R. Siwecki (red.), Reakcje biologiczne drzew na zanieczyszczenia przemysłowe. IV Krajowe Sympozjum. Poznań–Kórnik, 29.05–1.06.2001: 555–564.
• Komendziński H., 1979. Charakterystyki statystyczne wybranych elementów mikroklimatu Białego Zagłębia. Instytut Geografii WSP, Kielce.
• Kondracki J., 2002. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
• Konecka-Betley K., Czępińska-Kamińska D., Janowska E., 1999. Przemiany pokrywy glebowej w Kampinoskim Parku Narodowym. Roczniki Gleboznawcze 50(4): 5–29.
• Kostrzewski A. (red.), 1993a. Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego w Polsce. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa.
• Kostrzewski A., 1993b. Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego – monitoringiem funkcjonowania geoekosystemów. W: A. Kostrzewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego, monitoring geoekosystemów. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa: 11–20.
• Kostrzewski A. (red.), 1994. Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego, Stacja Bazowa Storkowo. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa: 246.
• Kostrzewski A., 1995. Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego – cele, założenia, zadania. W: A. Kostrzewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Propozycje programowe. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa: 7–22.
• Kostrzewski A. (red.), 1998. Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Funkcjonowanie i tendencje rozwoju geoekosystemów Polski. IX Sympozjum ZMŚP. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa.
• Kostrzewski A., 2005. Organizacja i realizacja program ZMŚP w Polsce (1989–2004). W: A. Kostrzewski, R. Kolander (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Funkcjonowanie geoekosystemów Polski w warunkach zmian klimatu i różnokierunkowej antropopresji. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Poznań: 19–23.
• Kostrzewski A., Dzbanuszek J., Stach A., 1994a. Wpływ lasu na proces ługowania gleb na obszarze Wielkopolskiego Parku Narodowego. W: L. Kozacki (red.), Geoekosystem Wielkopolskiego Parku Narodowego jako obszaru chronionego podlegającego antropopresji. Wydawnictwo UAM, Poznań: 55–88.
• Kostrzewski A., Dzbanuszek J., Stach A., 1994b. Zróżnicowanie przestrzenne i czasowe właściwości fizykochemicznych wód opadowych oraz ich wpływ na proces ługowania gleb na obszarach leśnych Wielkopolskiego Parku Narodowego. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu 266: 189–200.
• Kostrzewski A., Kolander R., Szpikowski J., 2001. Realizacja programu Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego na terenie województwa zachodniopomorskiego w latach 1999–2000. W: M. Landsberg-Uczciwek (red.), Raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim w roku 2000. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Szczecin: 132–146.
• Kostrzewski A., Kolander R., Szpikowski J., 2002. Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. W: M. Landsberg-Uczciwek (red.), Raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim w roku 2001. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Szczecin: 151–166.
• Kostrzewski A., Kruszyk R., Kolander R., 2006. Zasady organizacji, system pomiarowy, wybrane metody badań. Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Online 30.04.2013 – http://www.staff.amu.edu.pl/~zmsp/dok.html.
• Kostrzewski A., Mazurek M., Zwoliński Zb., 1994. Dynamika transportu fluwialnego górnej Parsęty jako odbicie funkcjonowania systemu zlewni. Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich, Poznań, ss. 165.
• Kostrzewski A., Szpikowski J., Szpikowska G., Domańska M., Kruszyk R., Tylkowski J., 2007. Ocena stanu środowiska geograficznego zlewni górnej Parsęty na podstawie badań Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego w latach 1994–2006. W: A. Kostrzewski, A. Andrzejewska (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Program ZMŚP a zadania ochrony Obszarów Natura 2000. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa: 161–174.
• Kostrzewski A., Zwoliński Z., 1992. Udział denudacji chemicznej i mechanicznej we współczesnym systemie geomorfologicznym górnej Parsęty (Pomorze Zachodnie). W: A. Kotarba (red.), System denudacyjny Polski. Prace Geograficzne PAN 155: 11–45.
• Kotarba A., 1970. Charakterystyka rzeźby okolic Szymbarku. W: L. Starkel (red.), Badania fizycznogeograficzne otoczenia Stacji Naukowo-Badawczej Instytutu Geografii PAN w Szymbarku. Dokumentacja Geograficzne 3.
• Kotarba A., 1986. Rola osuwisk rzeźby beskidzkiej i pogórskiej. Przegląd Geograficzny 3: 7–24.
• Kovács E.A., Horváth L., 2004. Determination of sulphur balance between the atmosphere and a Norway spruce forest ecosystem: Comparison of gradient dry+wet and throughfall deposition measurements. Journal of Atmospheric Chemistry 48: 235–240.
• Kowalkowski A., 1988. Wiek i geneza gleb Polski. W: L. Starkel (red.), Przemiany środowiska geograficznego Polski. Ossolineum: 45–85.
• Kowalkowski A., 1992. Warunki glebowe Gór Świętokrzyskich. W: Ekologiczne podstawy rolnictwa. KTN, Kielce.
• Kowalkowski A., 1993. Charakterystyka Stacji Geoekologicznej Monitoringu Zintegrowanego Św. Krzyż i Góra Malik. W: A. Kowalkowski (red.), Monitoring leśno-ekologiczny Regionu Świętokrzyskiego. Sympozjum, Kielce 19–20 kwietnia 1994. Kielce: 35–38.
• Kowalkowski A., 1994. Elementy fizjograficznej charakterystyki Stacji Geoekologicznej Św. Krzyż. W: A. Kowalkowski (red.), Sympozjum Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego, Jodłowy Dwór, 13–14.10.94, Kielce: 41–51.
• Kowalkowski A., 1996. Zagrożenia krajobrazu leśnego Gór Świętokrzyskich wskutek działalności człowieka. W: A. Kowalkowski (red.), Elementy rozwoju i monitoringu antropogenicznych krajobrazów w Górach Świętokrzyskich. WSP, Kielce: 35–112.
• Kowalkowski A., 2000. Gleby. W: S. Cieśliński, A. Kowalkowski (red.), Monografia Świętokrzyskiego Parku Narodowego. ŚPN, Bodzentyn–Kraków: 169–196.
• Kowalkowski A., 2002. Wskaźniki ekochemicznego stanu gleb leśnych zagrożonych na zakwaszenie. Regionalny Monitoring Środowiska Przyrodniczego 3/02: 31–44.
• Kowalkowski A., Brogowski Z., Kocoń J., Swałdek M., 1990. Stan odżywienia i zdrowotności jodły (Abies alba Mill.) w Świętokrzyskim Parku Narodowym. Rocznik Świętokrzyski 17: 11–26.
• Kowalkowski A., Jóźwiak M., 1998. Plan ochrony Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Operat ochrony gleb, waloryzacja gleb. Bodzentyn–Jelenia Góra.
• Kowalkowski A., Jóźwiak M., 1999. Wpływ kwaśnych deszczów na środowisko glebowe w Świętokrzyskim Parku Narodowym. W: R. Dębicki, J. Chodorowski (red.), Mat. Konf. Pol. Tow. Gleb., 7–10.09.1999 r.: 224.
• Kowalkowski A., Jóźwiak M., 2000a. Stan zanieczyszczenia powietrza. W: S. Cieśliński, A. Kowalkowski (red.), Monografia Świętokrzyskiego Parku Narodowego. ŚPN, Bodzentyn–Kraków: 391–406.
• Kowalkowski A., Jóźwiak M., 2000b. Skład chemiczny wód opadowych. W: S. Cieśliński, A. Kowalkowski (red.), Monografia Świętokrzyskiego Parku Narodowego. ŚPN, Bodzentyn–Kraków: 407–414.
• Kowalkowski A., Jóźwiak M., Kozłowski R., 2001. Pedogeniczne czynniki procesów zakwaszenia wód w ekosystemie leśnym Świętokrzyskiego Parku Narodowego. W: M. Jóźwiak, A. Kowalkowski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Funkcjonowanie i monitoring geoekosystemów z uwzględnieniem zanieczyszczenia powietrza. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Kielce: 253–270.
• Kowalkowski A., Jóźwiak M., Kozłowski R., 2002a. Metoda badania wpływu wód opadowych na właściwości gleb leśnych. Regionalny Monitoring Środowiska Przyrodniczego 3/02: 45–52.
• Kowalkowski A., Jóźwiak M., Kozłowski R., 2002b. Zmiany jakości wód opadowych w ekosystemie leśnym w Świętokrzyskim Parku Narodowym. Czasopismo Techniczne Inżynieria Środowiska 4-Ś: 97–110.
• Kowalkowski A., Rubinowski Z., 1991. Ocena skutków oddziaływania przemysłu wydobywczo-przetwórczego surowców skalnych i komunalnej oczyszczalni ścieków w Sitkówce na środowisko przyrodnicze w centralnej części Kieleckiego Okręgu Eksploatacji. Synteza. KTN, Kielce: 101.
