Retrospektywna analiza wybranych parametrów jakości radiografii kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-krzyżowym

• Autorzy: Pasieka Ewa , Nowak Piotr , Martonik Diana

Warianty tytułu

EN

Retrospective analysis of selected quality parameters lumbar-sacral spine radiography

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wprowadzenie: Radiografia kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-krzyżowym (RTG LS) należy do najczęściej wykonywanych procedur diagnostyki obrazowej. W 2010 roku współczynnik częstości na 1000 mieszkańców Unii Europejskiej wynosił 40,6. Cel: Celem pracy była retrospektywna analiza parametrów jakości radiografii kręgosłupa w odcinku lędźwiowo-krzyżowym. Materiały i metodyka: Analizie retrospektywnej poddano 420 losowo wybranych zdjęć kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego (210 w projekcji przednio-tylnej, AP oraz 210 w projekcji bocznej, LAT). Analiza obejmowała: miejsce padania promienia centralnego, zakres badania, symetrię radiogramu, fazę oddechową, w jakiej wykonano radiografię boczną, poprawność pozycjonowania względem komory automatyki ekspozycji, częstość stosowania lateralizacji oraz przygotowanie pacjenta. Za punkt padania promienia centralnego przyjęto miejsce przecięcia przekątnych radiogramu. Ocenę zakresu badania wykonano, porównując z zakresem anatomicznym opisanym w procedurze wzorcowej. Zebrane dane poddano analizie statystycznej przy użyciu programu Statistica 13.3 przy zastosowaniu poziomu istotności p = 0,05. Wyniki: Promień centralny najczęściej (58; 27,62%) na zdjęciach AP padał na środową część czwartego kręgu lędźwiowego, natomiast na zdjęciach bocznych (53; 25,24%) na trzon trzeciego kręgu lędźwiowego. Na zaledwie 15 (7,14%) radiogramach obszar objęty badaniem był zgodny z opisanym w procedurze wzorcowej. Symetrią pozycjonowania pacjenta w zakresie zachowania płaszczyzny strzałkowej i czołowej charakteryzowało się 120 (57,14%) zdjęć AP, natomiast zachowaniem symetrii w linii pośrodkowej 102 (48,57%) rentgenogramów. W znaczącej większość radiografii (198; 94,29%) przednio-tylnych system automatyki ekspozycji został wykorzystany poprawnie. Natomiast w przypadku projekcji bocznych odsetek zdjęć z prawidłowym pozycjonowaniem względem komory automatyki ekspozycji był niższy (116; 55,24%). Większość (120; 57,14%) zdjęć bocznych wykonanych zostało na wydechu, 74 (35,24%) na wdechu, a w przypadku 30 (14,29%) radiogramu ocena fazy oddechowej nie była możliwa. Określenie strony badanej pacjenta znalazło się na 208 (99,05%) zdjęć przednio-tylnych oraz 62 (29,59%) bocznych. Przygotowanie pacjenta do badania ocenione zostało jako poprawne w przypadku 4 (1,90%) zdjęć AP oraz 24 (11,43%) radiogramów bocznych. Projekcja radiogramów wpływała w istotny statystycznie sposób na częstość oceny przygotowania pacjenta za poprawny (p < 0,001). Wnioski: Ocena miejsca padania promienia centralnego wiązki promieniowania i obszaru objętego badaniem są cennymi czynnikami oceny jakości radiogramów. Analiza materiału własnego wskazuje na konieczność ciągłego doskonalenia z zakresu pozycjonowania pacjenta.

