Budynek utkany, czyli o plecionce jako tworzywie architektury

• Autorzy: Szewczyk J.

Warianty tytułu

EN

A woven building: or, is architecture inherently associated with wattle?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Czerpiąc z semperowskich teorii architektury, stylu i sztuki (w szczególności z Der Stil in den technischen und tektonischen Künsten oder Praktische Ästhetik), popartych analizą architektonicznego użycia plecionek w ujęciu historycznym, autor twierdzi, że plecione budulce od zarania dziejów architektury stymulują jej rozwój i z perspektywy wieków okazały się wręcz podstawą ukształtowania się architektury jako takiej wraz z jej licznymi zjawiskami stylowymi. Współcześnie, a zwłaszcza od 2005 roku, obserwujemy powrót do plecionki architektonicznej jako składnika konstytuują- cego formę, ornamentykę i semantykę dzieła architektonicznego. Przełomem uruchamiającym ów nawrót (postrzegany tu jako spójne zjawisko) okazał się polski pawilon na wystawę światową Expo 2005 w japońskim Aichi. Jednak próbując ocenić obserwowany obecnie renesans plecionej architektury, uwzględniono tu także inne sprzyjające mu uwarunkowania. Na tle analizy historycznych i współczesnych zjawisk w sferze kultury materialnej, architektury i sztuki, a dotyczących roli plecionek, autor ocenia tę kategorię budulców jako niezwykle nośną co do symboliki (bo wręcz archetypową), oddziaływania (bo zarówno wizualną, jak i haptyczną, zaś co do znaczenia wizualnego: zarówno tektoniczną, jak i ornamentalną) i inspiratywności (bo pobudzającą wyobraźnię nieskończoną liczbą kulturowych skojarzeń), przewidując dalszy wzrost jej oddziaływania na architekturę XXI wieku. W ten sposób architektura wraca do swych korzeni.

EN

Based on a Gotfried Semper’s theory of architecture (in his Style in the Technical and Tectonic Arts) and examination of historic examples of textile and wattle materials in architecture, a thesis has been formulated that wattle materials supported the origins and development of architecture through ages, thus being the fundamental factor of architecture as one of the arts. The consecutive analysis of the contemporary architectural masterpieces has revealed the new phenomenon of architectural reversion towards wattled constructions and forms, or resumption of textile and woven architecture, especially since 2005, when the Expo 2005 pavilion of Poland in Aichi, Japan, has been designed and built with its wickerwork façades. The Polish pavilion was assessed as the breakthrough that had originated the contemporary global “wattle-inspired architecture”; nevertheless, the range of other relevant circumstances were under investigation, as well. Based on such broad analyses, the author concludes that wattle materials and adornments are being still essential as sources of architectural inspiration and semantics, and as the essence of haptic architecture. The new 21st century architecture is becoming wattled and haptic. It comes back to its origin.

Słowa kluczowe

PL

ontologia architektury; architektura pleciona; architektura tekstylna; materiały budowlane rodzime; plecionka; strychulec

EN

ontology of architecture; woven architecture; textile architecture; indigenous building materials; wattle; daub

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
• Czasopismo: Architecturae et Artibus
• Rocznik: 2016
• Tom: Vol. 8, no. 2
• Strony: 38--51
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., tab.

Twórcy

autor

Szewczyk J.

• Politechnika Białostocka, Wydział Architektury, ul. O. Sosnowskiego 11, 15-893 Białystok

