Rola, podział oraz klasyfikacja jakości osadów dennych zbiorników wodnych

Mielczarek, M.; Szydłowski, K.

doi:10.12912/23920629/69371

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Rola, podział oraz klasyfikacja jakości osadów dennych zbiorników wodnych

Autorzy

Mielczarek M. , Szydłowski K.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

23_mielczarek_szydlowski_rola_inz_eko_3_2017.pdf

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.12912/23920629/69371

Warianty tytułu

Function, division and qualitative classification of bottom sediments in water bodies

Języki publikacji

Abstrakty

Znaczenie małych oczek wodnych dla środowiska polega na utrzymywaniu jego zróżnicowania biocenotycznego oraz na wpływaniu na cykl biologiczny poprzez zatrzymywanie substancji pokarmowych. Pełnią one również rolę rekreacyjną oraz gospodarczą. Kształtowanie oczek wodnych zachodzi na drodze zróżnicowanych procesów w środowisku. Ponieważ w osadach dennych małych oczek wodnych zachodzi proces akumulacji zanieczyszczeń i składników pokarmowych, mogą one służyć jako względnie prosty wskaźnik zanieczyszczenia środowiska. Celem artykułu jest przegląd cech małych zbiorników wodnych, z uwzględnieniem osadów dennych oraz ich zróżnicowanych klasyfikacji.

The importance of small water bodies for the environment consists in keeping it’s biocenotic diversity and aﬀecting the biocycle by damming nutrients and other substances. They also have econonomical and recreational significance. Forming of ponds took place through various diﬀerent processes, and they are a subject of ever-changing environment. Since bottom sedmiments of small water bodies can accumulate contaminating nutrients and heavy metals, they are considered to be a relatively simple indicator of environment pollution. This paper aims to present an overview of small water bodies features and significance with emphasis on bottom sediments and their various classifications.

Słowa kluczowe

małe zbiorniki wodne osad denny klasyfikacja metale ciężkie

small water bodies bottom sediments classification heavy metals

Wydawca

Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej

Czasopismo

Inżynieria Ekologiczna

Rocznik

2017

Tom

Vol. 18, nr 3

Strony

194--201

Opis fizyczny

Bibliogr. 62 poz., tab.

Twórcy

autor

Mielczarek M.

Marcin.Mielczarek@zut.edu.pl

Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Katedra Fizjologii Roślin i Biochemii, ul. Słowackiego 17, 71-434 Szczecin

autor

Szydłowski K.

Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Katedra Ekologii, Ochrony i Kształtowania Środowiska, ul. Słowackiego 17, 71-434 Szczecin

