Petrologic recognition of coal seams of the Lower Silesian Coal Basin

• Autorzy: Nowak G. J.

Warianty tytułu

PL

Rozpoznanie petrologiczne pokładów węgla Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

PL

Pokłady węgla formacji wałbrzyskiej i żaclerskiej charakteryzują się urozmaicowną budową petrograficzną W składzie litotypowym węgli formacji wałbrzyskiej dominują_ węgle pasemkowe, które można uznać za odpowiednik węgli półbłyszczących. Natomiast wśród litotypów budujących pokłady węgla formacji żaclerskiej można stwierdzić przewagę węgla półbłyszczącego w warstwach węgla rejonu wałbrzyskiego, podczas gdy wspólna asocjacja litotypów węgla półbłyszczącego i błyszczącego jest typowa dla pokładów tej jednostki litostratygraficznej z rejonu noworudzkiego. Obserwacje megaskopowe znajdują potwierdzenie w wynikach badań mikroskopowych. Wśród węgli formacji wałbrzyskiej te z NW części zagłębia, tzn. regionu wałbrzyskiego, przedstawiają najbardziej urozmaicony skład macerałów, chociaż można stwierdzić że przeważają węgle o wysokim udziale witrynitu, zwłaszcza w wysoko uwęglonych pokładach. Natomiast w rejonie noworudzkim, pokłady tej jednostki charakteryzują się wysoką zawartością witrynitu i stałym, na ogół średnim udziałem inertynitu przy niewysokiej ilości egzynitu (lub jego braku w przypadku antracytów). W trzecim z badanych rejonów - słupieckim, pokłady cechują się bardzo zmiennym pod względem ilościowym składem macerałów i materii mineralnej. Rozpoznanie środowisk depozycji pokładów węgla formacji wałbrzyskiej wskazuje na ich szerokie spektrum w rejonie wałbrzyskim, gdzie badane pokłady reprezentują obszary - od podwodnej depozycji poprzez torfowiska typu szuwarowego po torfowiska typu leśnego, które jest środowiskiem dominującym. W rejonie słupieckim część badanych pokładów wykazuje cechy typowe dla węgli o allochtonicznej genezie, stwierdzono również występowanie sapropelitu utworzonego pod niezbyt grubą pokrywą wody. Pokłady węgla formacji żaclerskiej charakteryzują się urozmaiconym składem macerałów. Jedynie w węglach o wysokim stopniu uwęglenia nie występuje egzynit. W rejonie Wałbrzycha obserwuje się węgle od nisko- po wysokowitrynitowe przy zmiennych proporcjach macerałów pozostałych grup i materii mineralnej. W rejonie noworudzkim, stwierdza się wysokowitrynitowe węgle, z nieznaczną ilością materii mineralnej i na ogół średnim udziałem inertynitu. Natomiast pokłady SE części basenu - rejonu słupieckiego uznać należy za wysokoinertynitowe, podczas gdy udział witrynitu jest tu umiarkowany przy stałej zawartości liptynitu. Podobnie jak węgle z rejonu Nowej Rudytak i pokłady SE części zagłębia wykazują nieznaczne zanieczyszczenie składnikami mineralnymi. Węgle westfalskie reprezentują zróżnicowane paleotorfowiska. Te z regionów wałbrzyskiego i noworudzkiego depresji śródsudeckiej tworzyły sie w torfowiskach typu leśnego i można je zaliczyć do witrynitowo-fuzynitowej petrologicznej facji węglowej. Natomiast pokłady z obszaru słupieckiego oprócz leśnego typu torfowiska reprezentują także i torfowiska typu szuwarowego/moczarowego, dla którego charakterystyczną jest petrologiczna facja densosporynitowa. Pomiary zdolności odbicia światła witrynitu ujawniły zróżnicowanie wartości tego parametru - od niskich po wysokie, niezależne ani od miejsca występowania pokładu w profilu litostratygraficznym górnego karbonu ani od obszaru badań a od warunków geologicznych basenu, historii pogrzebania i reżimu geotermalnego.

Słowa kluczowe

PL

metody badawcze; węgiel kamienny; geologia

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Prace Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 1998
• Tom: T. 162
• Strony: 38 [2]
• Opis fizyczny: Bibliogr. 68 poz.fot., mapy, rys., wykr.

Twórcy

autor

Nowak G. J.

