Baza danych przestrzennych dla potrzeb badań Muzeum Archeologicznego w Biskupinie

• Autorzy: Bujno H. , Pluto-Kossakowska J. , Kopiasz J.

Warianty tytułu

EN

The spatial database in the research of Archaeological Museum in Biskupin

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest zaprezentowanie modelu bazy danych przestrzennych wraz z przygotowaniem środowiska GIS zorientowanego na dane źródłowe różnego pochodzenia i formatu (dane wektorowe, rastrowe, modele 3D). Badania objęły opracowanie, testowanie i wskazanie rozwiązań technologicznych GIS w zakresie budowy i funkcjonalności bazy danych dla potrzeb badań archeologicznych prowadzonych przez Muzeum Archeologiczne w Biskupinie (MAB). Prace podjęte nad opracowaniem bazy danych są wynikiem zadań w projekcie realizowanym w latach 2016-2017 przez MAB pt: „Opracowanie zabudowy grodu kultury łużyckiej na stanowisku 4 w Biskupinie. Badania przedwojenne”. W artykule opisano etapy tworzenia modelu konceptualnego i logicznego oraz jego fizyczną implementację. Przedstawiono kolejne fazy projektowania, w tym istotny etap importu danych źródłowych typu CAD opracowanych przez archeologów do oprogramowania GIS, składający się z odpowiedniego przygotowania warstw, transferu i przekształceń danych oraz kontroli za pomocą narzędzi wykorzystujących mechanizmy topologiczne. Zostały szczegółowo omówione zaprojektowane klasy obiektów, relacje występujące między nimi, ograniczenia i procedury wyzwalane założone w bazie danych. Zaprezentowano również dodatkowe rozwiązanie technologiczne w oprogramowaniu QGIS umożliwiające wyświetlanie modeli fotogrametrycznych i archiwalnych zdjęć lotniczych. Na podstawie zrealizowanych prac zostały sformułowane wnioski dotyczące danych źródłowych, problemów wynikających ze specyfiki danych archeologicznych, przydatności oprogramowania „open source” oraz wybranego podejścia do zarządzania danymi przestrzennymi dla potrzeb badań archeologicznych zabudowy grodu kultury łużyckiej prowadzonych na stanowisku 4 Muzeum Archeologicznego w Biskupinie.

EN

The aim of this paper is to present the spatial database model within the GIS environment oriented to source data of different origins and formats (vector, raster data, 3D models). Further research has included testing and indication of GIS technological solutions in the field of the database structure and functionality for the needs of archaeological research conducted by the Archaeological Museum in Biskupin (MAB). Works undertaken on the development of the database result from tasks performer in the project: „Development of the fortified settlement of Lusatian culture in Biskupin. Pre-war study” conducted by the MAB in 2016-2017. The paper describes the stages of creating a conceptual and logical model and its technical implementation. Next, the phases of database design were presented, including an important stage of CAD data import to GIS software, consisting of appropriate preparation of layers, transformation of data, and control with the use of topological mechanisms. The designed classes of objects, the relations between them, constraints and triggers established in the database have been discussed in details. An additional technological solution in QGIS software, enabling the display of photogrammetric models and archival aerial photographs, was also presented. Based on this work, conclusions regarding source data, problems resulting from the specifics of archaeological data, the suitability of „open source” software and a selected approach to spatial data management for the archaeological research at Archaeological Museum in Biskupin were formulated.

Słowa kluczowe

PL

baza danych przestrzennych; GIS historyczny; archeologia

EN

spatial database; HGIS; archaeology

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej
• Czasopismo: Roczniki Geomatyki
• Rocznik: 2018
• Tom: T. 16, z. 3(82)
• Strony: 199--217
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Bujno H.

• Politechnika Warszawska, Wydział Geodezji i Kartografii

autor

Pluto-Kossakowska J.

• Politechnika Warszawska, Wydział Geodezji i Kartografii

autor

Kopiasz J.

