Dokumentowanie zasobów wód leczniczych, termalnych i solanek w świetle zmieniających się przepisów prawa geologicznego i górniczego

• Autorzy: Sokołowski Jakub

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0053.7794

Warianty tytułu

EN

Documenting the resources of curative, thermal and brine waters in the light of changes in the geological and mining law

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The article presents the evolution of the geological and mining law in the scope of documenting the resources of curative, thermal and brine waters. For over a hundred years, the legislation in the field of documenting the resources of these waters has undergone significant changes, which had formal and legal consequences for the process of documenting. The article pays particular attention to the difficulties in applying selected provisions of the geological and mining law, resulting from the fact that curative, thermal and brine waters are included in the minerals. The necessity of adapting the law to the changing realities and meeting new challenges was pointed out, as well as the attachment to the national law-making tradition was emphasized. Some of the provisions of the law were also critically assessed, however, bearing in mind the specific nature of waters, incompatible with the universal principles applicable to other minerals, they also indicate a further need to amend the provisions of the geological and mining law in the field of docum enting groundwater classified as minerals.

PL

W artykule przedstawiono ewolucję przepisów prawa geologicznego i górniczego w zakresie dotyczącym dokumentowania zasobów wód leczniczych, termalnych i solanek. Przez ponad sto lat ustawodawstwo dotyczące dokumentowania zasobów tych wód ulegało znaczącym zmianom, które niosły za sobą konsekwencje formalno-prawne dla procesu dokumentowania. W artykule zwrócono szczególną uwagę na trudności w stosowaniu wybranych przepisów prawa geologicznego i górniczego, wynikające z faktu zaliczenia wód leczniczych, termalnych i solanek do kopalin. Wskazano na konieczność dostosowywania prawa do zmieniających się realiów i sprostaniu nowym wyzwaniom wynikającym z potrzeby racjonalnego gospodarowania zasobami naturalnymi, jak również zaakcentowano przywiązanie do krajowej tradycji stanowienia prawa. Poddano też krytycznej ocenie niektóre z zapisów prawa, mając jednak na uwadze specyficzny charakter wód, nieprzystający do uniwersalnych zasad sprawdzających się w przypadku innych kopalin, wskazując zarazem na dalszą potrzebę zmian przepisów prawa geologicznego i górniczego w zakresie dokumentowania wód podziemnych zaliczonych do kopalin.

Słowa kluczowe

EN

curative water; geothermal water; brines; admissible volume of extracted groundwater; disposable resources; documenting resources; geological and mining law

PL

wody lecznicze; wody termalne; solanki; zasoby eksploatacyjne; zasoby dyspozycyjne; dokumentowanie złóż kopalin; prawo geologiczne i górnicze

• Wydawca: Instytut Górnictwa Odkrywkowego "Poltegor-Instytut"
• Czasopismo: Górnictwo Odkrywkowe
• Rocznik: 2023
• Tom: R. 64, nr 2
• Strony: 27--35
• Opis fizyczny: Bibliogr. 43 poz.

Twórcy

autor

Sokołowski Jakub

• Państwowy Instytut Geologiczny–Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