Bibliografia

• 1. ALPERN B., 1966 - Un example interessant de hauilififation dans lebassin Larrain et ses prolongements. Adv. Org. Geochem. 1964. Pergamon Press: Oxford.
• 2. ALTSCHULER Z. S, SCHNEPFE M. M. SILBER C. C. SIMON F. O., 1983 - Sulfur diagenesis in Everglades peat and the origin of pyrite in coal. Science, 211.
• 3. AUGUSTYNIAK K., 1964 - Uwagi na temat sedymentacji westfalu w niecce śródsudeckiej. Prz. Geol., 7/8.
• 4. AUGUSTYNIAK K„ 1970 - Atlas geologiczny Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego, część II. Inst. Geol., Warszawa.
• 5. BEESTON I. W., 1987 - Aspects of inertinite formation and deposition in Denison Trough. Austr. Coal Geol., 7.
• 6. BENEDICT L. G. BERG W. F., 1965 - Recognization and measurement of oxidiaton. GSA Coal Group, Miami.
• 7. BENEDICT L. G. THOMPSON R. R„ SHIGO III J. J. AKIMAN R. P., 1968 - Pseudovitrinite in Appalachian coking coals. Fuel, 41.
• 8. BOSSOWSKI A. 1986 - Wnioski paleogeograficzne. W: Dokumentacja wynikowa otworu Dzikowiec IG 1. Arch. Państw. Inst. Geol., type- script. Wrocław.
• 9. BOSSOWSKI A., IHNATOWICZ A., 1994 - Paleogeographyof the Upper Carboniferous coal-bearing deposits in NE part of the Intra-Sudetic Depression. Kwart. Geol., 38.
• 10. BOSSOWSKI A., IHNATOWICZ A., KUROWSKI L., MASTELARZ K. NOWAK G. J., 1995 - Lithostratigraphy and sedimentologic-paleogeographic development. Intra-Sudetic Depression. W: The Caiboniferous system in Poland (A. Zdanowski, H. Żakowa eds.) Pr. Państ. Inst. Geol., 148
• 11. BROWN H. R. COOK A. C. TAYLOR G. H„ 1964 - Varations in the properties of vitrinite in isometamorphic coal. Fuel, 43.
• 12. BUSTIN R. M. CAMERON D. A., GRIEVE D. A. KALKREUTH W. D„ 1983 - Coal petrology, its principles methods, and applications. Geol. Ass. of Canada. Short Course, 3.
• 13. CASAGRANDE D. J„ SEIFERT K. BERSCHINSKI C. SUTTON N„ 1977 - Sulfur in peatforming Systems of the Okefenokee Swamp and Florida Everglades: origins of sulfur in coal. Geochim. Cosmocliim. Acta, 41.
• 14. CHRUŚCIEL Z., SZKLARCZYK B. 1988 - Badania zdolności odbicia światła witrynitu i składu elementarnego próbek węgla z otworu wiertniczego Borówno 1. Dok. Pr. Bad.-Usł., Gł. Inst. Góm., typescript. Przeds. Geol., Wrocław.
• 15. CRELLING J. C., 1991 - Types of vitrinite macerals III: Pseudvitrinite. Newslet. Soc. Org. Pet roi., 8.
• 16. CRELLING J. C. HIPPPO E. J„ WOERNER B. A. GILLESPIE E. M„ 1990 - Reactivity of coal macerals. In: On making Proc.: ISS-AIME, 49.
• 17. CRELLING J. C. SKORUPSKA N. M„ MARSH H„ 1988 - Separation macerals and lithotypes. Fuel, 67.
• 18. DIESSEL C. F. K. 1982 - An appraisal of coal facies based on maceral characteristics. Austr. Coal Geol., 4.
• 19. DIESSEL C. F. K., 1983 - Macerals as coal facies indicators. 10 Congr. Int. Start. Geol. Carbonif., Madrit, 1983. Comp. Rend., 3.
• 20. DIESSEL C. F. K., 1986 - On the correlation between coal facies and depositional environments. Proc. 20 th Symp. Dep. Geol., Univ. Newcastle, NSW.
• 21. DIESSEL C. F. K., 1992 - Coal-bearing depositional Systems. Springer-Verlag.
• 22. DON J., 1961 - Utwory młodopaleozoiczne okolic Nowej Rudy. Zesz. Nauk. Uniw. Wr., Nauka o Ziemi, 3.
• 23. DYRKACZ G.R., BLOOMQUIST C.A. A.,RUSCIC L. 1984a - Chemi¬cal varations in coal macerals separated by density gradient centrifugation. Fuel, 63.
• 24. DYRKACZ G. R. BLOOMQUIST C. A. A., RUSCIC L. 1984b - High resolution density variation of coal macerals. Fuel, 63.