• Kowalkowski A., Świercz A., 1992. Skały macierzyste gleb litogenicznych i autogenicznych góry Malik w Paśmie Bolechowickim w Górach Świętokrzyskich. Rocznik Świętokrzyski 19: 91–105.
• Kowalkowski A., Świercz A., 1993. Zmiany kwasowości gleb leśnych pod wpływem emisji przemysłu cementowo-wapienniczego w zlewni rzeki Bobrzyczki. Monitoring Regionu Świętokrzyskiego 1: 109–115.
• Kowalkowski A., Świercz A., Wieczorek E., 1993. Zmiany warunków glebowych w borach sosnowych pod wpływem emisji alkalicznej na terenie Kieleckiego Okręgu Eksploatacji Surowców Węglanowych. Monitoring Regionu Świętokrzyskiego 1: 117–151.
• Kowalski B., Jaśkowski B., 1993. Terasy krioplanacyjne na stokach masywu Łysej Góry. Zjazd PTG Kielce 27–30.06.1993. Przewodnik Terenowy, Kielce.
• Kozłowska-Szczęsna T., Paszyński J., 1967. Stosunki klimatyczne Gór Świętokrzyskich. Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich PAN 4: 79–129.
• Kozłowski R., 2000. Przyczynek do poznania zmian właściwości chemicznych wód opadowych w ekosystemie leśnym pod wpływem imisji alkalicznej. Materiały 49 Zjazdu PTG, Szklarska Poręba 20–24.09.2000: 133–135.
• Kozłowski R., 2001. Dopływ składników mineralnych z opadem atmosferycznym do dna lasu na Stacji Bazowej Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego Święty Krzyż (Góry Świętokrzyskie). W: M. Jóźwiak, A. Kowalkowski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Funkcjonowanie i monitoring geoekosystemów z uwzględnieniem zanieczyszczenia powietrza. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Kielce: 207–218.
• Kozłowski R., 2002. Zróżnicowania wielkości i jakości spływu wód opadowych po pniach drzew w wybranych ekosystemach leśnych w Górach Świętokrzyskich. Regionalny Monitoring Środowiska Przyrodniczego 3/02: 95–102.
• Kozłowski R., 2003. Przestrzenne zróżnicowanie opadu podokapowego w drzewostanie jodłowo-bukowym w centralnej części Gór Świętokrzyskich. Regionalny Monitoring Środowiska Przyrodniczego 4/03: 99−106.
• Kozłowski R., 2005. Dynamika chemizmu wód opadowych w geoekosystemie w południowo-zachodniej części Gór Świętokrzyskich. W: A. Kostrzewski, R. Kolander (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Funkcjonowanie geoekosystemów Polski w warunkach zmian klimatu i różnokierunkowej antropopresji. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Poznań: 143–158.
• Kozłowski R., 2006. Właściwości fizykochemiczne i chemizm opadu podkoronowego na terenie „Białego Zagłębia”. Monitoring Środowiska Przyrodniczego 7: 41–49.
• Kozłowski R., 2009. Określenie roli osadów mgielnych w kształtowaniu wysokości opadu podkoronowego. Monitoring Środowiska Przyrodniczego 10: 51–58.
• Kozłowski R., 2012. Wpływ przemysłu cementowo-wapienniczego na właściwości fizyczno-chemiczne opadów atmosferycznych na terenie „Białego Zagłębia”. Monitoring Środowiska Przyrodniczego 13: 63–70.
• Kozłowski R., Adwent E., 2011. Przestrzenna zmienność wybranych Świętokrzyskich. Monitoring Środowiska Przyrodniczego 12: 93–102.
• Kozłowski R., Jóźwiak M., 2013. Chemical denudation in geoecosystem in acid immission condition. Ecological Chemistry and Engineering S 20(1): 41–54, doi: 10.2478/eces–2013–003.
• Kozłowski R., Jóźwiak M., Jóźwiak M.A., Rabajczyk A., 2011. Chemism of Atmospheric Precipitation as a Consequence of Air Pollution: the Case of Poland’s Holy Cross Mountains. Polish Journal of Environmental Studies 20(4): 919–924.
• Kozłowski R., Jarzyna K., Jóźwiak M., Szwed M., 2012. Wpływ przemysłu cementowo-wapienniczego na właściwości fizyczno-chemiczne i chemiczne pokrywy śnieżnej na terenie „Białego Zagłębia” w lutym 2012 roku. Monitoring Środowiska Przyrodniczego 13: 71–80.
• Kozłowski R., Jóźwiak M., Jóźwiak M.A., Bochenek W., 2012. Ocena wielkości wymywania jonów K+, Ca2+ i Mg2+ w wybranych drzewostanach w warunkach kwaśnej depozycji. Sylwan 156(8): 607–615
• Kozłowski R., Jóźwiak M.A., Borowska E., 2010. Porównanie wybranych metod do obliczania wysokości opadu spływającego po pniach drzew. Monitoring Środowiska Przyrodniczego 11: 25–33.
• Kram P., Hruška J., Wenner B.S., Driscoll C.T., Johnson C.E., 1997. The biogeochemistry of basic cations in two forest catchments with contrasting lithology in the Czech Republic. Biogeochemistry 37: 173–202.
• Kruk J., 1980. Gospodarka w Polsce południowo-wschodniej w V–III tysiącleciu p.n.e.. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: 49.
• Kruszyk R., 1993. Uwarunkowania procesu przenikania opadów atmosferycznych do dna siedliska grądowego w Wielkopolskim Parku Narodowym. W: A. Kostrzewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Wybrane problemy. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa: 138–156.
• Kruszyk R., 1998. Chemizm opadu podokapowego i spływu po pniach w drzewostanie sosnowo-świerkowym (zlewnia Jeziora Czarnego, Pomorze Zachodnie). W: A. Kostrzewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Materiały z IX Sympozjum ZMŚP. Funkcjonowanie i tendencje rozwoju geoekosystemów Polski. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa: 15–30.
• Kruszyk R., 1999. Charakter i uwarunkowania przepływu materii w zlewni leśnej Zajączkowskiego Potoku (zlewnia górnej Parsęty, Pomorze Zachodnie). W: A. Kostrzewski (red.), Funkcjonowanie geoekosystemów zlewni rzecznych. UAM, Poznań: 107–118.
• Kruszyk R., 2001. Zróżnicowanie przestrzenne właściwości fizykochemicznych spływu po pniach sosny zwyczajnej w zespole Pino-Quercetum, zlewnia Jeziora Czarnego, Pomorze Zachodnie. W: M. Jóźwiak, A. Kowalkowski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Funkcjonowanie i monitoring geoekosystemów z uwzględnieniem zanieczyszczenia powietrza. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Kielce: 191–206.
• Kruszyk R., 2002. Zróżnicowanie przestrzenne chemizmu opadu podokapowego na dnie boru mieszanego na przykładzie rozkładu odczynu i przewodności elektrolitycznej (zlewnia Jeziora Czarnego, Pomorze Zachodnie). W: R. Siwecki (red.), Reakcje biologiczne drzew na zanieczyszczenia przemysłowe. IV Krajowe Sympozjum. Poznań–Kórnik, 29.05–1.06.2001: 825–853.
• Kruszyk R., 2003. Stan geoekosystemów Polski w roku 2002. Online 30.04.2013 – http://www.staff.amu.edu.pl/~zmsp/stan2002/stan2002.html.
• Kruszyk R., 2004. Stan geoekosystemów Polski w roku 2003. Online 30.04.2013 – http://www.staff.amu.edu.pl/~zmsp/stan2003/stan2003.html.
• Kruszyk R., 2005. Stan geoekosystemów Polski w roku 2004. Online 30.04.2013 – http://www.staff.amu.edu.pl/~zmsp/stan2004/stan2004.html.
• Kruszyk R., 2006. Stan geoekosystemów Polski w roku 2005. Online 30.04.2013 – http://www.staff.amu.edu.pl/~zmsp/stan2005/stan2005.html.
• Kruszyk R., 2009. Stan geoekosystemów Polski w 2008 roku. Online 30.04.2013 – http://www.staff.amu.edu.pl/~zmsp/stan2008/stan2008.html.
• Kruszyk R., 2010. Stan geoekosystemów Polski w 2009 roku. Online 30.04.2013 – http://www.staff.amu.edu.pl/~zmsp/stan2009/stan2009.html.
• Kruszyk R., 2011. Uwarunkowania procesów ługowania gleb w zbiorowiskach lasu sosnowego w zlewni górnej Parsęty (Pomorze Zachodnie). W: M. Mazurek, M. Ewertowski (red.), IX Zjazd Geomorfologów Polskich. Georóżnorodność rzeźby Polski. SGP, IGiG UAM, Poznań: 88.