Bibliografia

1. Arczyńska-Chudy E. 1990. Ekologia małego przeżyźnionego stawu śródpolnego. Zmiany zróżnicowania i produkcja makrofitów. [W:] Charakterystyki ekologiczne wybranych elementów krajobrazów rolniczych. SGGW-AR: 18–28.
2. Baran A, Tarnawski M. 2013. Zawartość metali ciężkich oraz toksyczność osadów dennych zbiornika w Zesławicach. Proceedings of ECOpole, 7(2): 531.
3. Bielecka J. 2006. Oczka wodne. [W:] Woda w krajobrazie rolniczym . Pr. zbior. Red. W. Mioduszewski. Woda- Środowisko-Obszary Wiejskie. Rozpr. nauk. monogr. 18 s. 89–107.
4. Biggs J., Corfeld A., Walker D., Whitfeld M., Williams P. 1994. New approaches to the management of ponds. Brit. Wildl. 5: 273–287.
5. Bojakowska I. 2001. Kryteria oceny zanieczyszczenia osadów wodnych. Przegląd geologiczny. Vol. 49(3): 213–218.
6. Bosiacka B., Pieńkowski P. 2004. Analiza przekształceń oczek wodnych oraz ocena walorów przyrodniczych śródpolnych zbiorników w centralnej części Równiny Nowogardzkiej. Woda - Środowisko-Obszary wiejskie 4: 335–349.
7. Buczyński P. 1999. Dragonﬂies (Odonata) of sandpits in south-eastern Poland. Acta Hydrobiol. 3–4: 219–230.
8. Céréghino R., Ruggiero A., Marty P., Angélibert S. 2008. Biodiversity and distribution patterns of freshwater invertebrates in farm ponds in southwestern French agricultural landscape. Hydrobiologia 597: 43–51.
9. Choiński A. 1996. Oczka wodne w Polsce w strefie zasięgu zlodowacenia bałtyckiego. UAM, Poznań (maszynopis).
10. Cholewiński A., Błaułciak R. 1995, Oczka wodne Pomorza Zachodniego i ocena zawartości wybranych składników chemicznych w ich wodach. Wszechświat 95(5): 124–127.
11. Chudecki Z., Niedźwiecki E. 1987. Akumulacja składników mineralnych w Zalewie Szczecińskim. Roczniki Gleboznawcze. T. XXXVIII, nr 1: 85–90.
12. Davies B., Biggs J., Williams P., Lee T.J., Thompson S. 2008b. A comparison of the catchment sizes of rivers, streams, ponds, ditches and lakes: implications for protecting aquatic biodiversity in an agricultural landscape. Hydrobiologia 597: 7–17.
13. Davies B., Biggs J., Williams P., Whitfeld M., Nicolet P., Sear D., Bray S., Maund S. 2008a. Comparative biodiversity of aquatic habitats in the European agricultural landscape. Agric. Ecosys. Environ. 125: 1–8.
14. Drwal J. 1973. Zagadnienie bezodpływowości na obszarach młodoglacjalnych. Zesz. Nauk. UGdań., Ser. Geogr. 3: 7–26.
15. Drwal J., Lange W. 1985. Niektóre limnologiczne odrębności oczek. Geneza i rozmieszczenie oczek. Zesz. Nauk. UGdań., Ser. Geogr. 14: 69–83.
16. Drwal J., Lange W., Kurowska K. 1976. Znaczenie retencji w bilansie wodnym obszarów bezodpływowych na terenach młodoglacjalnych. Zesz. Nauk. UGdań., Ser. Geogr. 6: 57–66.
17. Fatyga J., Górecki A., Helis M. 2007. Małe zbiorniki wodne na obszarze Powiatu Wrocławskiego ziemskiego. Woda-Środowisko-Obszary wiejskie. T. 7, Z. 2a: 107–126.
18. Gołębiowski R. 1976. Osady denne Jezior Raduńskich. Gdańskie Towarzystwo Naukowe: 1–90.
19. Hakanson L. 1980. An ecological risk index for aquatic pollution control. A sedimentological approach. Water Research, 14: 975–1001.
20. Ilnicki P. 1987. Ekologiczne podstawy ochrony biotopów wód stojących. Wiad. Melior. i Łąkarskie 11: 295–298.
21. Juszczak R., Leśny J. 2004. Waloryzacja ekologiczna małych zbiorników wodnych w zachodniej części Rowu Wyskoć. [W:] Bliskie naturze kształtowanie dolin rzecznych. Ogólnopol. Konf. Rajgród. Warszawa: SGGW s. 148–162.
