Wybrane działania ukierunkowane na ochronę jezior w aktualizacji Planów gospodarowania wodami w Polsce

• Autorzy: Soszka H. , Kolada A. , Pasztaleniec A. , Kutyła S

Warianty tytułu

EN

Selected measures for lake protection in updating River Basin Management Plans in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ramowa Dyrektywa Wodna [RDW, 2000/60/WE] nakłada na państwa członkowskie obowiązek osiągnięcia lub utrzymania dobrego stanu/potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznego wszystkich typów wód, Obecnie w Polsce trwają prace nad aktualizacją Programu wodno-środowiskowego (PWSK) i Planów gospo-darowania wodami (aPGW) na lata 2016-2021 - podstawowych dokumentów planistycznych, określających zakres działań niezbędnych do wprowadzenia dla osiągnięcia celów środowiskowych. W projekcje aPWSK zaproponowano działania dedykowane specyficznie dla jezior, których wdrożenie może mieć istotne znaczenie dla poprawy stanu wód stojących w Polsce. W sytuacji presji generowanych w bezpośrednim otoczeniu jeziora, przede wszystkim ze strony rolnictwa oraz turystyki i rekreacji, duże znaczenie może mieć ustanowienie obszaru ochronnego zbiornika wód śródlądowych. Ustanowienie takiego obszaru musi być poprzedzone opracowaniem odpowiedniej dokumentacji, która będzie określała niezbędne do wprowadzenia zakazy, nakazy i ograniczenia. Na podstawie dokumentacji Dyrektor RZGW ustanawia obszar na drodze wydania odpowiedniego rozporządzenia. W ramach tego działania, podstawowym zabiegiem chroniącym wody przed zanieczyszczeniami obszarowymi z rolniczo zagospodarowanej zlewni powinna być ochrona/odtworzenie tzw. stref buforowych wokół jezior, rozumianych jako obszary wyłączone z użytkowania rolniczego lub o ograniczonym użytkowaniu rekreacyjnym, w których zachowana jest lub odtworzona naturalna okrywa roślinna. W zakresie tego działania mieści się również szereg wskazań, zawartych w kodeksie dobrej praktyki rolniczej oraz ograniczenia zabudowy rekreacyjnej w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora. W jeziorach, w których zasoby pierwiastków biogennych zdeponowane w osadach dennych w przeszłości wzmagają proces eutrofizacji, a presja ze strony zlewni jest ograniczona, uzasadnione jest podjęcie działań rekultywacyjnych. Działania takie muszą być poprzedzone wykonaniem badań wód i osadów, a ich efekty powinny być poddane monitoringowi skuteczności. W przypadku tzw. jezior miejskich, do wód których dostają się zanieczyszczenia spłukiwane przez opad z terenów o utwardzonej powierzchni, uzasadnione jest wprowadzenie wymogu oczyszczania wód opadowych lub roztopowych, przed ich wprowadzeniem do jezior, nie tylko z substancji niebezpiecznych, ale również z biogenów. W projekcie PWSK zaproponowano także działania związane z gospodarka rybacką, polegające na opracowaniu kodeksu dobrej praktyki wędkarskiej, regulującej m.in. kwestie stosowania zanęt w jeziorach. W odniesieniu do spustu wody ze stawów hodowlanych do jeziora, niosącej często ogromne ilości materii organicznej, również niezbędne jest wprowadzenie wymogu realizacji przedsięwzięć, ograniczających negatywne oddziaływanie na środowisko wodne. Program wodno-środowiskowy kraju oraz Plany gospodarowania wodami w dorzeczu są obecnie aktualizowane i znajdują się w fazie konsultacji społecznych. Celem zawartych w artykule rozważań jest zwiększenie zainteresowania problematyką programów działań dla jezior i sprowokowanie do dyskusji, z której wnioski mogą przyczynić się do udoskonalenia programów działań i ich efektywniejszego wdrażania.

