Anomalie termiczne na Islandii (1951-2010)

• Autorzy: Mitka K.

Warianty tytułu

EN

The thermal anomalies in Iceland (1951-2010)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Opracowanie wykonano na podstawie średnich miesięcznych wartości temperatury powietrza z 10 stacji meteorologicznych na Islandii z okresu 1951-2010. Za miesiące anomalnie zimne (AZM) lub ciepłe (ACM) przyjęto takie, w których temperatura powietrza różniła się od średniej wieloletniej przynajmniej o 2 odchylenia standardowe. Przeanalizowano przebieg roczny, częstość, rozkład przestrzenny i wielkość anomalii. W analizowanym wieloleciu stwierdzono wystąpienie 143 anomalnie zimnych i 133 anomalnie ciepłych miesięcy. Najczęściej występowały one na pojedynczych stacjach, ale były też takie anomalie, które pojawiły się na 8-9 stacjach jednocześnie. Wielkość anomalii obu kategorii mieściła się w zakresie 1,1-8,0°C. Najwięcej AZM wystąpiło w dekadzie 1971-1980, a ACM w latach 2001-2010.

EN

The aim of this paper is to present anomalously cold (ACM) and warm (AWM) months in Iceland during the period of 1951-2010. The study was based on average monthly temperature data from 10 meteorological stations located in Iceland recorded during the period 1951-2010. The anomalously cold or warm months was defined as having an average temperature different from long-term average by at least 2 standard deviations. There were found 143 ACM and 133 AWM in Iceland. Exceptionally cold months appeared in 47 and exceptionally warm months in 58 from 720 examined months. Both positive and negative anomalies mostly occur at single stations (20 ACM and AWM 33), but there were examples of anomalies of range 8 and 9 stations. ACM were a bit more frequent than AWM. Moreover, ACM had a greater range - were more frequent at the same time on several stations (3 times at 8 and also 9 of them). In case of AWM there were 2 anomalies at 8 and 1 anomaly on 9 the same stations. Extremely cold months appeared most often in north-eastern part of Iceland (Raufarhöfn, Dalatangi) and also stood out in the amount of deviation from the mean monthly air temperature (6 ACM within the range -7,1 to -7,3°C). Long-lasting thermal anomaly was not varied. Exceptionally warm months occurred more often during the summer and then have a longer range at that time. ACM and AWM formed only a 2-month sequences. The number of ACM and AWM per month (respectively average 14 and 13 per month) were diverse. Anomalously cold months ranged from 5 (January and September) to 22 (October), and anomalously warm months from 2 (January) to 19 (August). Neither ACM and AWM showed no regular pattern of annual process. Large-scale atmospheric circulation does not fully explain the occurrence of thermal anomalies in Iceland. The values of the correlation coefficient between the average monthly air temperature, and the values of the North Atlantic Oscillation index were low and very varied. Advection of cold air masses from north and north-west (Arctic) favors to the incidence of ACM (Einarsson 1976, Twardosz 2013).

Słowa kluczowe

PL

anomalia termiczna; miesiąc anomalnie ciepły; miesiąc anomalnie zimny; odchylenie standardowe; Islandia

EN

thermal anomaly; anomalously warm month; anomalously cold month; Iceland; standard deviation

• Wydawca: Stowarzyszenie Klimatologów Polskich
• Czasopismo: Problemy Klimatologii Polarnej
• Rocznik: 2016
• Tom: Nr 26
• Strony: 97--108
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Mitka K.

• Zakład Klimatologii, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński ul. Gronostajowa 7, 30-387 Kraków

Bibliografia

• 1. Einarsson, M.Á, 1976, Climate of Iceland. Reykjavík, Iðunn.
• 2. Filipiuk E., Kaszewski B., 2000, Hot and cold summer in Central Europe (1871-1990). Prace Geograficzne, 108: 149-154.
• 3. Hanna E., Jónsson T., Ólafsson J., Valdimarsson H., 2004, An analysis of Icelandic climate since the 19th. Intenrational Journal of Climatology, 24: 1193-1210.
• 4. Hanna E., 2006, Icelandic Coastal Sea Surface Temperature Records Constructed: Putting the Pulse on Air– Sea–Climate Interactions in the Northern North Atlantic. Part I: Comparison with HadISST1 Open-Ocean Surface Temperatures and Preliminary Analysis of Long-Term Patterns and Anomalies of SSTs around Iceland. Journal of Climate, 19, American Meteorological Society: 5652-5666.
• 5. Hansen J., Lebedeff S., 1987, Global trends of measured surface air temperature. Journal of Geophysical Research Atmospheres, 92 (D11): 13345-13372.
• 6. Haraldur O., Furger M., Brummer B., 2007, The weather and climate of Iceland. Meteorologische Zeitschrift, 16 (1): 5-8.
• 7. IPCC, 2013, Climate Change 2013: The Physical Science Basis, Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Stocker, T.F., D. Qin, G.-K. Plattner, M. Tignor, S.K. Allen, J. Boschung, A. Nauels, Y. Xia, V. Bex and P.M. Midgley (red.)], Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA.
• 8. Kossowska-Cezak U., Martyn D., Olszewski K., Kopacz-Lemkowicz M., 2000, Meteorologia i klimatologia. Pomiary, obserwacje, opracowania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Łódź.
• 9. Kossowska-Cezak U., Twardosz R., 2012, Niezwykle gorące miesiące i sezony letnie w Europie Środkowej i Wschodniej (1951-2010), Cz. I. Niezwykle gorące miesiące letnie. Przegląd Geofizyczny, 3-4: 299-324.
• 10. Marsz A. A., 2010, Rola międzystrefowej cyrkulacji południkowej nad wschodnią częścią Atlantyku Północnego w kształtowaniu niektórych cech klimatu Arktyki Atlantyckiej. Problemy Klimatologii Polarnej, 20: 7-29.
• 11. Marsz A., Styszyńska A., 2011, Rozkład przestrzenny i skala ocieplenia Arktyki Atlantyckiej w 30-leciu 19802009 i jej porównanie z "wielkim ociepleniem Arktyki" lat 30. XX wieku. Problemy Klimatologii Polarnej, 21: 91-114.
• 12. Martyn D., 2000, Klimaty Kuli Ziemskiej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• 13. O'Dell A., 1961, Islandia. [w:] A. O'Dell, Kraje Skandynawskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa: 348-379.
• 14. Ogilvie A., 1984, The past climate and sea-ice record from Iceland, Part 1: Data to AD 1780. Climatic Change: 131-152.
• 15. Ólafsson H., Furger M., Brümmer B., 2007, The weather and climate of Iceland. Meteorologische Zeitschrift, 16 (1): 5-8.
• 16. Przybylak R., 2006, Współczesne zmiany klimatu w Arktyce. [w:] A. Styszyńska, A. Marsz (red.), Zmiany klimatyczne w Arktyce i Antarktyce w ostatnim pięćdziesięcioleciu XX wieku i ich implikacje środowiskowe. Akademia Morska, Gdynia: 93-110.
• 17. Rigor I., Colony R., Martin S., 2000, Variations in Surface Air Temperature Observations in the Arctic, 1979–97. Journal of Climate, 13 (5): 896-914.
• 18. Twardosz R., Kossowska-Cezak U., 2013, Niezwykłe anomalie termiczne w strefie klimatu podbiegunowego obszaru Atlantycko-Europejskiego. Problemy Klimatologii Polarnej, 23: 93-105.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017)