• 25. DYRKACZ G. R. BLOOMQUIST C. A. A., SOLOMAN P. R. 1984c - Fourier transfrom infrared study of high-purity maceral types. Fuel, 63.
• 26. DZIEDZIC K., 1965 - Geneza karbońskich niecek z obszaru noworudzkiego. Kwart. Geol., 9, 3.
• 27. DZIEDZIC K., 1966 - Rozwój produktywnej formacji węglowej w Sudetach Środkowych. Rocz. Pol. Tow. Geol., 36.
• 28. DZIEDZIC K. 1971 - Sedymentacja i paleogeografia utworów górnokarbońskich w niecce śródsudeckiej. Geol. Sudetica, 5.
• 29. ESTERLE J. S., FERM J. C„ 1986 - Relationship between petrographic and Chemical properties and coal seam geometry, Hanceseam, Breathitt Formation, Southeastem Kentucky. Int. Jour. Coal. Geol., 6.
• 30. GABZDYL W., 1969 - Charakterystyka petrograficzno-facjalna pokładów węgla i skat towarzyszących w kopalni Jastrzębie (Rybnicki Okręg Węglowy). Pr. Geol. PAN, 55.
• 31. GABZDYL W., 1970 - Warunki facjalne złoża oraz budowa petrograficzna węgla z kopalni Jastrzębie. Zesz. Nauk. Akad. Górn.-Hutn., 269, Geologia, 13.
• 32. GÓRECKA-NOWAK A., 1989 - Wyniki badań palinologicznych węgla Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego dla tematu: Cykliczność i korekcja profili górnego karbonu w ujęciu matematycznym oraz opracowanie szczegółowych profili litotypowo-mikrofacjalnych wybranych pokładów węgla. CPBR 41.00.42 pkt kontr. 1. typescript. Arch. Oddz. Dolnośl. PIG. Wrocław.
• 33. HACQUEBARD P. A., DONALDSON J. R„ 1969 - Carboniferous coal associated with floodplain and liminic environment in Nova Scotia. Geol. Soc. Spec. Pap., 114.
• 34. HAGEMANN H. W., WOLFM., 1989 - Paleoenvironments of lacustrine coals - the occurrence of algae in humic coals. Int. Jour. Coal Geol., 12.
• 35. HAMBERGER K„ 1964 - Złoże sapropelitu w stropie pokładu 620 kopalni Śląsk. Kwart. Geol., 8.
• 36. HAMBERGER K., 1968 - Skały stropowe pokładu 507 w kopalniach: Sośnica, Maszkowy i Zabrze. Pr. Geol., PAN, 48.
• 37. HAMBERGER K., 1986 - Z badań petrograficznych i chemicznych nad genezą sapropelitów Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Zesz. Nauk. Polit. Śl. Ser. Górnictwo, 140.
• 38. HOOK R. W., HOWER J. C., 1988 - Petrography and taphonomic significance of the vertegratebearing cannel coal of Linton, Ohio, Westphalian D, Upper Carboniferous. Jour. Sedim. Petrol., 58.
• 39. HOWER J. C„ WILD G. D., 1982 - Petrographic variation in the Springfield (No 9) coal Western Kentucky. Int. Jour. Coal Geol., 2.
• 40. HUNT J. W., HOBDAY D. K., 1984 - Petrographic compostition and sulfur content coals associated with aluvial fans in the Permian Sydney and Gunnedah, eastem Australia. Spec. Publ. Int. Assoc. Sediment., 7.
• 41. JOHNSON K.W., CRELLING J.C., BISWAS A., TELSCHOW K.L., AHMED T., MYERS J. M., 1985 - Phytoacoustic microskopy of coal macerals. Fuel, 64.
• 42. KAEGI D. D., 1985 - On Identification and origin of pseudovitrinite. Int. Jour. Coal Geol., 4.
• 43. KWIECIŃSKA B„ NOWAK G. J„ 1997 - Highly metamorphosed coals from the Lower Silesian Coal Basin (SW Poland). Proceedings of the XIII Int. Congr. Carboniferous-Permian, Kraków 1995, Poland, Part 2. Pr. Państw. Inst. Geol., 157.
• 44. LAMBERSON M. N„ KALKREUTH W. D. BUSTIN R. M. PRATT K. C., 1989 - Lithotype variation in Lower Creataceous (Albian) Gates Formation coal seams, northeastem British Columbia, Canada. Proc, of the 6th Ann. Meet. The Soc. Org. Petrol.
