Rozwój lotniskowych układów zasilania elektroenergetycznego dla wojskowych statków powietrznych

• Autorzy: Gębura Andrzej , Szelmanowski Andrzej , Zieliński Wojciech , Długołęcki Andrzej

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0054.7682

Warianty tytułu

EN

Development of airfield electrical power systems for military aircrafts

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono wybrane problemy eksploatacji lotniskowych układów zasilania elektroenergetycznego (LZE), wynikających z narastających potrzeb w zakresie zwiększenia mocy oraz zapewnienia odpowiedniej jakości energii elektrycznej dostarczanej do instalacji i odbiorników statku powietrznego. Dokonano przeglądu głównych etapów rozwoju lotniskowych układów zasilania elektroenergetycznego statków powietrznych. Zaprezentowano podstawowe struktury techniczne lotniskowych zasilaczy elektroenergetycznych statku powietrznego z podziałem na dwie grupy: stacjonarne (bez możliwości przemieszczania i z taką możliwością) oraz mobilne (umieszczone na kołach będących integralną częścią konstrukcji LZE, w tym samojezdne z kabiną operatora, samojezdne bez kabiny operatora, mobilne ale nie samojezdne). Podano podstawowe zasady współpracy układów LZE z elektryczną siecią pokładową statku powietrznego oraz opis struktury organizacyjno-technicznej wojskowych naziemnych systemów zasilania elektroenergetycznego. Jako główny kierunek obecnie prowadzonych prac przedstawiono wyniki analizy technicznej wybranych uszkodzeń lotniskowych układów zasilania elektroenergetycznego i propozycje poprawy sytuacji na przykładzie zbudowanych w ITWL lotniskowych urządzeń kontrolnych LUK-1 i LUK-2, dedykowanych do diagnozowania stanu technicznego układów LZE.

EN

The article presents selected problems in the operation of airport power supply systems (LZE), resulting from the growing needs in terms of increasing power and ensuring the appropriate quality of electrical energy supplied to aircraft installations and receivers. The main stages of development of airport power supply systems for aircraft are reviewed. The basic technical structures of airport power supplies for aircraft were presented, divided into two groups: stationary (without the possibility of moving and with the possibility of moving) and mobile (placed on wheels that are an integral part of the LZE structure, including self-propelled with operator's cabin, self-propelled without operator's cabin, mobile but not self-propelled).The basic principles of cooperation of LZE systems with the aircraft's on-board electrical network and a description of the organizational and technical structure of military ground-based power supply systems are given. The main direction of current work is the results of technical analysis of selected damages to airport power supply systems and proposals to improve the situation on the example of airport control devices LUK-1 and LUK-2 built at ITWL, dedicated to diagnosing the technical condition of LZE systems.

Słowa kluczowe

PL

statek powietrzny; pokładowy węzeł elektroenergetyczny; lotniskowy układ zasilania elektroenergetycznego; lotnicze urządzenie kontrolne

EN

aircraft; on-board electric power system; airport power supply system; aircraft control device

• Wydawca: Wydawnictwo Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych
• Czasopismo: Journal of KONBiN
• Rocznik: 2024
• Tom: Vol. 54, iss. 3
• Strony: 73--96
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Gębura Andrzej

• Air Force Institute of Technology (Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych), Poland

• https://orcid.org/0000-0003-1616-6251

autor

Szelmanowski Andrzej

• Air Force Institute of Technology (Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych), Poland

• https://orcid.org/0000-0001-6183-0241

autor

Zieliński Wojciech

• Air Force Institute of Technology (Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych), Poland

• https://orcid.org/0000-0003-2427-7250

autor

Długołęcki Andrzej

• Air Force Institute of Technology (Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych), Poland