• Muzeum Archeologiczne w Biskupinie

Bibliografia

• Banaszek Łukasz, 2010: Problemy związane z zastosowaniem GIS w archeologii na przykładzie badań prowadzonych w dorzeczu środkowej Wieprzy (Issues related to the use of GIS in archaeology using the example of research works in the central Wieprz River basin) Praca dyplomowa, Politechnika Wrocławska.
• Buchner Aneta, 2013: Zastosowanie Systemów Informacji Geograficznej w badaniu struktury przestrzennej osady kultury łużyckiej na stanowisku Stary Śleszów 17, pow. Wrocławski (The use of GIS systems for investigations of the spatial structure of the Lusatian culture settlement on the Stary Śleszów station). [W:] Kolenda J., Mierzwiński A., Moździoch S., Żygadło L. (red.), Z badań nad kulturą społeczeństw pradziejowych i wczesnośredniowiecznych. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi, Bogusławowi Gedidze w osiemdziesiątą rocznicę urodzin, przez przyjaciół, kolegów i uczniów: 787-794, Warszawa.
• Bujno Hubert 2017: Opracowanie bazy danych przestrzennych dla Muzeum Archeologicznego w Biskupinie (Development of a spatial database for the Archaeological Museum in Biskupin). Praca dyplomowa, Politechnika Warszawska.
• Bujno Hubert, Pluto-Kossakowska Joanna, Kopiasz Jarosław, 2017: Baza danych przestrzennych GIS w badaniach struktur zabudowy grodowej na stanowisku 4 w Biskupinie ( Using the GIS spatial database for studying the structures of the forty field settlement AT site 4 in Biskupin). [W:] Kopisz J., Dąbrowski H. P., Grossman A., Piotrowski W. (red), V Sprawozdanie Biskupińskie: 117-130, Biskupin.
• Chapman Henry, 2011: Landscape Archaeology and GIS. The History Press, Brimscombe Port, Stroud.
• Grody wczesnośredniowieczne w Polsce Centralnej (Early medieval strongholds in Central Poland). Portal Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich. Dostęp 03.2018 r. http://snap.uni.lodz.pl/grody/
• Kopiasz Jarosław, 2015: Dokumentacja archiwalna osady z wczesnej epoki żelaza na stanowisku 4 w Biskupinie i jej cyfrowa integracja (Archive documentation of the settlement from the Erly Iron Age on site 4 in Biskupin and its digital integration). [W:] Nowaczyk S., Grossman A., Piotrowski W. (red.), IV Sprawozdanie Biskupińskie: 53-102, Biskupin.
• Kopiasz Jarosław, 2017: Relikty zabudowy osiedla obronnego w Biskupinie w świetle interpretacji przedwojennej dokumentacji rysunkowej i fotograficznej oraz produktów fotogrametrycznych (The remains of the Biskupin fortified settlement in the light of interpretation of the pre-war drawing and photographic documentation). [W:] Kopisz J., Dąbrowski H.P., Grossman A., Piotrowski W. (red), V Sprawozdanie Biskupińskie: 185-353, Biskupin.
• Kopiasz Jarosław, Drzewicz Anna, Grochulska Anna, Piotrowska Krystyna, 2017: Archiwalna dokumentacja fotograficzna i jej znaczenie w badaniach struktur zabudowy grodu z wczesnej epoki żelaza na stanowisku 4 w Biskupinie (Archival photographic documentation and its significance in the research on structures of buildings of the fortified settlement from the Early Iron Age on site 4 in Biskupin). [W:] Kopisz J., Dąbrowski H.P., Grossman A., Piotrowski W. (red), V Sprawozdanie Biskupińskie: 17-46, Biskupin.
• Kostrzewski Józef, 1936: Osada bagienna w Biskupinie, w powiecie żnińskim (The swamp settlement in Biskupin, Żnin district). [W:] Kostrzewski J., Lubicz-Niezabitowski E., Jaroń B., Osada bagienna w Biskupinie, w powiecie żniński. Tymczasowe Sprawozdanie z prac wykopaliskowych Instytutu Prehistorycznego UP. w latach 1934-1935: 1-20, Poznań.
