Mobilność miejska jako wyzwanie strategicznego programowania rozwoju lokalnego – przykład Gdańska

• Autorzy: Tarkowski M.

Identyfikatory

DOI

10.4467/2543859XPKG.16.019.6317

Warianty tytułu

EN

Urban Mobility as the Challenge of Local Development Planning – the Case of Gdańsk

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W toku transformacji ustrojowej zjawisko kongestii transportowej w polskich miastach ulegało systematycznemu nasileniu, osiągając poziom znany z większości miast krajów wysoko rozwiniętych. Z uwagi na koszty środowiskowe, społeczne i ekonomiczne problem ten znalazł się w centrum lokalnych debat politycznych, zmuszając władze do zajęcia stanowiska i podejmowania prób jego rozwiązania. Celem niniejszego artykułu jest omówienie przekształceń w zakresie głównych priorytetów i narzędzi polityki transportowej w mieście na przykładzie Gdańska, identyfikacja uwarunkowań tych zmian, a także wskazanie potencjalnych zagrożeń dla osiągnięcia założonych celów. W pracy zastosowano metody kameralne – dokonano analizy głównych dokumentów programowania rozwoju. W dokumencie pt. Gdańsk 2030 Plus Strategia Rozwoju Miasta (2014) sformułowano jednoznaczne wyzwanie wskazujące na potrzebę zwiększenia udziału ruchu pieszego, rowerowego i transportu zbiorowego w strukturze zadań przewozowych. W 2016 r. w Gdańsku, podobnie do większości dużych polskich miast, na transport indywidualny przypadało 41% podróży (Gdańskie Badania Ruchu…, 2016). W stosunku do 2009 r. udział ten wzrósł, mimo znaczącej modernizacji infrastruktury transportu zbiorowego. W celu odwrócenia niekorzystnej tendencji przewidziano wdrożenie szerokiej palety działań. Jednocześnie pozostawiono możliwość wykonania inwestycji, które, w zależności od szczegółowych rozwiązań, mogą wspierać zmianę podziału zadań przewozowych, jak i konserwować istniejące proporcje. Przyczyny powstałej niekonsekwencji wynikają zarówno z przyjętych wcześniej programów rozbudowy infrastruktury transportowej w nowo zabudowanych dzielnicach, jak i niejednorodnych opinii mieszkańców na temat priorytetów rozwoju transportu w mieście. Mocną stroną dokumentów strategicznych jest natomiast dostrzeżenie związków pomiędzy celami rozwoju transportu i mobilności miejskiej a celami innych programów operacyjnych. Stwarza to warunki do poszukiwania synergii pomiędzy działaniami prowadzonymi w różnych obszarach polityki rozwoju miasta.

EN

In the course of political transformation the phenomenon of traffic congestion in Polish cities systematically grew stronger, reaching level which is known for the for most ones in developed countries. Due to environmental, social and economic costs this problem was moved to the core of local political debates, forcing the authorities to take a stand and attempt to resolve it. The aim of this article is to discuss the transformations on the main priorities and instruments of transport policy in Gdansk, identification of determinants of these changes and potential threats to the achievement of goals. Work used chamber methods – analysis of the major and secondary documents of development programming. In the document of strategy development in Gdansk to 2030 in terms of mobility and transport a clear challenge was formulated, which pointed to the need of change the modal split towards meeting the criteria of sustainable urban mobility. In 2016 the share of individual transport in travel structure of inhabitants of Gdansk, like most major Polish cities, accounted for 41% (Gdańskie Badania Ruchu, 2016). This share increased in relation to 2009, despite the significant modernization of the public transport infrastructure. In order to reverse this negative trend foresees the implementation of a wide range of activities was provided. At the same time the possibility to make investments, which depending on the specific solutions, can support changes in the modal split and keep existing proportions, was left. Causes of the previously adopted programs of transport infrastructure development in the newly built neighbourhoods and different residents’ opinions on the priorities for the development of transport in the city. Strong side of strategic plans is perception of the relationship between the goals of mobility and traffic development and goals of the other operational programs. It creates conditions for seeking synergies between activities carried out in the various policy areas of the city development.