EN

The Water Framework Directive (WFD, 2000/60/EC), obliges each Member State to achieve or maintain good ecological status/potential and good chemical status of all surface waters. Currently, the updating basic planning documents: the River Basin Management Plans and the National Water and Environment Programme for the period 2016-2021 are under development. In the draft of the National Water and Environment Programme several activities addressing specifically lake protection are included. They comprise, among others, establishing of the protective areas for lakes, introduction of restoration (recultivation) measures, tightening the requirements for rain- and wastewater treatment in the field of removal of nutrients from storm waters, elaboration of the code of good angling practice regulating, e.g. the problem of excessive use of bait, setting legal limitations for the water discharge from fish ponds located next to lakes. The proposed measures are considered to contribute significantly to the achievement of environmental objectives set for lakes.

Słowa kluczowe

PL

ochrona jezior; gospodarka wodna; badanie wody; oczyszczanie wód

EN

protection of lakes; water management; water testing; water purification

• Wydawca: Wydawnictwo 2K TECHNOLOGIE s.c.
• Czasopismo: Technologia Wody
• Rocznik: 2015
• Tom: Nr 3 (41)
• Strony: 14--17
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz.

Twórcy

autor

Soszka H.

• Instytut Ochrony Środowiska Państwowy Instytut Badawczy ul. Krucza 5/11d 00-548 Warszawa tel.: [phone]

autor

Kolada A.

• Instytut Ochrony Środowiska Państwowy Instytut Badawczy

autor

Pasztaleniec A.

• Instytut Ochrony Środowiska Państwowy Instytut Badawczy

autor

Kutyła S

• Instytut Ochrony Środowiska Państwowy Instytut Badawczy

Bibliografia

• [1]COM, 2012/673. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Plan ochrony zasobów wodnych Europy. COM 2012/0673 final. 30
• [2]Czerwiński T. 2014: Porównanie rybactwa i wędkarstwa jako dwóch form eksploatacji ichtiofauny. W: Mickiewicz A., Wolosa A. (red.): Zasady i uwarunkowania zrównoważonego korzystania z zasobów rybackich - część II. Wyd. IRŚ, Olsztyn, 41-52.
• [3]Frątczak W., Izydorczyk K., Zalewski M. 2013: Wysoko efektywne strefy buforowe dla zwiększenia potencjału ekologicznego i turystycznego zbiornika sulejowskiego. Gospodarka Wodna 12,479-483.
• [4]Hillbricht-Ilkowska A. 1997: Ekologiczne problemy gospodarowania jakością wód powierzchniowych oraz ich siedliskiem i przyrodą. W: Starkel L. (red.): Użytkowanie a ochrona zasobów wód powierzchniowych w Polsce. Zeszyty Naukowe Komitetu „Człowiek i Środowisko” PAN 17:126, 63-88.
• [5]Jezierska-Madziar M. 1995: Wpływ sposobów wytwarzania pasz i poziomów intensyfikacji produkcji karpia na stopień zanieczyszczenia wód poprodukcyjnych. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu, Rozprawy Naukowe, Zeszyt 263,104.
• [6]Lee P., Smith C., Boutin S. 2004: Quantitative review of riparian buffer width guide-lines from Canada and the United States. J Environmental Management 70,165-180.
• [7]Norris V. 1993: The use of buffer zones to protect water quality: a review. Water Resources Management 7, 257-272.
• [8]Olszewski P. 1971: Jeziora trzeba chronić inaczej. Zesz. Nauk. Wyż. Szk. Roln. Olszt. 3,13-18.
• [9]Przybylska K., Andrzejewski W., Żołnie- rowicz K. M., Mazurkiewicz J., Urbańska M., Adamczyk M. 2013: Presja turystyki wędkarskiej w Parku Narodowym „Ujście Warty”. Studia i Materiały CEPL w Rogowie r. 15,37, 4, 256-262.
• [10]Soszka H., Pasztaleniec A., Koprowska K., Kolada A., Ochocka A. 2012: Wpływ przekształceń hydromorfologicznych jezior na zespoły organizmów wodnych - przegląd piśmiennictwa. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych 51, 24-52.
• [11]Szyper H., Gołdyn R. 2002: Role of catchment area in the transport of nutrients to lakes in the Wielkopolska National Park in Poland. Lakes & Reservoirs: Research and Management 7, 25-33.
• [12]US EPA 2005: National management measures to protect and restore wetlands and riparian areas for the abatement of nonpoint source pollution. EPA-841-B-05-003.
• [13]Wrona J. 2008; Wędkarstwo - wpływ na środowisko i populację ryb. Użytkownik rybacki - Nowa rzeczywistość, PZW, 164-172.