• 45. LIPIARSKI I., 1976 - Osady warstw żaclerskich (dolny westfal) w niecce Słupca (depresja śródsudecka) oraz morfologia pokładów węgla. Pr. Geol., PAN, 101.
• 46. MASTALERZ K., 1990 - Sedymentacja warstw żaclerskich (dolny westfal) w niecce wałbrzyskiej. Ph. D. Thesis. Univ. Wr., Wrocław.
• 47. MASTALERZ M., 1988 - Warunki sedymentacji pokładów węgla formacji wałbrzyskiej w niecce sobięcińskiej. Ph. D. Thesis. Polit. Śl., Kato¬wice.
• 48. MASTELERZ M., 1992 - Petrografia i warunki depozycji pokładów węgla formacji wałbrzyskiej w niecce śródsudeckiej. Geol. Sudetica, 26.
• 49. MASTELERZ M., JONES J. M., 1988 - Coal rank variation in the Intrasudetic Basin, SW Poland. Int. Jour. Coal Geol., 10.
• 50. NEMEC W., 1984 - Warstwy wałbrzyskie (dolny namur) w Zagłębiu Wałbrzyskim i analiza aluwialnej sedymentacji w basenie węglowym. Geol. Sudetica, 19.
• 51. NOWAK G. J., 1990 - Wyniki badań petrograficznych węgli kamiennych z profilu otworu wiertniczego Dzikowiec IG 1 (depresja śródsudecka). Geol. Sudetica, 25.
• 52. NOWAK G. J., 1993 - Lithotype variation and petrography of coal seams from the Żaclef Formation (Westphalian) in the Intrasudetic Basin, southwestem Poland. Organie Geochem., 20.
• 53. NOWAK G. J., 1996 - Petrological coal seam accumulation model for the Żaclef Formation of the Lower Silesian Coal Basin, southwestem Poland. Geological Soc. Spec. Publ., 109.
• 54. NOWAK G. J., 1997 - Petrologia pokładów węgla formacji żaclerskiej w depresji śródsudeckiej (Dolnośląskie Zagłębie Węglowe). Pr. Geol. Miner., 57.
• 55. OSVALD H. 1937 - Myar och mynodling (Peats and their cultivation). Stockholm, Sweden, Kooperativa Fórbundels Bokforlag.
• 56. PN - 79/G-04529. Oznaczenie składu petrograficznego.
• 57. SMITH A. H. V., 1957 - The seąuence of microspore assemblages associ¬ated with occurrrence of crassidurite in coal seams of Yorkshire. Geol. Mag., 94.
• 58. SMITH A. H. V., 1962 - The paleoecology of Carboniferous peats based on the microspores and petrography of bitumious coals. Proc. Yorkshire Geol. Soc., 33.
• 59. SMITH A. H. V., 1968 - Seam profiles and characters. Coal and coal-bear- ing strata.
• 60. SMITH A. H. V., BATTS B. D„ 1974 - The distribution and isotpic composition of sulfur in coal. Geochim. Cosmochim Acta, 38.
• 61. STACH E. MACKOWSKY M. Th., TEICHMULLER M. TAYLOR G. H. CHANDRA D„ TEICHMULLER R. 1982 - Stachs textbook of coal petrology. III edited by Gegruder Bronteger.
• 62. STANTON R. MOORE T. A., 1991 - Types of vitrinite macerals /. The necessity for etching. Newslet. The Soc. Org. Petrol., 8.
• 63. STREHLAU K„ 1990 - Facies of Carboniferous coal seams of Northwest Germany. Int. Jour. Coal Geol., 15.
• 64. TEICHMULLER M., 1950 - Zum petrographischen Aufbau und Werden- gang der Weichbraunkohle (mit Beriicksichtigung genetischer Fragen der Steinkohlenpetrographie). Geol. Jahrb., 64.
• 65. TEICHMULLER M., 1962 - Die gense der Kohle. Comp. Ren. 4 Conger. Start. Geol. Carbon., Heerlen, 1958, 3.
• 66. WOLF M„ WOLFF-FISCHER E. 1984 - Alginit in Humuskohlen karbonichen Alters und sein Einfluss auf die optischen Eigenschaften des begleitend Vitrinits. Gliick.-Frosch., 45.
• 67. WINNICKI J. (ed.), 1986 - Badania petrograficzne węgli z otworu wiertniczego GN-25 KWK „Nowa Ruda”. Dok. Pr. Bad. Usł. Gł. Inst. Górn., typescript. Przeds. Geol. Wrocław.
• 68. ZOBELL C. E. 1963 - Organic geochemistry of sulfur. Org. Geochem. Pergamon Press.