• Krzysztofiak L., 1998. Raport Stacji Bazowej Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego Wigierskiego Parku Narodowego (Krzywe) za lata hydrologiczne 1994–1997. W: A. Kostrzewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Stan geoekosystemów Polski w latach 1994–1997. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa: 103–122.
• Kuczyński J., 1987. Analiza archeologiczna obszaru dorzecza Kamiennej. PKK, Kielce.
• Kusza G., Ciesielczuk T., Gołuchowska B., 2009. Zawartość wybranych metali ciężkich w glebach obszarów przyległych do zakładów przemysłu cementowego w mieście Opolu. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych 40: 70–75.
• Kvaalen H., Solberg S., Clarke N., Torp T., Aamlid D., 2002. Time series study of concentrations of SO42- and H+ in precipitation and soil waters in Norway. Environmental Pollution 117: 215–224.
• Kwiecień M., 1995. Przechwytywanie azotu i innych pierwiastków w fazie stałej pochodzenia przemysłowego z atmosfery przez ekosystemy leśne. Sylwan 3: 23–29.
• Le Tacon F., Toutain F., 1973. Variations saisonnires et stationnelles de la teneur en éléments minéraux des feuilles de hétre (Fagus sylvatica L.) dans l’est de la France. Annals Science Forest 30(1): 1−29.
• Lee D.S., Longhurst A., 1992. A comparison between wet and bulk deposition at an urban site in the UK. Water, Air and Soil Pollution 64: 635–648.
• Levia D.F., Frost E.E., 2003. A review and evaluation of stemflow literature in the hydrologic and biogeochemical cycles of forested and agricultural ecosystems. Journal of Hydrology 274: 1–29.
• Levia D.F., Frost E.E., 2006. Variability of throughfall volume and solute inputs in wooded ecosystems. Progress in Physical Geography 30(5): 605–632.
• Liana E., Gendolla T., 2011. Monitoring chemizmu opadów atmosferycznych i depozycji zanieczyszczeń do podłoża. W: B. Toczko (red.), Zanieczyszczenie powietrza w Polsce w 2009 roku na tle wielolecia. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa: 220–240.
• Liberska-Szmidt H., 1983. Wpływ zanieczyszczeń atmosfery z cementowni w Opolu na mchy. Opolskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Opole: 70.
• Likens G.E., Bormann F.H., Pierce R.S., Eaton J.S., Johnson N.M., 1977. Biogeochemistry of a forested ecosystem. Springer-Verlag, New York–Heidelberg–Berlin: 146.
• Likens G.E., Bormann H.F., 1995. Biogeochemistry of a Forested Ecosystem. Springer-Verlag, New York, Berlin, Heidelberg, London, Paris, Tokyo, Hong Kong, Barcelona, Budapest: 159.
• Lindberg S.E., Garten C.T., 1989. Sources of sulphur in forest canopy throughfall. Nature 336: 148–151.
• Lindberg S.E., Lovett G., 1992. Deposition and forest canopy interaction of airborne. Atmospheric Environment 26A: 1477–1492.
• Lindberg S.E., Ovens J.G., 1993. Throughfall studies of deposition to forest edges and gaps in montane ecosystems. Biogeochemistry 19: 173–194.
• Lindner L., 1977. Zlodowacenia plejstocenu w zachodniej części Gór Świętokrzyskich. Studia Geologica Polonica 53: 145.
• Lindner L., 1978. Rozwój paleogeomorfologiczny zachodniej części regionu świętokrzyskiego. Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego 48(3–4): 479–508.
• Lindner L., 1980. Zarys chronostratygrafii czwartorzędu regionu świętokrzyskiego. Kwartalnik Geologiczny 24(3): 689–710.
• Link T.E., Unsworth M., Marks D., 2004. The dynamics of rainfall interception by a seasonal temperate rainforest. Agricultural of Forest Meteorology 124: 171–191.
• Llorens P., 1997. Rainfall interception by a Pinus sylvestris forest patch overgrown in a Mediterranean mountains abandoned area. II. Assessment of the applicability of Gash’a analytical model. Journal of Hydrology 199: 346–359.
• Llorens P., Poch R., Latron J., Gallart F., 1997. Rainfall interception by a Pinus sylvestris forest patch overgrown in a Mediterranean mountains abandoned area. I. Monitoring design and results down to the event scale. Journal of Hydrology 199: 331–345.
• Lochman V., Mares V., Fadrhonsova V., 2004. Development of air pollutant deposition, soil water chemistry and soil on Šerlich research plots, and water chemistry in a surface water source. Journal of Forest Science 50: 263–283.
• Lochman V., Sebkova V., 1998. The development of air pollutant depositions and soil chemistry on the research plots in the eastern part of the Ore Mts. Lesnictvi-Forestry 44: 549–560.
• Lorenc H., 1994. Ocena zmienności temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w okresie 1901–1993 na podstawie obserwacji z wybranych stacji meteorlogicznych w Polsce. Wiadomości IMGW 38: 43–59.
• Lorenz M., Fisher R., Becher G., Mues V., Granke O., Braslavskaya T., Bobrinsky A., Clarke N., Lachmanová Z., Lukina N., Schimming C., 2009. Forest condition in Europe. 2009 Technical Report of ICP Forest. Institute of World Forestry, Hamburg: 169.
• Lorz C., 1999. Gewässerversauerung und Bodenzustand im Westerzgebirge. UFZ-Bericht 14. Dissertation. Leipzig: 154.
• Lorz C., Hruška P., Kram J., 2003. Long-term modeling of acidification and recovery in an upland catchment of the Western Ore Mountains, SE-Germany. The Science of the Total Environment 310: 153–161.
• Lorz C., Kowalkowski A., Jóźwiak M., Kozłowski R., Schneider B., 2005. Zur Regenerierung von versauerten Fließgewässern – Eine vergleichende Fallstudie aus dem Westerzgebirge und dem Świętokrzyskie Gebirge. Hercynia N.F. 38: 41–58.
• Lövblad G. (red.), 1994. Submanual on deposition for ICP-Forests level 2 plots. Presented at the UN-ECE Task Force on Forest meeting in Lillehammer (Norway).
• Lovett G.M., 1984. Rates and mechanisms of cloud water deposition to a subalpine balsam fir forest. Atmospheric Environment 18: 361–371.
• Lovett G.M., Kinsman J.D., 1990. Atmospheric pollutant deposition to high-elevation ecosystems. Atmospheric Environment 24A: 2767–2786.
• Lovett G.M., Nolan S.S., Driscoll C.T., Fahey T.J., 1996. Factors regulating throughfall flux in a New Hampshire forest landscape. Canadian Journal of Forest research 26: 2134–2144.
• Luangjame J., Boontawee B., Kliangpibool N., 2001. Determination of deposition and leaves in teak planations in Thailand. Water, Air and Soil Pollution 130: 935–940.
• Luoranen J., Rikala R., Konttinen K., Smolander H., 2005. Extending the planting period of dormant and growing Norway spruce container seedlings to early summer. Silva Fennica 39(4): 481−496.
• Magiera T., Jabłońska M., Strzyszcz Z., Bzowska G., 2009. Technogeniczne cząstki magnetyczne w pyłach atmosferycznych jako nośnik metali ciężkich. W: J. Ozonek, M. Pawłowska (red.), Inżynieria środowiska pięć lat po wstąpieniu do Unii Europejskiej. Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska PAN, Lublin, 59: 115–126.
• Magiera T., Lis J., Nawrocki J., Strzyszcz Z., 2002. Podatność magnetyczna gleb Polski. PIG, Warszawa.
• Mahendrappa M.K., 1990. Partitioning of rainwater and chemicals into throughfall and stemflow in different forest stands. Forest Ecological Management 30: 65–72.
• Major M., 2001. Wpływ opadów atmosferycznych na chemizm roztworów glebowych w zlewni zagłębienia bezodpływowego (Pomorze Zachodnie, górna Parsęta, rok hydrologiczny 2000). W: M. Jóźwiak, A. Kowalkowski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Funkcjonowanie i monitoring geoekosystemów z uwzględnieniem zanieczyszczenia powietrza. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Kielce: 163–172.
• Major M., 2007. Stan geoekosystemów Polski w roku 2006. Online 30.04.2013 – http://www.staff.amu.edu.pl/~zmsp/stan2006/stan2006.html
• Major M., 2008. Stan geoekosystemów Polski w roku 2007. Online 30.04.2013 – http://www.staff.amu.edu.pl/~zmsp/stan2007/stan2007.html
• Małek S., 2001. Quantitative and qualitative changes of precipitation input to the Ojców National Park (South Poland) during 1997–1999. Water, Air and Soil Pollution 130: 505–510.