Bibliografia

• [1] Bank Danych Wód Mineralnych (http://spd.pgi.gov.pl/PSHv8/Psh.html)
• [2] Ciężkowski W., Kapuściński J., 2011 – Wyznaczanie granic obszaru i terenu górniczego dla złóż wód podziemnych uznanych za kopaliny. Poradnik metodyczny. Min. Środ., Warszawa
• [3] Ciężkowski W., Jackowicz-Korczyński J., Kiełczawa B., 2004 – Sporządzanie projektów zagospodarowania złóż dla wód leczniczych. Poradnik metodyczny. Min. Środ., Warszawa
• [4] Czarnocki J., 1926 – O pochodzeniu wód mineralnych w Busku i jego okolicach. Pos. Nauk. PIG, 14: 10–12
• [5] Dowgiałło J., 2005 – Wody „niezwykłe” w pracach Komisji Dokumentacji Hydrogeologicznych. Przegląd Geologiczny, 53 (10/1): 818–820
• [6] Dowgiałło J., 2007 – Zagadnienia prawne i terminologiczne. W: Hydrogeologia regionalna Polski. T. 2. Wody mineralne, lecznicze i termalne oraz kopalniane (red. B. Paczyński, A. Sadurski). Państw. Inst. Geol., Warszawa: 12–14
• [7] Gonet A., Macuda J., Zawisza L., Duda R., Porwisz J., 2011 – Instrukcja obsługi wierceń hydrogeologicznych. Wydaw. AGH, Kraków
• [8] Kiełczawa B., Porwisz B., 2022 – Ocena zagrożenia złóż wód leczniczych. W: Dokumentowanie zasobów eksploatacyj- nych ujęć wód leczniczych. Poradnik metodyczny (red. A. Sadurski). Państw. Inst. Geol.–PIB, Warszawa: 188–194
• [9] Leszczycki S., 1934 – Wapienne zdrojowisko siarczane. Pam. Pol. Tow. Balneolog., 13: 1–8
• [10] Papierkowski J., 1938 – Iwonicz-Zdrój. Szczawy słono-alkaliczne jodowo-bromowe w świetle badań naukowych. Zakład Zdrojowo–Kąpielowy, Iwonicz-Zdrój
• [11] Rosłoński R., 1922 – O źródłach mineralnych w Soli i Wysowej. Pos. Nauk. PIG, 3
• [12] Rosłoński R., 1933 – Zdroje solankowe w Goczałkowicach i Jastrzębiu. Pos. Nauk. PIG, 36
• [13] Rosłoński R., 1934 – Otwory wiertnicze i woda siarczana w Wieńcu pod Włocławkiem. Pos. Nauk. PIG, 38
• [14] Rosłoński R., 1936 – Źródła słono-siarczane w Solcu i okolicy. Pos. Nauk. PIG, 45: 54–56
• [15] Sokołowski J., 2022 – Wyznaczanie obszaru górniczego i terenu górniczego dla złóż wód leczniczych. W: Dokumentowa- nie zasobów eksploatacyjnych ujęć wód leczniczych. Poradnik metodyczny (red. A. Sadurski). Państw. Inst. Geol.–PIB, Warszawa: 170–177
• [16] Sokołowski J., Sosnowska M., 2021 – Aspekty formalno-prawne i metodyczne dokumentowania zasobów wód leczni- czych, termalnych i solanek wynikające z faktu zaliczenia ich do kopalin. Górnictwo Odkrywkowe, 1: 4–10
• [17] Sokołowski J., Sosnowska M., 2022 – Wody lecznicze Dolnego Śląska – historia eksploatacji i specyfika dokumentowania zasobów. Górnictwo Odkrywkowe, 1: 17–25.
• [18] Sokołowski J., Skrzypczyk L., Malon A., 2015 – Problematyka wyznaczania granic złóż wód leczniczych, termalnych i solanek. Przegląd Geologiczny, 63 (10/1): 1059–1062
• [19] Sokołowski J., Sadurski A., Skrzypczyk L., Sosnowska M., Kłonowski M., Filippovits E., Stożek J., Lasek-Woroszkiewicz D., Gryszkiewicz I., Wrzosek A., Socha M., 2022–Koncepcja monitoringu wód podziemnych zaliczonych do kopalin.Państw. Inst. Geol.–PIB, Warszawa (niepublikowane)
• [20] Szamałek K., 2016 – Dokumentowanie wody jako kopaliny wielosurowcowej – potrzeba dyskusji i zmian. Górnictwo Odkrywkowe, 57 (2): 47–49
• [21] Szczepański A., Szklarczyk T., 2005 – Konieczność zmian przepisów w zakresie gospodarowania zasobami współwy- stępujących wód leczniczych , naturalnych wód mineralnych i zwykłych. Kopaliny, 4 (61): 24–28
• Akty prawne
• [22] Dekret z dnia 6 maja 1953 r. Prawo górnicze (Dz.U. 1953 nr 29 poz. 113, z późn. zm.)