Bibliografia

• 1. Aedo W. C., Olmos A. R. (2003): Wattle & Daub. Antiseismic construction handbook. Editions CRATerre, Villafontaine Cedex, według kopii cyfrowej dostępnej online w internetowym portalu stowarzyszenia MISEREOR: www.misereor.org/fileadmin/redaktion/Wattledaub%20handbook%20anti-seismic%20 construction.pdf, dostęp 0.07.2014.
• 2. Britton J. (1826), The Architectural Antiquities of Great Britain, represented and illustrated in a series of views, elevations, plans, sections and details of various English edifices, with historical and descriptive accounts of each, t. 5, Longman et al., London, według kopii cyfrowej dostępnej online w: Google Books: http://books.google.pl/ books?id=DXs_AAAAcAAJ, dostęp 12.05.2014.
• 3. Broadbent G.(2008), The ecology of the mudhif, ,,WIT Transactions on Ecology and the Environment: EcoArchitecture II”, vol 113, WIT Press, 15-26: dokument cyfrowy, doi:10.2495/ARC080021, dostępny online w Cyfrowej Bibliotece Wydawnictwa WIT Press: http://www.witpress.com/elibrary/wit-transactionson-ecology-and-the-environment/113/19193, dostęp 12.04.2016.
• 4. Chapman J. (1999), Burning the ancestors: deliberate housefiring in Balkan Prehistory, [w:] A. Gustafsson, H. Karlsson, J. Nordbladh: Glyfer och arkeologiska rum: en vänbok till Jarl Nordbladh. GOTARC Series A/3. Göteborg University – Deptartment of Archaeology, Göteborg 1999, 113–116, według kopii cyfrowej dostępnej online w Bibliotece Cyfrowej Uniwersytetu w Durham: http://dro.dur.ac.uk/5987/1/5987.pdfformat=PDF-series=GOTARC, dostęp 10.05.2015.
• 5. Chełmiński M. (1843), Wspomnienia gospodarskie pięćdziesięciodniowej podróży po kraju tutejszym, odbytej w roku 1842, „Biblioteka Warszawska – Pismo poświęcone naukom, sztukom i przemysłowi” t. 4, Drukarnia Juliana Kaczkowskiego, Warszawa, 225-285 i 599-652, według kopii cyfrowej dostępnej online w Google Books: https://books.google.pl/ books?id=hbwDAAAAYAAJ, dostęp 20.07.2016.
• 6. Ekielski W. (red.; 1915): Odbudowa polskiej wsi: Projekty chat i zagród włościańskich opracowane przez grono architektów polskich, Wydawnictwo Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Wsi i Miast, Kraków, według kopii cyfrowej dostępnej online w Dolnośląskiej Bibliotece Cyfrowej: www.dbc.wroc. pl, dostęp 10.10.2012.
• 7. Eyston C. (i inni?; 1722), The history and antiquities of Glastonbury, Thomas Hearne, Oxford, według kopii cyfrowej dostępnej online w Google Books: http://books.google.pl/books?id=ZDZbAAAAQAAJ, dostęp 02.10.2012.
• 8. Hall J. (1798), On the origin and principles of Gothic architecture, “Transactions of the Royal Society of Edinburgh: Papers of the Literary Class” t. 4, T. Cadell & W. Davies, Edinburgh, 3-28, według kopii cyfrowej dostępnej online w Google Books: http://books.google.pl/books?id=5TEeAQAAMAAJ, dostęp 10.05.2014.
• 9. Hall J. (1813), Essay on the origin, history, and principles of Gothic architecture, J. Murray, J. Taylor & W. Blackwood, London, według kopii cyfrowej dostępnej online w Google Books: http://books.google.pl/ books?id=BOVZAAAAYAAJ, dostęp 10.11.2013.
• 10. Ingarden K. (2005), Pawilon polski na Expo 2005 – założenia autorskie, „Architektura – Murator” nr 7, Warszawa.
• 11. Ingarden K. (2013), Architektoniczne przesłania. Pawilon Polski na światowej Wystawie EXPO 2005 Aichi w Japonii (Architectural Messages: Polish Pavilion at the World Exhibition EXPO 2005 Aichi, Japan). Nakładem autora + Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków.
• 12. Januszkiewicz K. (2010) O projektowaniu w dobie narzędzi cyfrowych. Stan aktualny i perspektywy rozwoju, Oficyna Wyd. Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
• 13. Liske X. (1876), Cudzoziemcy w Polsce, nakładem Gubrynowicza i Schmidta, Lwów 1876, według kopii cyfrowej dostępnej online w Podlaskiej Bibliotece Cyfrowej: http://pbc.biaman.pl, dostęp 20.02.2013.
• 14. Marzec P. i in. (2016), Tekstylia w domu wiejskim w gminie Michałowo, Pracownia Filmu, Dźwięku i Fotografii w Michałowie, Michałowo.
• 15. Mokłowski K. (1903), Sztuka ludowa w Polsce, cz. I: Dzieje mieszkań ludowych, cz. II: Zabytki sztuki ludowej. Księgarnia H. Altenberga, Lwów, według kopii cyfrowej dostępnej online w Bibliotece Cyfrowej Uniwersytetu w Toronto: https://archive.org/details/ sztukaludowawpol00moko, dostęp 20.03.2014, oraz w Rolniczej Bibliotece Cyfrowej: http://delta.cbr.edu. pl, dostęp 21.03.2014.
• 16. Moraczewski M. (1885), O budowie zagród włościańskich, „Wydawnictwo Macierzy Polskiej” (zeszyt nr 23), Lwów, według kopii cyfrowej dostępnej online w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej:www. wbc.poznan.pl, dostęp 20.02.2013.
• 17. Ochsenschlager E. (1998), Life on the Edge of the Marsches, “Expedition” nr 2, vol. 40, według kopii cyfrowej dostępnej online w internetowej kolekcji Penn Museum (University of Pennsylvania Museum of Archaeology and Antropology Museum) www. penn.museum/documents/publications/expedition/ PDFs/40-2/Life.pdf, dostęp 02.04.2016.
• 18. PiaścikF.(1953), Budownictwo wiejskie z materiałów miejscowych, PWRiL, Warszawa.
• 19. Semper G. (2004), Style in the Technical and Tectonic Arts; or, Practical Aesthetics, Getty Publications, Los Angeles 2004.
• 20. Staniszewska Z. (1895), Gródek Nadbużny, „Wisła. Miesięcznik Geograficzno-Etnograficzny” t. 9, Warszawa, 127-129, według kopii cyfrowej dostępnej online w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej: www. wbc.poznan.pl, dostęp 03.12.2013. s.127-129.
• 21. Szewczyk J. (2015), Nietypowe budulce w architekturze, t. 2: Plecionki, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok.
• 22. ŚliwaJ.(2014), Krakowski architekt wśród Madanów: Bolesław Skrzybalski u mieszkańców delty Eufratu i Tygrysu (1972), „Nowy Filomata” nr XVIII/2, według kopii cyfrowej dostępnej online w portalu Academia. edu: www.academia.edu/14185322/Krakowski_ architekt_wsrod_Madanow, dostęp 15.04.2016.
• 23. Witruwiusz M. P. (1840), Marka Witruwiusza Polliona o budownictwie ksiąg dziesięć, przekładu Edwarda hr. Raczyńskiego, t. 1, Zygmunt Schletter, Wrocław, według kopii cyfrowej dostępnej online w Google Books: http://books.google.pl/ books?id=jqs9AAAAcAAJ, dostęp 10.07.2012.