• https://orcid.org/0000-0002-4357-4341

Bibliografia

• 1. A. Gębura, L. Setlak, T. Tokarski, J. Borowski, Lotnicze urządzenia elektryczne, Monografia, Warszawa: Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych, 2023.
• 2. J. Walentynowicz, Historia rozwoju lotnictwa, Warszawa: Instytut Lotnictwa, 2011.
• 3. Norma Obronna NO-17-A206:2019, Wojskowe statki powietrzne - Naziemne układy zasilania elektroenergetycznego. Podstawowe parametry, wymagania i badania.
• 4. J. Frąś, M. Matulewski, „Magazynowanie energii w pojazdach proekologicznych”, Problemy Nauk Stosowanych, Tom 3, s. 117-126, 2015.
• 5. P. Grabowski, K. Rafał, „Magazynowanie energii”, Magazyn Polskiej Akademii Nauk, Zeszyt 1/65, 2021.
• 6. T. Tokarski, “Evaluation of direct current electric power systems of the aircraft based on characteristics of a transient state”, Diagnostyka, Vol. 20, No 1, pp. 81-91, 2019.
• 7. S. Augustyn, Aerodynamika, struktury i systemy śmigłowca, Bydgoszcz, 2011.
• 8. W. Kotlarz, M. Witanowski, „Trend rozwoju silników turbinowych”, Journal of KONBiN, 51(1), 2021, DOI: 10.2478/jok-2021-0016.
• 9. Norma Obronna NO-17-A202:2016, Wojskowe statki powietrzne. Elektryczne układy rozruchu i zapłonu silników turbinowych. Podstawowe wymagania i badania.
• 10. P. Matuszczyk, T. Popławski, J. Flasza, „Wpływ natężenia promieniowania słonecznego i temperatury modułu na wybrane parametry i moc znamionową paneli fotowoltaicznych”, Przegląd Elektrotechniczny, 12, s. 159-162, 2015.
• A. Baraniecki, „Poprawa jakości energii i niezawodności zasilania”, Elektroenergetyka, nr 1(7), 48-56, 2011.
• 12. M. Kalisiak, K. Zaczkowski, „Naziemne elektroenergetyczne układy zasilania samolotów i ich diagnostyka”, Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, Transport, Zeszyt 102, Warszawa, 2014.
• 13. N. Fitriyanti, R. R. Restapani, Automated recording device for monitoring GPU (Ground Power Unit) usage, Conference: The 4th International Conference on Applied Engineering (ICAE), 2021.
• 14. Chang-Ming Liaw, Chen-Wei Yang, Min-Ze Lu, “Development of an Aircraft Electric Power Architecture With Integrated Ground Power Unit”, IEEE Transactions on Aerospace and Electronic Systems, 58(4):1-1, 2022, DOI: 10.1109/TAES.2022.3151582.
• 15. A. Gębura, H. Karbowiak, Tymczasowe Warunki Techniczne na wewnętrzne urządzenie diagnostyczne urządzeń LUZES WUD/LUZES, niepublikowane, dostępne w bibliotece ITWL (nr BT ITWL 10903/I), Warszawa, 1994.
• 16. Norma Obronna NO-15-A200:2016, Wojskowe statki powietrzne. Pokładowe układy zasilania elektrycznego. Podstawowe parametry, wymagania i badania.
• 17. Norma PN-ISO 8528-5:2012, Zespoły prądotwórcze prądu przemiennego napędzane silnikiem spalinowym tłokowym. Zespoły prądotwórcze.
• 18. M. Karpiński, A. Gębura, Protokół z kwalifikacyjnych badań laboratoryjnych lotniskowego urządzenia do sprawdzania jakości energii elektrycznej prądu stałego LUK-1, niepublikowane, dostępne w bibliotece ITWL (nr BT ITWL 10962/I), Warszawa, 1994.
• 19. Norma PN-EN 50438:2014-02:2012, Wymagania dla instalacji mikro generacyjnych przeznaczonych do równoległego przyłączania do publicznych sieci dystrybucyjnych niskiego napięcia.
• 20. Norma PN-ISO 8528-3:2012, Zespoły prądotwórcze prądu przemiennego napędzane silnikiem spalinowym tłokowym. Prądnice prądu przemiennego do zespołów prądotwórczych.
• 21. A. Gębura, Protokół z badań wstępnych lotniskowego urządzenia do sprawdzania jakości energii elektrycznej prądu przemiennego LUK-2, niepublikowane – dostępne w bibliotece technicznej ITWL (nr BT ITWL 10309/I), Warszawa, 1992.
• 22. A. Gębura, M. Karpiński, Protokół z badań wstępnych lotniskowego urządzenia zasilania elektroenergetycznego samolotów typ LUZES-V, niepublikowane – dostępne w bibliotece technicznej ITWL (nr BT ITWL 9851/I), Warszawa, 1991.
• 23. A. Gębura, Metoda modulacji częstotliwości napięcia prądnic pokładowych w diagnozowaniu zespołów napędowych, Warszawa: Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych, 2010.
• 24. A. Gębura, K. Obłąkowski, J. Parucki, T. Kucharzewski, T. Kwiatkowski, Urządzenie LUZES jako platforma eksperymentalna do badań uszkodzeń dla metody FAM-C, Journal of KONBiN, 52(4), 2022, DOI: 10.2478/jok-2022-0047.