Słowa kluczowe

PL

Gdańsk; mobilność miejska; zadania przewozowe; strategia rozwoju; kongestia transportowa

EN

development strategy; Gdańsk; modal split; traffic congestion; urban mobility

• Wydawca: Komisja Geografii Komunikacji Polskiego Towarzystwa Geograficznego ; Uniwersytet Gdański. Katedra Geografii Rozwoju Regionalnego
• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG
• Rocznik: 2016
• Tom: nr 19(4)
• Strony: 7--18
• Opis fizyczny: Bibliogr. 41 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Tarkowski M.

• Katedra Geografii Rozwoju Regionalnego, Instytut Geografii, Uniwersytet Gdański, Bażyńskiego 4, 80-309 Gdańsk

Bibliografia

• [1] Analiza zmian w zagospodarowaniu przestrzennym Gdańska w latach 2010-2013, 2014, Biuro Rozwoju Gdańska, Gdańsk.
• [2] Banister D., 2008, The sustainable mobility paradigm, Transport policy, 15, 73-80.
• [3] Beim M., 2011, Sprawny transport publiczny w polskich miastach, seria: Raport Instytutu Sobieskiego, 40, Instytut Sobieskiego, Warszawa.
• [4] Benko G., 1993, Geografia technopolii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• [5] Cavill N., Kahlmeier S., Rutter H., Racioppi F., Oja P., 2008, Economic analyses of transport infrastructure and policies including health effects related to cycling and walking: a systematic review, Transport policy, 15, 291–304.
• [6] Carvalho L., Mingardo G., Van Haaren J., 2012, Green Urban Transport Policies and Cleantech Innovations: Evidence from Curitiba, Göteborg and Hamburg, European Planning Studies, 20(3), 375-396.
• [7] Dill J., 2009, Bicycling for transportation and health: the role of infrastructure, Journal of Public Health Policy, 30, 95-110.
• [8] Gdańsk 2030 Plus Strategia Rozwoju Miasta, 2014, Urząd Miejski w Gdańsku, Gdańsk.
• [9] Gdańsk Programy Operacyjne 2023, 2015, Urząd Miejski w Gdańsku, Gdańsk.
• [10] Gdańskie Badania Ruchu 2016 wraz z opracowaniem transportowego modelu symulacyjnego Gdańska. Raport 3. Raport z przeprowadzenia badań i pomiarów, Via Vistula, Kraków.
• [11] Goldman T., Gorham R., 2006, Sustainable urban transport: Four innovative directions. Technology in Society, Sustainable Cities, 28, 261-273. (DOI:10.1016/j.techsoc.2005.10.007).
• [12] Igliński H., 2009, Ograniczanie poziomu kongestii transportowej a zrównoważony rozwój miast, praca doktorska na Wydziale Gospodarki Międzynarodowej Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
• [13] Kajdanek K., 2016, Społeczno-kulturowe wzory korzystania z systemu transportu w kontekście systemu transportu zrównoważonego – przykład Wrocławia [w:] A. Wolaniuk (red.), Współczesne czynniki i bariery rozwoju miast: XXVIII Konserwatorium Wiedzy o Mieście, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 141–152.
• [14] Komornicki T. i in., 2013, Wpływ budowy autostrad i dróg ekspresowych na rozwój społeczno-gospodarczy i terytorialny Polski, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
• [15] Kopeć K., 2015, Pomorska Kolej Metropolitalna jako nowy element kształtowania komunikacji w aglomeracji gdańskiej, Logistyka, 3, 5205–5212.
• [16] Korolczuk M., 2015, Duży wzrost ruchu na ul. Słowackiego, Trójmiasto. pl, http://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Duzy-wzrostruchu-na-ul-Slowackiego-n97203.html. [19.07.2016]
• [17] Kowalewski A. i in., 2014, Ekonomiczne straty i społeczne koszty niekontrolowanej urbanizacji w Polsce – wybrane fragmenty raportu, Samorząd Terytorialny, 4, 5-21.