• [23] Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 23 sierpnia 1994 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinna odpowiadać dokumentacja hydrogeologiczna i geologiczno-inżynierska (Dz.U. 1994 nr 93 poz. 444, z późn. zm.)
• [24] Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 29 listopada 1930 r. Prawo górnicze (Dz.U. 1930 nr 85 poz. 654)
• [25] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 marca 1954 r. w sprawie obszarów górniczych (Dz.U. 1954 nr 14 poz. 52, z późn. zm.)
• [26] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 marca 1962 r. w sprawie określenia kopalin, których wydobywanie podlega prawu górniczemu, oraz w sprawie wydobywania kopalin przez posiadacza powierzchni gruntu na własne potrzeby (Dz.U. 1962 nr 19 poz. 80)
• [27] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 sierpnia 1994 r. w sprawie określenia złóż wód zaliczonych do solanek, wód leczniczych i termalnych oraz innych kopalin leczniczych, a także w sprawie zaliczenia kopalin pospolitych z określo- nych złóż do kopalin podstawowych (Dz.U. 1994 nr 89 poz. 417, z późn. zm.)
• [28] Uchwała nr 309 Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 1957 r. w sprawie sporządzania i zatwierdzania projektów robót geologicznych (M.P. 1957 nr 70 poz. 430, z późn. zm.)
• [29] Ustawa z dnia 23 marca 1922 r. o uzdrowiskach (Dz.U. 1922 nr 31 poz. 254, z późn. zm.)
• [30] Ustawa z dnia 16 listopada 1960 r. o prawie geologicznym (Dz.U. 1960 nr 52 poz. 303)
• [31] Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym (Dz.U. 1966 nr 23 poz. 150)
• [32] Ustawa z dnia 26 listopada 1977 r. o zmianie Prawa górniczego (Dz.U. 1977 nr 35 poz. 151)
• [33] Ustawa z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz.U. 1988 nr 41 poz. 324)
• [34] Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. 1994 nr 27 poz. 96)
• [35] Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz gminach uzdrowiskowych (Dz.U. 2021 poz. 1301, j.t.)
• [36] Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. 2011 nr 163 poz. 981, ze zm.)
• [37] Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 8 marca 1963 r. w sprawie określenia wód leczniczych (ko- palin), których wydobywanie podlega prawu górniczemu (M.P. 1963 nr 28 poz. 145, z późn. zm.)
• [38] Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 24 lipca 1974 r. w sprawie złóż wód mineralnych i peloidów uznanych za lecznicze (Dz.U. 1974 nr 29 poz. 175, z późn. zm.)
• [39] Zarządzenie Prezesa Centralnego Urzędu Geologii z dnia 12 sierpnia 1960 r. w sprawie zasad ustalania i trybu zatwier- dzania zasobów wód podziemnych (M.P. 1960 nr 72 poz. 333, z późn. zm.)
• [40] Zarządzenie Prezesa Centralnego Urzędu Geologii z dnia 27 października 1962 r. w sprawie zatwierdzania dokumentacji geologicznej, zawierającej ustalenia zasobów wód podziemnych (M.P. 1962 nr 80 poz. 374)
• [41] Zarządzenie Prezesa Centralnego Urzędu Geologii z dnia 18 lipca 1964 r. w sprawie zasad ustalania i trybu zatwierdzania zasobów wód podziemnych (M.P. 1964 nr 53 poz. 257, z późn. zm.)
• [42] Zarządzenie Prezesa Centralnego Urzędu Geologii z dnia 13 maja 1965 r. w sprawie ustalania zasobów wód podziemnych dla celów leczniczych i przedstawiania dokumentacji do zatwierdzenia (M.P. 1965 nr 25 poz. 125)
• [43] Zarządzenie Prezesa Centralnego Urzędu Geologii z dnia 5 maja 1969 r. w sprawie zasad i sposobu ustalania oraz trybu zatwierdzania zasobów wód podziemnych (M.P. 1969 nr 19 poz. 163)

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).