• Małek S., 2002. Zmiany składu chemicznego opadów atmosferycznych po przejściu przez okap drzewostanów świerkowych. Czasopismo Techniczne Inżynieria Środowiska 4-Ś: 37–45.
• Małek S., 2010. Nutrient fluxes in planted Norway Spruce stands of different age in Southern Poland. Water, Air and Soil Pollution 209: 45–59.
• Małek S., Astel A., 2007. Source apportionment modeling of bulk precipitation chemistry on the Dupniański stream catchment area (Silesian Beskid – southern Poland) within 1999–2003. Polish Journal of Environmental Studies 16(3B): 308–315.
• Małek S., Astel A., 2008. Throughfall chemistry in a spruce chronosequence in southern Poland. Environmental Pollution 155: 517–527.
• Małek S., Niemtur S., Staszewski T., 2006. Seasonal changeability of water features from watersheds with artificial Norway Spruce stands in the Silesian Beskid. Ekologia (Bratislava) 25(3): 289–297.
• Małek S., Wężyk P., 2000. Zmiany ilościowe i jakościowe opadów atmosferycznych na powierzchniach doświadczalnych w drzewostanach bukowych Ojcowskiego Parku Narodowego i Leśnego Zakładu Doświadczalnego w Krynicy w latach 1997 i 1998. W: S. Małek, P. Wężyk (red.), Monitoring procesów zachodzących w drzewostanach bukowych, w zmieniających się warunkach środowiska przyrodniczego, na przykładzie Ojcowskiego Parku Narodowego i Leśnego zakładu Doświadczalnego w Krynicy. Kraków–Nowy Sącz: 69–86.
• Manderscheid B., Matzner E., 2000. Spatial and temporal variation of soil solution chemistry and ion fluxes through the soil in a mature Norway spruce (Picea abies (L.) Karst.) stand. Biogeochemistry 30: 99–114.
• Mandre M., Klõšeiko J., Ots K., Tuulmets L., 1999. Changes in phytomass and nutrient partitioning in young conifers in extreme alkaline growth conditions. Environmental Pollution 105: 209–220.
• Mandre M., Pärn H., Ots K., 2006. Short-term effects of wood ash on the soil and the lignin concentration and growth of Pinus sylvestris L.. Forest Ecology and Management 223: 349–357.
• Mandre M., Rauk J., Poom K., Pöör M., 1995. Estimation of economical losses of forests and quality of agricultural plants on the territories affected by air pollution from cement plant in Kunda. W: F. Kommonen, A. Estlander, P. Roto (red.), Economic evaluation of major environmental impacts from the planned investments at Kunda Nordic Cement Plant in Estonia. Report IFC, App. 1. Washington: Soil and Water Ltd., Tampere Regional Institute of Occupational Health, International Finance Corporation.
• Manninen S., Huttunen S., Kontio M., 1997. Accumulation of sulphur in and on Scots pine needles in the subarctic. Water, Air and Soil Pollution 95: 147–164.
• Marin C.T., Bouten W., Sevink J., 2000. Gross rainfall and its partitioning into throughfall, stemflow and evaporation of intercepted water in four forest ecosystems in western Amazonia. Journal of Hydrology 237: 40–57.
• Marschner H., 1995. Mineral nutrition of higher plants. Academic Press, London: 899.
• Maruszczak H., 1980. Stratigraphy and chronology of the vistulian loesses in Poland. Quartern Studies 2: 57–76.
• Massalski E., 1962. Obrazy roślinności krainy Gór Świętokrzyskich. Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, Kraków: 120.
• Matschonat G., Falkengren-Grerup U., 2000. Recovery of soil pH, cation-exchange capacity and the saturation of exchange sites from stemflow-induced soil acidification in three Swedish beech (Fagus sylvatica L.) forests. Scandinavian Journal of Forest Research 15: 39–48.
• Matzner E., 1988. Der Stoffumsatz zweier Waldökosysteme im Solling. Der Forschungszentrum Waldökosysteme, Reihe Göttingen A. 40.
• Mayer R., Ulrich B., 1978. Input of atmospheric sulphur by dry and wet deposition to two central European forest ecosystems. Atmospheric Environment 12: 375–377.
• Mazurek M., 2000. Zmienność transportu materiału rozpuszczonego w zlewni Kłudy jako przejaw współczesnych procesów denudacji chemicznej (Pomorze Zachodnie). Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• Mazurek M., Zwoliński Z., 2000. Funkcjonowanie wybranych geoekosystemów Polski w świetle pomiarów monitoringowych w roku hydrologicznym 1999. Online 30.04.2013 – http://www.staff.amu.edu.pl/~zmsp/stan99/stan99.html.
• Mazurek M., Zwoliński Z., 2001. Stan geoekosystemów Polski w roku 2000. Online 30.04.2013 – http://www.staff.amu.edu.pl/~zmsp/stan2000/stan2000.html.
• Mazurek M., Zwoliński Z., 2002. Stan geoekosystemów Polski w roku 2001. Online 30.04.2013 – http://www.staff.amu.edu.pl/~zmsp/stan2001/stan2001.html.
• Michalska G., 2001. Dostawa atmosferyczna, krążenie i odpływ nutrientów ze zlewni rolniczej (Chwalimski Potok, górna Parsęta). W: M. Jóźwiak, A. Kowalkowski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Funkcjonowanie i monitoring geoekosystemów z uwzględnieniem zanieczyszczenia powietrza. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Kielce: 373–386.
• Michalzik B., Matzner E., 1999. Dynamics of dissolved organic nitrogen and carbon in a Central European Norway spruce ecosystem. European Journal of Soil Science 50: 579–590.
• Migaszewski Z.M., Gałuszka A., Świercz A., Kucharczyk J., 2001. Element concentrations in soils, and plants bioindicators in selected habitats of the Holy Cross Mts, Poland. Water, Air and Soil Pollution 129: 369–386.
• Mitscherlich G., 1971, 1975. Wald, Wachstum und Umwelt. Bd 3. Boden, Lufta nad Umwelt. Frankfurt a. M.
• Mochoń A., 1993. Zdjęcie hydrochemiczne górnej części zlewni Bobrzyczki w Górach Świętokrzyskich. Monitoring Regionu Świętokrzyskiego 1: 91–100.
• Mohemed A.D., Ranger J., 1994. The biogeochemical cycle in a healthy and highly productive Norway spruce (Picea abies) ecosystem in the Vosges, France. Canadian Journal of Forest Research 24: 839–849.
• Moldan B., Černy J. (red.), 1994. Biogeochemistry of small catchments. A tool for environmental research. Villey, Chichester–New York–Brisbane–Toronto–Singapur: 322.
• Murakami S., 2007. Application of three canopy interception models to a young stand of Japanese cypress and interpretation in terms of interception mechanism. Journal of Hydrology 342: 305–319.
• Musiał W., 1994. Zmiany wybranych właściwości gleb wytworzonych z piasków w siedliskach borowych wywołane imisją węglanową. Maszynopis pracy magisterskiej. WSP, Kielce.
• Muzylo A., Llorens P., Valente F., Keizer J.J., Domingo F., Gash J.H.C., 2009. A review of rainfall interception modeling. Journal of Hydrology 370: 191–206.
• Návar J., 1993. The causes of stemflow variation in three semi-arid growing species of northeastern Mexico. Journal of Hydrology 145: 175–190.
• Návar J., Charle F., Jurado E., 1999. Spatial variations of interception loss components by Tamaulipan thornscrub in northeastern Mexico. Forest Ecology nad Management 124: 231–239.
• Neal C., Robson A.J., Bhardwaj C.L., Conway T., Jeffery H.A., Neal M., Ryland G.P., Smith C.J., Walls J., 1993. Relationships between precipitation, stemflow, and throughfall for a lowland beech plantation, Black Wood, Hampshire, southern England: findings on interception at a forest edge and the effects of storm damage. Journal of Hydrology 146: 221–233.
• Neary A.J., Gizyn W.I., 1994. Throughfall and stemflow chemistry under deciduous and coniferous forest canopies in south-central Ontario. Canadian Journal of Forest Research 24: 1089–1100.
• Neumeister H., Haase D., Regber R., 1997. Methodische Aspekte zur Ermittlung von Versauerungstendenzen und zur Erfassung von pH-Werten in Waldböden. Petermanns Geographische Mitteilungen 141: 385–399.
• Niemirowska J., 1970. Charakterystyka hydrograficzna zlewni Bystrzanki i Bielanki. Dokumentacja Geograficzna IGiPZ PAN 5: 25–38.
• Nihlgård B., 1970. Precipitation, its chemical composition and effect on soil water in a beech and a spruce forest in south Sweden. Oikos 21: 208–217.