• [18] Kowalewski M., 2013, Organizowanie miejskiego aktywizmu w Polsce: Kongres Ruchów Miejskich, Social Space Journal, 6, 99–126.
• [19] Krajowa Polityka Miejska 2023, 2015, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa.
• [20] Kudłacz T., 1999, Programowanie rozwoju regionalnego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• [21] Kudłacz T., 1993, Programowanie rozwoju społeczno-gospodarczego na szczeblu lokalnym, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków.
• [22] Mogridge M. J., 1997, The self-defeating nature of urban road capacity policy: A review of theories, disputes and available evidence, Transport Policy, 4, 5-23.
• [23] Nowicki M. i in., 2015, Gdańsk 2030 Plus. Strategia Rozwoju Miasta. Diagnozy do programów operacyjnych, Urząd Miejski w Gdańsku, Gdańsk.
• [24] Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla miasta Gdańska na lata 2014-2030, 2014, Urząd Miejski w Gdańsku, Gdańsk.
• [25] Polityka Transportowa Państwa na lata 2006-2025, 2005, Ministerstwo Infrastruktury, Warszawa.
• [26] Postrzeganie miasta oraz zmian rozwojowych zachodzących w mieście przez mieszkańców Gdańska, 2013, Urząd Miejski w Gdańsku, Gdańsk.
• [27] Pucher J., Dijkstra L., 2003, Promoting safe walking and cycling to improve public health: lessons from the Netherlands and Germany, American Journal of Public Health, 93, 1509-1516.
• [28] Puga D., 2010, The magnitude and causes of agglomeration economies, Journal of Regional Science, 50, 203-219.
• [29] Radzimski A., 2011, Transport zbiorowy oraz car sharing jako element systemu zrównoważonego transportu miejskiego w Kopenhadze, Transport Miejski i Regionalny, 12, 18-26.
• [30] Radzimski A., 2012, Ruch pieszy i rowerowy jako element systemu zrównoważonego transport miejskiego w Kopenhadze, Transport Miejski i Regionalny, 02, 13-22.
• [31] Richardson H. W., 1995, Economies and diseconomies of agglomeration [w:] H. Giersch (red.), Urban Agglomeration and Economic Growth, Springer, Cham, 123-155. (DOI 10.1007/978-3-642-79397-4).
• [32] Skott P., Auerbach P., 1995, Cumulative causation and the “new” theories of economic growth, Journal of Post Keynesian Economics, 17, 381-402.
• [33] Strahl D., 1990, Metody programowania rozwoju społeczno-gospodarczego, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• [34] Strategiczny program transportowy dzielnicy Południe w mieście Gdańsku, 2015, Urząd Miejski w Gdańsku, Gdańsk.
• [35] System tras rowerowych dla Gdańska, 2011, Urząd Miejski w Gdańsku, Gdańsk.
• [36] Sustainable Urban Mobility and Public Transport in UNECE Capitals, 2015, United Nations Economic Commission for Europe, New York–Geneva.
• [37] Szlachta J., 2011, Strategiczne programowanie rozwoju regionalnego, w kierunku krajowego systemu myśli strategicznej w sferze polityki regionalnej [w:] M. Kolczyński, P. Żuber (red.), Nowy paradygmat rozwoju – najnowsze trendy i perspektywy polityki regionalnej, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, 27-27.
• [38] Szołtysek J., 2011, Kreowanie mobilności mieszkańców miast, Wolters Kluwer Polska, Warszawa.
• [39] Urry J., 2004, The “System” of Automobility, Theory Culture Society, 21, 25-39. (DOI:10.1177/0263276404046059).
• [40] Wołkowiński P., 2013, Debaty strategiczne z uczestnikami prac nad Strategią Rozwoju Gdańska 2030 Plus: mieszkańcami, uczniami, organizacjami pozarządowymi, Urząd Miejski w Gdańsku, Gdańsk.
• [41] Wyszomirski O., 2008, Transport miejski: ekonomika i organizacja, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).