22. Kajak Z. 1998. Hydrobiologia-Limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych. Wyd. Nauk., Warszawa.
23. Kalettka T., Rudat C., 2006. Hydrogeomorphic types of glacially created kettle holes in North-East Germany. Limnologica 36: 54–64.
24. Kasprzak K. 1985. Ekologiczne znaczenie małych wód powierzchniowych dla otaczających ekosystemów lądowych. Gosp. Wod. 4: 84–85.
25. Kazimierowicz Z., Kazimierowicz J. 2014. Badania zawartości metali ciężkich w zlewni rzeki Biebrzy i jej trzech dopływów. Inżynieria Ekologiczna, Vol. 40: 25–32.
26. Klafs G., Jesche L., Schmidt H. 1973. Genese und Systematik wasserführender Ackerhohlformen in den Nordbezirken der DDR. Arch. Naturschutz und Landschaftsforchung 13: 287–302.
27. Kloss M., Wilpiszewska I. 1983. O roślinności niewielkich zagłębień bezodpływowych okolic Mikołajek i potrzebie ich ochrony. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 34(4): 25–29.
28. Koc J. 2000. Ekologiczne znaczenie ochrony i renaturyzacji oczek wodnych, [W:] Renaturyzacja obiektów przyrodniczych – aspekty ekologiczne i gospodarcze. Wyd. UMCS Lublin: 123–130
29. Koc J., Cymes I., Skwierawski A., Szyperek U. 2001. Znaczenie ochrony małych zbiorników wodnych w krajobrazie rolniczym. Zesz. Prob. Nauk Rol. 476: 397–407.
30. Koc J., Nowicki Z. 1997. Czynniki kształtujące chemizm wód oczek w środowisku rolniczym. AR Poznań. Przyrodnicze i techniczne problemy ochrony i kształtowania środowiska rolniczego. AR Poznań: 91–97.
31. Koc J., Polakowski B. 1990. Charakterystyka zagłębień bezodpływowych na Pojezierzu Mazurskim w aspekcie przyrodniczym, urządzeniowo rolnym i rolniczym [w: Użytki ekologiczne w krajobrazie rolniczym]. Wydaw. SGGW-AR, Warszawa: 25–57.
32. Koc J., Skwierawski A. 2004. Fosfor w wodach obszarów rolniczych, Zesz. Nauk. AE Wrocł. Chemia 1017: 165–182.
33. Kochanowska R., Borowiec S., Wołejko L. 1996. Różnorodność śródpolnych użytków ekologicznych na Pomorzu Szczecińskim. Prz. Nauk.Wydz. Melior. Inż. Środ. 10: 25–32
34. Kochanowska R., Raniszewska M. 1999. Jak chronić śródpolne i śródleśne oczka wodne? Przegląd Przyrodniczy. X, 3–4: 69–76.
35. Kosturkiewicz A., Fiedler M. 1995. Oczka wodne w eksploatacji systemów drenarskich na terenach bogato urzeźbionych. Zesz. Nauk. AR Wrocław, Konferencje VIII, 266: 191–199.
36. Kucharski L., Samosiej L. 1990. Szata roślinna zagłębień śródpolnych Kujaw Południowych. [W:] Użytki ekologiczne w krajobrazie rolniczym, R. Olaczek (red.), SGGW-AR, Warszawa, 39: 68–82.
37. Lewin I., Smoliński A. 2006. Rare and vulnerable species in the molluse communities in the mining subsidence reservoirs of an industrial area (Tha Katowicka Upland, Upper Silesia, Southern Poland). Limnologica 36: 181–191.
38. Luthard V., Dreger F. 1996. Ist-Zustands-Analyse und Bewertung der Vegetation von Söllen in der Uckermark. Naturschutz und Landschaftspﬂege ib Branderburg. Sonderheft „Sölle“: 31–38.
39. Madeyski M., Tarnawski M. 2007. Wstępna ocena ilości i jakości osadów dennych wydzielonej części zbiornika wodnego Besko na rzece Wisłok. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich. Nr 4(1): 101–110.
40. Maruszczak H. 1954. O oczkach lodowcowych i zagłębieniach bezodpływowych. Czas. Geogr. t. 25 z. 1–2 s. 27–39.
41. Maślanko W., Kułak A., Sender J. 2010. Hydrobotaniczna charakterystyka śródpolnych oczek wodnych w dolinie rzeki Wisły na odcinku Sandomierz–Tarnobrzeg. Monografia. Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, s. 369–376.