• Kostrzewski Józef, 1938: Kilka uwag uzupełniających o budowlach mieszkalnych i obronnych kultury łużyckiej w Biskupinie. [W:] Kostrzewski J. (red.), Gród prasłowiański w Biskupinie, w powiecie żnińskim. Sprawozdanie z badań w latach 1937 i 1938 z uwzględnieniem wyników z lat 1934-1935 (Some complementing remarks on housing and defense constructions of the Lusatian culture at Biskupin. [In:] Kostrzewski J. (edit.), The Old Slavic Settlement at Biskupin, in the Znin district. Report on investigations in 1937 and 1938 with consideration of results of 1934 and 1935): 15-24, Poznań.
• Kucińska-Isaac Anna, n.d.: Biskupin – rezerwat Archeologiczny (Biskupin – the Archaeological Reservation). Dostęp: 03.2018 r. https://zabytek.pl/public/upload/objects_media/5679b5cdaf28f.pdf
• Miałdun Jerzy, Mirkowska Izabela, Rączkowski Włodzimierz, 2005: Wczesnośredniowieczne założenia obronne w Polsce północno-wschodniej: projekt systemu informacji archeologicznej (Early medieval fortified sites in north-eastern Poland – a proposal for an archaeological information system). [W:] Nowakowski J., Prinke A., Rączkowski W. (red.), Biskupin… i co dalej? Zdjęcia lotnicze w polskiej archeologii (Biskupin... and what next? Aerial photographs In Polish archaeology): 193-204, Poznań.
• Mikołajczyk Anna, 2007: Analiza skupień kultury hamburskiej ze stanowiska Siedlnica 17, pow. Wschowa w oparciu o Systemy Informacji Przestrzennej (Analysis of clusters of the Hamburg Culture from the Siedlnica 17 station, Wschowa district, basing on Spatial Information Systems). Śląskie Sprawozdania Archeologiczne 49: 15-26. Wrocław, Instytut Archeologii, Uniwersytet Wrocławski.
• Parzyński Zenon, Chojka Agnieszka 2013: Infrastruktura informacji przestrzennej w UML (The spatial information infrastructure in the UML). Warszawa, Wyd. Geodeta.
• Pigłas Miłosz, Rączkowski Włodzimierz, Żuk Lidia, 2014: Przestrzenna baza danych – w hermeneutycznej spirali interpretacji (The spatial information infrastructure in the UML). Archeologicky vyzkum krajiny a aplikace ICT, Opava.
• Piotrowski Wojciech, 2005: Wykopaliska biskupińskie z lotu ptaka – próba podsumowania (Biskupin excavations from the bird’s eye view – an attempt to sum up the problem). [W:] Nowakowski J., Prinke A., Rączkowski W. (red.), Biskupin… i co dalej? Zdjęcia lotnicze w polskiej archeologii (Biskupin... and what next? Aerial photographs In Polish archaeology): 27-50, Poznań.
• Portal SNAP, Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich Oddział w Łodzi, Dostęp 20.05.2018 r. http://snap.uni.lodz.pl
• Sikora Jerzy, Kittel Piotr, Wroniecki Piotr, 2015: Nieinwazyjne badania grodzisk wczesnośredniowiecznych Polski Centralnej i ich zaplecza osadniczego: Chełmo, Rękoraj, Rozprza, Stare Skoszewy, Szydłów (Noninvasive research of the early-medieval strongholds in Central Poland and their settlement hinterland: Chełmo, Rękoraj, Rozprza, Stare Skoszewy, Szydłów). Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna 46: 257-300.
• Zapłata Rafał, Borowski Marcin, 2013: GIS w archeologii – przykład prospekcji i inwentaryzacji dziedzictwa archeologiczno-przemysłowego (GIS in archaeology – an example of prospection and documentation of archaeological and industrial heritage). Roczniki Geomatyki 11 (4): 103-112, Warszawa, PTIP.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).