• Nilsson J., Grennfelt P. (red.), 1988. Critical loads for sulphur and nitrogen. Report from the Nordic working group. Nordic Council of Ministers, Copenhagen: 417.
• Nodvin S.C., van Miegreoet H., Lindberg S.E., Nicholas N.S., Johnson D.W., 1995. Acidic deposition, ecosystem processes, and nitrogen saturation in a high elevation southern Appalachian watershed. Water, Air and Soil Pollution 85: 1647–1652.
• Oblisami G., Pathmanabhan G., Pathmanabhan C., 1978. Effect of particulate pollutants from cement kilns on cotton plants. Indian Journal of Air Pollution Control 1: 91–94.
• Obmiński Z., 1978. Ekologia lasu. PWN, Warszawa: 480.
• Obrębska-Starklowa B., 1973. Stosunki mezo- i mikroklimatyczne Szymbarku. Dokumentacja Geograficzna IGiPZ PAN 5: 123.
• Oden S., 1976. The acidity problem – an outline of concepts. Water, Air and Soil Pollution 6: 137–166.
• Olszewski J.L., 1965. Pomiary opadu deszczu w grądzie (Querco-Carpinetum medioeuropaeum Tüxen 1936) w Białowieskim Parku Narodowym. Sylwan 109(3): 27–32.
• Olszewski J.L., 1976. Relation between the amout of rainfall reaching the forest floor and the amount of rainfall over a mixed decidous forest. Phytocenonosis 5: 223–235.
• Olszewski J.L., 1984. Intercepcja i jej wpływ na wysokość opadów atmosferycznych docierających do powierzchni gruntu w lesie. Zeszyty Postępów Nauk Rolniczych 288: 245–270.
• Olszewski J.L., 1992. Indywidualizm klimatyczny Gór Świętokrzyskich. Rocznik Świętokrzyski 19: 153–165.
• Olszewski J.L., Szałach G., Żarnowiecki G., 2000. Klimat. W: S. Cieśliński, A. Kowalkowski (red.), Monografia Świętokrzyskiego Parku Narodowego. ŚPN, Kraków–Bodzentyn: 129–145.
• Ots K., Indriksons A., Varnagiryte-Kabasinskiene I., Mandre M., Kuznetsova T., Klõšeiko J., Tilk M., Koresaar K., Lukjanova A., Kikamagi K., 2011. Changes in the canopies of Pinus sylvestris and Picea abies under alkaline dust impact in the industrial region of Northeast Estonia. Forest Ecology and Management 262: 82–87.
• Otto W., 1994. Waldökologie. Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart: 391.
• Oulehle F., Hruska J., 2005. Tree species (Picea abies and Fagus sylvatica) effects on soil water acidification and aluminium chemistry at sites subjected to longterm acidification in the Ore-Mts., Czech Republic. Journal of Inorganic Biochemistry 99: 1822–1829.
• Overrein L., 1976. A presentation of the Norwegian Project „Acid precipitation – effects on forest and fish”. Water, Air and Soil Pollution 6: 167–172.
• Pajuste K., Frey J., Asi E. 2006. Interactions of astmospheric deposition with coniferous canopies in Estonia. Environmental Monitoring and Assessment 112: 117−196.
• Parczewski W., 1960. Klasyfikacja przedziałów prędkości wiatru w zastosowaniu do opracowań klimatycznych i bioklimatycznych. Przegląd Geofizyczny XIII(2): 117–122.
• Parker G.G., 1983. Throughfall and stemflow in the forest nutrient cycle. Advances in Ecological Research 13: 57 –133.
• Parker G.G., 1990. Evaluation of dry deposition, pollutant damage, and forest health with throughfall studies. W: A.A. Lucier, S.G. Heines (red.), Mechanisms of forest responde to acid deposition. Springer-Verlag, New York–Berlin–Heidelberg–London–Paris–Hong Kong: 5–32.
• Paszyński J., Niedźwiedź T., 1991. Współczesne środowisko przyrodnicze, klimat. W: L. Starkel (red.), Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze. PWN, Warszawa: 296–350.
• Pedersen L.B., 1992. Throughfall chemistry of Sitka spruce stands as influenced by tree spacing. Scandinavian Journal of Forest Research 7: 433–444.
• Petty W.H., Lindberg S.E., 1990. An intensive 1-month investigation of trace metal deposition and throughfall at a mountain spruce forest. Water, Air and Soil Pollution 53: 213–226.
• Pitura K., Michałojć Z., Nowak L., 2012. Wpływ rodzaju nawozu potasowego oraz dawki węglanu wapnia na stężenie soli w podłożu, plonowanie i wartość biologiczną wybranych gatunków roślin warzywnych. Annales Universitatis Curie-Skłodowska XXII(3): 13–20.
• Plan urządzania lasu wg stanu na 1.01.2000. Nadleśnictwo Kielce, obręb Dyminy.
• PN-89 C-04638-02 Woda i ścieki. Bilans jonowy wody. Sposób obliczania bilansu jonowego wody.
• Poborski P. S., Staszewski T., 1996. Przepływ zanieczyszczeń powietrza w ekosystemie leśnym. W: R. Siwecki (red.), Reakcje biologiczne drzew na zanieczyszczenia przemysłowe. III Krajowe Sympozjum. Kórnik, 23–26 maja 1994, t. II: 505–512.
• Podlaski R., 2001. Wpływ wybranych właściwości gleb na żywotność jodły (Abies alba Mill.), buka (Fagus sylvatica L.) i sosny (Pinus sylvestris L.) w Świętokrzyskim Parku Narodowym. Sylwan 145(6): 79–86.
• Podlaski R., Żelezik M., 2012. Ocena kondycji modrzewia Larix decidua Mill. Subsp. polonica (Racib.) Domin i innych gatunków drzew na Chełmowej Górze w Świętokrzyskim Parku Narodowym. Sylwan 156(3): 170–181.
• Polkowska Ż., Astel A., Walna B., Małek S., Mędrzycka K., Górecki T., Siepak J., Namieśnik J., 2005. Chemometric analysis of rainwater and throughfall at several sites in Poland. Atmospheric Environment 39: 837–855.
• Polkowska Ż., Demkowska I., Cichała-Kamrowska K., Namieśnik J., 2010. Zanieczyszczenia obecne w próbkach śniegu pobranego z warstw jako źródło informacji o stanie środowiska w dużej aglomeracji miejskiej. Ecological Chemistry and Engineering S 17(2): 203–231.
• Potter C.S., Ragsdale H.L., Swank W.T., 1991. Atmospheric deposition and foliar leaching in regenerating southern Appalachian forest conopy. Journal Ecology 79: 97–115.
• Price A.G., Carlyle-Moses D.E., 2003. Measurement and modeling of growing-season canopy water fluxes in a mature mixed deciduous forest stand, southern Ontario, Canada. Agricultural nad Forest Meteorology 119: 69–85.
• Puchalski T., Prusinkiewicz Z., 1975. Ekologiczne podstawy siedliskoznawstwa leśnego. PWRiL, Warszawa.
• Raat K.J., Draaijers G.P.J., Schaap M.G., Tietema A., Verstraten J.M., 2002. Spatial variability of throughfall water and chemistry and forest floor water content in a Douglas fir forest stand. Hydrology and Earth System Sciences 6: 363–374.
• Raport 2006. Stan środowiska w województwie świętokrzyskim w roku 2005. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Kielce
• Rasmussen L., Rosseland B., Schotte L., Selldén G., 1995a. Acid Regin ’95? Conference summary statement. Water, Air and Soil Pollution 85: 1–14.
• Rea A., Lindberg S.E., Keeler G.J., 2000. Assessment of dry deposition and foliar leaching of mercury and selected trace elements based on washed foliar and surrogate surfaces. Environmental Science and Technology 34: 2418–2425.
• Reuss J.O., Johnson D.W., 1986. Acid deposition and the acidification of soils and water. Ecological Studies 59. Springer Verlag, New York: 120.
• Robertson S.M.C., Hornung M., Kennedy V.H., 2000. Water chemistry of throughfall and soil water under four tree species at Gisburn, northwest England, before and after felling. Forest Ecology and Management 129: 101–117.
• Rodhe H., Grennfelt P., Wiśniewski J., Gren C., Bengtsson G., Johansson K., Kauppi P., Kucera V., Rasmussen L., Rosseland B., Schotte L., Selldén G., 1995a. Acid Regin ’95? Conference summary statement. Water, Air and Soil Pollution 85: 1–14.
• Rodhe H., Langer J., Gallardo L., Kjellström E., 1995b. Global scale transport of acidifying pollutants. Water, Air and Soil Pollution 85: 37–50.
• Rodrigo A., Ávila A., Rodá S., 2003. The chemistry of precipitation, throughfall and stemflow in two holm oak (Quercus ilex L.) forests under contrasted pollution environment in NE Spain. Science of the Total Environment 305: 195–205.