42. Matusiak R. 1996. Zbiorowiska roślinne śródpolnych oczek wodnych oraz zagłębień mokradłowych na Równinie Wełtyńskiej. Zesz. Nauk. AR Szczecin, Rolnictwo 173: 31–36
43. Mioduszewski W. 1997. Rola małych zbiorników wodnych w środowisku przyrodniczym. Mat. sem. IMUZ Falenty: 7–17
44. Mioduszewski W., 1999. Ochrona i kształtowanie zasobów wodnych w krajobrazie rolniczym. IMUZ Falenty: 165.
45. Müller G. Die Schwermetallbelastung der Sedimenten des Neckers und Seiner Nebenﬂusse. Chemiker – Zeitung 6: 157 – 164.
46. Nicholson F.A., Smith S.R., Alloway B.J., CarltonSmith C., Chambers B.J. 2003. An inventory of heavy metals inputs to agricultural soils in England and Wales. Sci Total Environ. 311(1–3):205–19.
47. Nocoń W. Metale ciężkie w osadach dennych wybranych dopływów rzeki Kłodnicy. Inżynieria i Ochrona Środowiska. T. 12, nr 1: 65–76.
48. Nowak A., Nowak S., Czerniawska-Kusza I. 2007. Rare and threatend pondweed communities in anthropogenic water bodies of Opole Silesia (SW Poland). Acta Soc. Bot. Pol. 76: 151–163.
49. Osuch A., Rybacki P., Osuch E., Adamski M., Buchwald T., Staszek Ż. 2016. Ocena stanu jakości wód jeziora Łomno. Inżynieria Ekologiczna. Vol. 46: 24–30.
50. Ożgo M. 2010. Rola małych zbiorników wodnych w ochronie bioróżnorodności. Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody 07/2010; 29(3):117–124.
51. Pieńkowski P., Podlasiński M. 2001. Podział i geneza oczek wodnych na przykładzie wybranych obiektów w strefie moreny czołowej Pomorza Zachodniego. Folia Univ. Agric., Ser. Agric. 2211(88): 223–230.
52. Podlasińska J. 2012. Zróżnicowanie i chemizm osadów małych zbiorników wodnych w krajobrazie młodo glacjalnym. Praca habilitacyjna. Wydawnictwo Uczelniane ZUT w Szczecinie: 7–15.
53. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów oraz stężeń substancji, które powodują, że urobek jest zanieczyszczony (Dz.U. Nr 55 poz.498).
54. Rzętała A. M. 2012. Rtęć w osadach dennych zbiorników wodnych regionu Górnośląskiego (Polska Południowa). Acta Geographica Silesiana. Nr 2: 77–81.
55. Scheﬀer M., Van Geest G.J. 2006. Small habitat size and isolation can promote species richness: second-order eﬀects on biodiversity in shallow lakes and ponds. Oikos 112: 227–331.
56. Skwierawski A., Szyperek U. 2002. Wpływ rolnictwa na jakość wody w małych zbiornikach wodnych Pojezierza Olsztyńskiego. Fragmenta Agronomica 2(74): 236–244.
57. Smal H., Ligęza S., Baran S. 2012. Odczyn i właściwości sorpcyjne osadów dennych zalewu Zembrzyckiego i zbiornika Brody Iłżeckie. Nr 29: 174–181.
58. Starmach K., Wróbel S., Pasternak K. 1978. Hydrobiologia. PWN. Warszawa.
59. Surmacki A. 1998. Threats to small field water bodies in West Pomerania. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 54: 61–67.
60. Wesołowski P., Brysiewicz A. 2014. Zdolność przybrzeżnej roślinności szuwarowej śródpolnych oczek wodnych do kumulacji makro-i mikroskładników. Woda-Środowisko-Obszary wiejskie. T. 14, Z. 1 (45):111–119.
61. Williams P., Whitfeld M., Biggs J., Bray S., Fox G., Nicolet P., Sear D. 2003. Comparative biodiversity of rivers, streams, ditches and ponds in an argicultural landscape in Southern England. Biol. Conserv. 115: 239–341.
62. Zerbe J., Sobczyński T., Siepak J. 1995. Zanieczyszczenie gleby w ogrodach działkowych metalami ciężki i wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi. Przyroda i człowiek 5: 133–141.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-4d3354a0-5ec0-47a4-b599-098105f00fa8