• Roelofs J.G.M., Kempers A.J., Houdijk A.L.F.M., Jansen J., 1989. The effect of air-borne ammonium sulphate on Pinus nigra var maritima in the Netherlands. Plant and Soil 84: 45–56.
• Rogaliński J., Rogalińska J., 1985. Przejawy występowania wód podziemnych na powierzchni w paśmie Łysogór. Rocznik Świętokrzyski 12: 47–62.
• Romer E., 1949. Regiony klimatyczne Polski. Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego. Ser. B, 16: 1–26.
• Rothe A., Huber C., Kreutzer K., Weis W., 2002. Deposition and soil leaching in stands of Norway spruce and European beech: results from the Höglwald research in comparison with other European case studies. Plant and Soil 240: 33–45.
• Rubinowski Z., 1974. Historia odkrycia, ochrony, badań i udostępnienia jaskini Raj. W: Z. Rubinowski (red.), Badania i udostępnianie jaskini Raj. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa: 23–40.
• Rustad L.E., Kahl J.S., Norton S.A., Fernandez I.J., 1994. Underestimation of dry deposition by throughfall in mixed northern hardwood forests. Journal of Hydrology 162: 319–336.
• Rutter A., Kershaw K., Robins P., Morton A., 1971. A predictive model of rainfall interception in forest. I. Derivation of the model from observation in a plantation of Corsican pine. Agricultural Meteorology 9: 367–384.
• Rzepa C., 1982. Wpływ przemysłowych zanieczyszczeń atmosfery i powierzchni terenu na właściwości fizyczno-chemiczne wód krasowych na przykładzie rezerwatu przyrody Jaskinia Raj. Rocznik Świętokrzyski 10: 49–67.
• Sah S.P., 1990. Vergleich des Stoffhaushaltes zweiter Buchenwaldökosysteme auf Kalkgestein und auf Buntsandstein. Berichte des Forschungszentrums Waldökosysteme/Waldsterben d. Univ.Göttingen, Reihe A, Bd. 59: 140.
• Sawicka-Kapusta K., Zakrzewska M., Bydłoń G., Pizło A., Marek A., 2008. Zanieczyszczenie powietrza na terenie Stacji Bazowych ZMŚP w roku 2007 na podstawie koncentracji metali ciężkich i siarki w plechach porostu Hypogymnia physodes. Monitoring Środowiska Przyrodniczego 9: 71–77.
• Scheu S., Poser G., 1996. The soil macrofauna (Diplopoda, Isopoda, Lumbricidae and Chilopoda) near tree trunks in a beechwood on limestone: indications for stemflow induced changes in community structure. Applied Soil Ecology 3: 115–125.
• Schrijver A., Geudens G., Augusto L., Staelens J., Mertens J., Wuyts K., 2007. The effect of forest type on throughfall deposition and seepage flux: A review. Oecologia 153: 663–674.
• Schume H., Jost G., Katzensteiner K., 2003. Spatio-temporal analysis of the soil water content in a mixed Norway spruce (Picea abies (L.) Karst.)-European beech (Fagus sylvatica L.) stand. Geoderma 112: 273–287.
• Sempere Torres D., Porr J.M., Creutin J.-D., 1994. A general formulation for raindrop size distribution. Journal of Applied Meteorology 33: 1494–1502.
• Shen W., Ren H., Jenerette G.D., Hui D., Rem H., 2013. Atmospheric deposition and canopy exchange of anions and cations in two planation forest under acid rain influence. Atmospheric Environment 64: 242–250.
• Shibata H., Saton F., Sasa K., 2001. Importance of internal proton production for the proton budget in Japanese forest ecosystem. Water, Air and Soil Pollution 130: 685−690.
• Shubzda J., Lindberg S.E., Garten C.T., Nodvin S.C., 1995. Elevational trends in the fluxes of sulphur and nitrogen in throughfall in the southern Appalachian Mountains: some surprising results. Water, Air and Soil Pollution 85: 2265–2270.
• Si B.C., 2002. Spatial and statistical similarities of local soil water fluxes. Soil Science Society of America Journal 66: 753–759.
• Sienkiewicz A., 2012. Zawartość wybranych metali ciężkich w glebach autogenicznych nadleśnictwa Supraśl i Dojlidy w Puszczy Knyszyńskiej. Civil and Environmental Engineering 3: 91–94.
• Silva I.C., Rodreiguez H.G., 2001. Interception loss, throughfall and stemflow chemistry in pine and oak forests in northeastern Mexico. Tree Physiology 21: 1009–1013.
• Singer A., Ganor E., Fried M., Shamy Y., 1996. Throughfall deposition of sulfur to a mixed oak and pine forest in Israel. Atmospheric Environment 22: 3881–3889.
• Singh S.N., Rao D.N., 1981. Certain responses of wheat plants to cement dust pollution. Environmental Pollution (ser. A), 24: 75–81.
• Skrivan P., Rusek J., Fottova D., Burian M., Minarik L., 1995. Factors affecting the content of heavy metals in bulk atmospheric precipitation, throughfall and stemflow in Central Bohemia, Czech Republic. Water, Air and Soil Pollution 85: 841–846.
• Skwaryło-Bednarz B., 2007. Zawartość Pb, Cu i Zn w glebach otuliny Roztoczańskiego Parku Narodowego i terenów produkcyjnych do niej przyległych. Acta Agophysica 10(1): 199–205.
• Słupik J., 1972. Spływ powierzchniowy na stokach górskich Karpat Fliszowych. Gospodarka Wodna 8: 290–294.
• Słupik J., 1973. Zróżnicowanie spływu powierzchniowego na fliszowych stokach górskich. Dokumentacja Geograficzna IGiPZ PAN 2: 118.
• Smith R.A., 1872. Air and Rain. The Beginnings of Chemical Climatology. Longmans, Green and Co., London: 600.
• Soja R., 1971. Analiza odpływu z fliszowych zlewni Bystrzanki i Ropy (Beskid Niski). Dokumentacja Geograficzna IGiPZ PAN 1: 1–91.
• Soja R., 1977. Przestrzenne zróżnicowanie opadów w dorzeczu Ropy. Dokumentacja Geograficzna IGiPZ PAN 6: 9–22.
• Soja R., 1981. Analiza odpływu z fliszowych zlewni Bystrzanki i Ropy (Beskid Niski). Dokumentacja Geograficzna IGiPZ PAN 1: 1–91.
• Sood V.K., Singh R., Bhatia M., 1993. Throughfall, stemflow and canopy interception in three hardwood tree species around Shimla, Himachal Pradesh. Indian Journal of Forestry 16(1): 39–44.
• Sporek K., 1995. Odczyn kory sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) wskaźnikiem zanieczyszczeń atmosfery pyłami alkalicznymi. Sylwan 139(9): 97–104.
• Sporek K., Laskowski L., Łopusiewicz R., 1993. Odczyn śniegu w Karkonoszach i Górach Izerskich jako wynik obecności zanieczyszczeń przemysłowych w atmosferze. Sylwan 137(10): 1–63.
• Sporek M., Sporek K., 2008. Monitoring odczynu śniegu w aglomeracji miejskiej Opola. Proceedings of ECOpole 2(2): 489–492.
• Stach A., 2003. Uwarunkowania i funkcjonowanie procesów denudacji chemicznej mikrozlewni na obszarze młodoglacjalnym i ich wpływ na morfodynamikę stoków (zlewnia górnej Parsęty, Pomorze Zachodnie). Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań: 212.
• Stachurski A., 1987. Nutrient control in throughfall waters of forest ecosystems. Ekologia Polska 35(1): 3–69.
• Stachurski A., Zimka J.R., 2002. Atmospheric deposition and ionic interactions within a beech canopy in the Karkonosze Mountains. Environmental Pollution 118: 75–87.
• Stachurski A., Zimka J.R., Kwiecień M., 1994. Niektóre aspekty krążenia pierwiastków w ekosystemach leśnych na terenie Karkonoszy. W: Z. Fischer (red.), Karkonoskie Badania Ekologiczne. II Konf. Inst. Ekologii PAN, Dziekanów Leśny: 207–232.
• Staenles J., de Schrijver A., Verheyen K., Veroest N.E.C., 2006. Spatial variability and temporal stability of throughfall water under a dominant beech (Fagus sylvatica L.) tree in relationship to canopy cover. Journal of Hydrology 330: 651–662.
• Stanisz A., 1998. Przystępny kurs statystyki w oparciu o program STATISTICA PL na przykładach z medycyny. StatSoft Polska, Kraków: 322.
• Starkel L., 1972a. Charakterystyka rzeźby Polskich Karpat. Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich 10: 75–150.
• Starkel L., 1972b. Karpaty zewnętrzne. W: Geomorfologia Polski. PWN, Warszawa 1: 52–150.
• Staszewski T., Godzik S., Kubiesa P., Szdzuj J., 1999. Fate of nitrogen compounds deposited to spruce (Picea abies Karst.) and pine (Pinus silvestris L.) forests located in different air pollution and climatic conditions. Water, Air and Soil Pollution 116: 121–127.
• Staszkiewicz J., 1973. Zbiorowiska leśne okolic Szymbarku (Beskid Niski). Dokumentacja Geograficzna IGiPZ PAN 1: 73–94.
• Stenz E., 1952. Zachmurzenie Polski. Przegląd Meteorologiczny i Hydrologiczny 5: 1–2.
• Stevens C.J., Dise N.B., Gowing D.J., 2009. Regional trends in soil acidification and exchangeable metal concentrations in relation to acid deposition rates. Environmental Pollution 157: 313–319.
• Stevens P.A., 1987. Throughfall chemistry beneath sitka spruce of four ages in Beddgelert Forest, North Wales, UK. Plant and Soil 101: 291–294.
• Stevens P.A., Hornung M., Hughes S., 1989. Solute concentrations, fluxes and major nutrient cycles in a mature sitka spruce plantation in Beddgelert Forest, North Wales. Forest Ecology and Management 27: 1–20.
• Strzemski M., 1954. Udział skał formacji przedczwartorzędowych w budowie powierzchniowej (glebotwórczej) części litosfery na terenie woj. kieleckiego. Roczniki Gleboznawcze 3: 333–346.
• Strzemski M., 1967. Gleby Gór Świętokrzyskich. Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich 4(17): 131–182.
• Strzyszcz Z., Magiera T., 2001. Chemical and mineralogical composition of some ferrimagnetic minerals occurring in industrial dusts and contaminated soils. Mitteilungen der Deutschen Bodenkundlischen Gesellschaft 96(2): 697–698.
• Sverdrup H., Warfvinge P., 1995. The (Ca+Mg+K)/Al ratio as an indicator of soil acidification effects on tree Growth. W: L.O. Nillson, R.F. Hüttl, U.F. Johansson, P. Mathy (red.), Nutrient uptake and cycling in forest ecosystems. Ecosystem Res. Rep. 2: 235–249.
• Szafer W., Zarzycki K. (red.), 1977. Szata roślinna Polski. PWN, Warszawa: 615.
• Szarek-Łukaszewska G., 1999. Input of chemical elements to the forest ecosystem on the Carpathian Foothills (S Poland). Polish Journal of Ecology 47(2): 191–213.
• Szczęsny S., 1989. Wpływ zakwaszenia na zbiorowiska organizmów wodnych. W: S. Wróbel (red.), Zanieczyszczenia atmosfery a degradacja wód. Materiały Sympozjum, 14–15 XI 1989, Kraków: 111–122.
• Szpikowska G., 2004. Jakość i rola opadów atmosferycznych w systemie denudacyjnym zlewni młodoglacjalnej (Chwalimski Potok, Górna Parsęta). W: M. Kejna., J. Uscka (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Funkcjonowanie i monitoring geoekosystemów w warunkach narastającej antropopresji. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Toruń: 167–176.
• Szpikowska G., 2006. Denudacja chemiczna w zlewni Chwalimskiego Potoku (górna Parsęta). W: A. Kotrzewski, J. Czerniawska (red.), Przemiany środowiska geograficznego Polski północno-zachodniej. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 101–110.
• Szpikowski J., 2011. Stan geoekosystemów Polski w roku 2010 na podstawie badań Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego (z wykorzystaniem wybranych geoindykatorów). Online 30.04.2013 – www.staff.amu.edu.pl/~zmsp/dok.html.
• Szpikowski J., 2012. Stan geoekosystemów Polski w roku 2011 na podstawie badań Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego (z wykorzystaniem wybranych geoindykatorów). Online 30.04.2013 – www.staff.amu.edu.pl/~zmsp/dok.html.
• Szpikowski J., Michalska G., Kruszyk R., 1998. Raport Stacji Bazowej Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Storkowie za lata hydrologiczne 1994–1997. W: A. Kostrzewski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Stan geoekosystemów Polski w latach 1994–1997. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa: 23–76.
• Śnieżek T., Degórska A., 2011. Zanieczyszczenie powietrza i opadów atmosferycznych na obszarach tła regionalnego w 2009 roku na tle wielolecia. W: B. Toczko (red.), Zanieczyszczenie powietrza w Polsce w 2009 roku na tle wielolecia. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa: 220–240.
• Świercz A., 1997. Wpływ emisji alkalicznej na gleby i bory sosnowe w „Białym Zagłębiu”. KTN, Kielce: 205.
• Świercz A., 2003. Zawartość pierwiastków metalicznych w glebie, igliwiu i korze sosny po zmniejszeniu imisji alkalicznej. Regionalny Monitoring Środowiska Przyrodniczego 4: 107–113.
• Świercz A., 2005. Analiza procesów glebowych i przekształceń roślinnych w zalkalizowanych siedliskach leśnych regionu świętokrzyskiego. Zeszyty Naukowe Komitetu „Człowiek i Środowisko” przy Prezydium PAN 36: 1–215.
• Świercz A., 2008. Chemical transformations in podzolic soils inducted by alkaline and acidic emissions in the Świętokrzyski region of Poland. Polish Journal of Environmental Studies 17(1): 129–138.
• Taniguchi M., Tsujimura M., Tanaka T., 1996. Significance of stemflow in groundwater recharge. 1. Evaluation of the stemflow contribution to recharge using a mass balance approach. Hydrological Processes 10: 71–80.
• Thimonier A., Schmitt M., Walder P., Rihm B., 2005. Atmospheric deposition on Swiss long-term forest ecosystem research (LWF) plots. Environmental Monitoring and Assessment 104: 81–118.
• Toffel A., Wolski K., 1996. Migracje zanieczyszczeń przemysłowych nad Kielecczyzną. Aura 6: 10–12.
• Tomanek J., 1958. Badania pluwiometryczne w borze iglastym Białowieskiego Parku Narodowego. Roczniki Nauk Leśnych 21: 61–95.
• Tomanek J., 1972. Meteorologia i klimatologia dla leśników. PWRiL, Warszawa: 287.
• Tuulmets L., 1995. Chemical composition of precipitation. W: M. Mandre (red.), Dust pollution and forest ecosystems. A study of conifers in an alkalized environment. Tallinn Institute of Ecology, Tallinn: 23–32.
• Ukonmaanaho L., Starr M., 2002. Major nutrients and acidity: budgets and trends at four remote boreal stands in Finland dyring the 1990s. The Science of Total Environmental 297: 21–41.
• Ulrich B., 1979. Stoffhaushalt von Wald-ökosystemen II. Bioelement-Haushalt. 2-Aufl. 1979/1980, Göttingen: 234.
• Ulrich B., 1983. Interaction of forest canopies with atmospheric constituents: SO2, alkali and earth alkali cations and chloride. W: B. Ulrich, J. Pankrath (red.), Effect of Accumulation of Air Pollutants in Forest Ecosystems. Reidel Publishing Company, Dordrecht: 33–45.
• Ulrich B., 1988. Ökochemische Kennwerte des Bodens. Zeitschrift für Pflanzenernährung und Bodenkunde 157: 171–176.
• Ulrich B., Matzner W., 1986. Anthropogenic and natural acidification in the terrestrial ecosystems. Experimentia 42: 344–350.
• Ulrich E., Mosello R., 1998. Quality assurance and quality control for atmospheric deposition monitoring within ICP-forest. Background Document 4: 1–25.
• Valente F., David J.S., Gash J.H.C., 1997. Modelling interception loss for two sparse eucalypt and pine forests in central Portugal using reformulated Rutter and Gash analytical models. Journal of Hydrology 190: 141–162.
• van der Mass M.P., Pape Th., 1991. Hydrochemistry of two Douglas fir ecosystems and a heather ecosystem in the Veluwe the Netherlands. RIVM report no. 102.1.01. The Netherlands. Agricultural University of Weningen.
• van Ek R., Draaijers G., 1994. Estimates of atmospheric deposition and canopy exchange for 3 common tree species in the Netherlands. Water, Air, and Soil Pollution 73: 61–82.
• Volokitina A.V., 1979. Osobennosti raspredelebija dozdevych osadkov pod pologom lesa. Lesovrdnije 2: 4–48.
• Volz H.A., 1994. 10 Jahre Depositionsmessungen in Fichtenbeständen. Schriftenreihe des Bundesministeriums für Ernährung, Landwirtschaft und Forsten, Anhang, Münster 434: 43.
• Walna B., 2001. Wyniki obserwacji i analizy opadów w 2000 roku w Wielkopolskim Parku Narodowym na tle badań w latach poprzednich. W: M. Jóźwiak, A. Kowalkowski (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Funkcjonowanie i monitoring geoekosystemów z uwzględnieniem zanieczyszczenia powietrza. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Kielce: 173–180.
• Walna B., Polkowska Ż., Małek S., Mędrzycka K., Namieśnik J., Siepak J., 2003. Tendencies of change in the chemistry of precipitation at the three monitoring stations 1996–1999. Polish Journal of Environmental Studies 12: 467–472.
• Walna B., Spychalski W., Siepak J., 2005. Assessment of potentially reactive pools of aluminium in poor forest soils using two methods of fractionation analysis. Journal of Inorganic Biochemistry 99: 1807–1816.
• Wang D., Wang G., Anagnostou E.N., 2007. Evaluation of canopy interception schemes in land surface models. Journal of Hydrology 347: 308– 318.
• Warghai A., Gravenhorst G., 1989. Dry deposition of atmospheric particles to an old spruce stand. W: H.W. Georgii (red.), Mechanism and Effect of Air Pollution Transfer to Forests. Kluwer Academic Publishers: 77–86, DOI: 10.1007/978-94-009-1023-2_9.
• Wawrzoniak J. (red.), 2012. Stan uszkodzenia lasów w Polsce w 2011 roku na podstawie badań monitoringowych. IBL, Sękocin Stary: 223.
• Wawrzoniak J., Małachowska J., Wójcik J., Liwińska A., Lech P., Sierota Z., Załęski A., 1997. Stan uszkodzenia lasów w Polsce w 1996 roku na podstawie badań monitoringowych. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa: 143.
• Weathers K.C., Cadenasso M.J., Pickett S.T.A., 2001. Forest edges as nutrient and pollutant concentrators: potential synergisms between fragmentation, forest canopies, and the atmosphere. Conservation Biology 15(6): 1506–1514.
• Weathers K.C., Lovett G.M., Likens G.E., 1995. Cloud deposition to a spruce forest edge. Atmospheric Environment 29: 665–672.
• Welc A., 1977. Procesy eoliczne w zlewni Bystrzanki koło Szymbarku w latach 1969–1971. Dokumentacja Geograficzna IGiPZ PAN 6: 67–85.
• Welc A., 1978. Spatial differentiation of chemical denudation in the Bystrzanka flysch catchments (the Western Carphatians). Studia Geomorphologica Carphato-Balcanica 12: 149–162.
• Welc A., 1980.Wpływ opadów na wielkość denudacji chemicznej na obszarze górskim na przykładzie badań w zlewni Bystrzanki. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 235: 307–318.
• Welc A., 1985. Zmienność denudacji chemicznej w Karpatach fliszowych. Przegląd Geograficzny 58(1–2): 99–118.
• Welc A., 1989. Variability and dynamics of leaching of the flysch Carpathian clope. Catena 16: 425–435.
• Welc A., 1994. Monitoring obiegu substancji chemicznych w zlewni. W: L. Starkel, E. Gil (red.), Zintegrowany Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Stacja Bazowa Szymbark (Karpaty Fliszowe). Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa: 124–137.
• Whelan M.J., Anderson J.M., 1996. Modelling spatial patterns of throughfall and interception loss in a Norway spruce (Picea abies) plantation at the plot scale. Journal of Hydrology 186: 335–354.
• Whelan M.J., Sanger L.J., Baker M., Anderson J.M., 1998. Spatial patterns of throughfall and mineral ion deposition in a Lowland Norway spruce (Picea abies) plantation at the plot scale. Atmospheric Environment 20: 3493–3501.
• Williams M.B., 2004. Investigating the contribution of stemflow to the hydrology of a forest catchment. University of Southampton: 53.
• Willimans A.G., Kent M., Ternan J.L., 1987. Quantity and quality of bracken throughfall, stemflow and litterflow in a Darmor catchment. Journal Applied Ecology 24: 217–230.
• Wit-Jóźwik K., 1977. Analiza deszczów w Szymbarku w latach 1963–1973 (w okresie od maja do września). IGiPZ PAN, Szymbark. Maszynopis.
• WMO, 1992. Chemical analysis of precipitation for GAW: laboratory analytical methods and sample collections standards. World Meteorological Organization, Global Atmosphere Watch, Internal Document, WMO/TD-NO 550: 1–32.
• Wójcik J., Malzahn E., 2012. Metody fizyczne stosowane w monitoringu zanieczyszczeń powietrza w Puszczy Białowieskiej. Acta Agrophysica 19(2): 449–458.
• Wood T., Bormann F.H., 1975. Increases in foliar leaching caused by acidification of an artifical mist. Ambio 4: 169−171.
• Woś A., 1996. Zarys klimatu Polski. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań: 302.
• Woźniak Z., 1977. Wstępne wyniki pomiarów intercepcji w sudeckich drzewostanach świerkowych. Przegląd Geofizyczny 22: 279–286.
• Wróbel S., Szczęsny B., 1990. Zakwaszenie wód w Polsce i próby ich neutralizacji. W: Z. Kajak (red.), Funkcjonowanie ekosystemów wodnych i ich ochrona i rekultywacja. Cz. II: 194–206.
• Wróbel S., Wójcik D., 1989. Zakwaszenie wód w Świętokrzyskim Parku Narodowym i w rezerwacie przyrody na Baraniej Górze. W: S. Wróbel (red.), Zanieczyszczenia atmosfery a degradacja wód. Materiały Sympozjum, Kraków 14–15 listopada 1989: 77–83.
• Wuyts K., de Schrijver A., Staelens J., Gielis M., Geudens G., Veheyen K., 2008. Patterns of throughfall deposition along a transect in forest edges of silver birch and Corsican pine. Canadian Journal of Forest Research 38 (3): 449–461.
• Zając R., 1979. Przyczyny i stan zagrożenia atmosfery w „Białym Zagłębiu”. Prace SGPiS 6, Warszawa.
• Zapletal M., Kuňák D., Chroust P., 2007. Chemical characterization of rain and fog water in the Cervenohorske Sedlo (Hruby Jesenik Mountains, Czech Republic). Water, Air and Soil Pollution 186(1–4): 85–96.
• Zaręba R., 1976. Zmiany w szacie roślinnej Polski oraz w składzie botanicznym biocenoz leśnych wywołane procesami gospodarczymi. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 177: 349–367.
• Zdrubecký J., 1964. Vyzkum intercepce lesnich dŕevin. Vodohospod Časopis 12(3): 278–302.
• Zeng G.M., Zhang G., Huang G.H., Jiang Y.M., Liu H.L. 2005. Exchange of Ca2+, Mg2+ and K+ and uptake H+, NH4 + for the subtropical forest canopies influenced by acid rain in Shaoshan forest located in Central South China. Plant Science 168: 259−266.
• Zhang G., Zeng G.M., Jiang Y.M., Du C.Y., Huang G.H., Yao J.M., Zeng M., Zhang X.L., Tan W. 2006a. Seasonal dry deposition and canopy leaching of base cations in a subtropical evergreen mixed forest, China. Silva Fennica 40(3): 417−428.
• Zhang G., Zeng G.M., Jiang Y.M., Yao J.M., Huang G.H., Jiang X.Y., Tan W., Zhang X.L., Zeng M., 2006b. Effects of weak acids on canopy leaching and uptake processes in a coniferous-deciduous mixed evergreen forest in central-south China. Water, Air and Soil Pollution 172: 39−55.
• Zieliński J., 1965. Staropolskie zagłębie przemysłowe. Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Zieliński J., 1984. Decomposition in the pine forest of Niepołomice. W: W. Grodziński, J. Weiner, P.F. Maycock (red.), Forest ecosystems in industrial regions. Springer-Verlag, Berlin–Heidelberg–New York–Tokyo: 149–166.
• Zimka J.R., Stachurski A., 1996. Kwaśne opady a obumieranie lasów świerkowych w Karkonoszach. W: B. Walna, L. Kaczmarek, J. Siepak (red.), Chemizm i oddziaływanie kwaśnych deszczy na środowisko przyrodnicze. Poznań–Jeziory: 41–59.
• Zwoliński Z., 1997. Stan geoekosystemów Polski w roku 1996. Online 30.04.2013 – http://www.staff.amu.edu.pl/~zmsp/stan96/stan96.html.
• Żarnowiecki G., 1993. Warunki anemometryczne Kielc i ich związek ze stanem zanieczyszczenia powietrza. Studia Kieleckie 2/78: 7–24.
• Żarnowiecki G., 2001. Występowanie dni z mgłą na stacjach meteorologicznych Święty Krzyż, Kielce i Nowa Słupia. Rocznik Świętokrzyski, seria B, Nauki Przyrodnicze 27: 265–279.