EN

Introduction: Radiography of the lumbosacral spine is one of the most frequently performed diagnostic imaging procedures. In 2010, the frequency ratio per 1000 inhabitants of the European Union was 40,6. Aim: The aim of the study was a retrospective analysis of the quality parameters of the spine radiography in the lumbosacral segment. Material and methods: 420 randomly selected X-rays of the lumbosacral spine (210 in anterior-posterior projection and 210 in lateral projection) were retrospectively analyzed. Included in the analysis was: the place of central radius incidence, the scope of the examination, symmetry of the radiograph, the respiration phase in which the lateral radiography was performed, correctness of positioning relative to the automatic exposure control chamber, frequency of lateralization and patient preparation. The intersection of the radiographs was taken as the point of incidence of the central ray. The assessment of the scope of the examination was made by comparison with the anatomical scope described in the reference procedure. The collected data was subjected to statistical analysis using Statistica 13.3 with the significance level p = 0,05. Results: In the AP X-rays the central ray most often (58; 27,62%) was directed on the middle part of the fourth lumbar vertebra, while on the lateral views it was most often (53; 25,24%) directed on the body of the third lumbar vertebra. The area covered by the examination was consisted with that described in the reference procedure only on 15 (7,14%) radiographs. The symmetry of patient positioning in terms of maintaining the sagittal and frontal planes was described in 120 (57,14%) AP images, while maintaining symmetry of the median line was described in 102 (48,57%) of the radiographs. In the vast majority of the anteroposterior radiographs (198; 94,29%) automatic exposure control system was used correctly. However, in lateral views the percentage of X-rays with correct positioning relative to the automatic exposure chamber was lower (116; 55,24%). The majority (120; 57,14%) of the lateral views were taken with exhalation, 74 (35.24%) with inspiration, and in case of 30 (14,29%) radiographs respiratory phase assessment was not possible. Lateralization was present in 208 (99,05%) anteroposterior views and in 62 (29,59%) lateral views. Patient preparation for the examination was assessed as correct for 4 (1,90%) AP radiographs and 24 (11,43%) lateral radiographs. Radiographic projection had a statistically significant effect on the frequency of assessing patient preparation as correct (p < 0,001). Conclusions: The evaluation of the place of central radius incidence and the area covered by the exam are valuable factors in the quality assessment of radiographs. The analysis of our own material indicates the need for continuous improvement in patient positioning.

Słowa kluczowe

PL

radiografia; kręgosłup lędźwiowo-krzyżowy; promień centralny; kolimacja; kontrola ekspozycji automatyczna; pacjent; jakość

EN

radiography; lumbosacral spine; central radius; collimation; automatic exposure control; patient; preparation; quality

• Wydawca: Indygo Zahir Media
• Czasopismo: Inżynier i Fizyk Medyczny
• Rocznik: 2019
• Tom: Vol. 8, nr 5
• Strony: 391--398
• Opis fizyczny: Bibliogr. 51

Twórcy

autor

Pasieka Ewa

• Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku, Marii Skłodowskiej-Curie 24A, 15-276 Białystok

autor

Nowak Piotr

• Studenckie Koło Naukowe przy Zakładzie Statystyki i Informatyki Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Wydział Nauk o Zdrowiu, ul. Szpitalna 37, 15-295 Białystok

autor

Martonik Diana

• Studenckie Koło Naukowe przy Zakładzie Statystyki i Informatyki Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Wydział Nauk o Zdrowiu, ul. Szpitalna 37, 15-295 Białystok

Bibliografia

• 1. Contract ENER/2010/NUCL/SI2.581237 DDM2 project report on European population dose estimation, [online] http://ddmed.eu/_media/news:ddm2_project_report_population_dose_estimation_final_draft_for_web_page_28_ jan_2013.pdf [data dostępu: 7.04.2019].
• 2. J.-P. Vader, O. Terraz, L. Perret, A. Aroua, J.-F. Valley, B. Burnand: Use of and irradiation from plain lumbar spine radiography in Switzerland, SWISS MED WKLY, 134, 2004, 419-422.
• 3. F. Bouzarjomehri, M.H. Dashti, M.H. Zare: Radiation exposure of the Yazd population from medical conventional X-ray examinations, Iran. J. Radiat. Res., 4(4), 2007, 195-200.
• 4. R.D. Hart, B.F. Wall: Radiation exposure of the UK population from medical and dental X-ray examinations, HPA-CRCE-012, Health Protection Agency Centre of Radiation, Chemical and Environmental Hazards, 2008.
• 5. M. Bekas, A.K. Gajewski, K. Pachocki: How often are X-ray used as diagnostic tool by healthcare providers in the Mazovian province of Poland, Rocz Panstw Zakl Hig, 64(2), 2013, 155-160.
• 6. V. Gershan, S. Nestoroska Madjunarova, E. Stikova: Survey on the frequency of typical x-ray examinations and estimation of associated population doses in the Republic of Macedonia, Third Conference on Medical Physics and Biomedical Engeenering, At Skopje, 2013.
• 7. D. Zontar, U. Zdesar, D. Kuhelj, D. Pekarovic, D. Skrk: Estimated collective effective dose to the population from radiological examinations in Slovenia, Radiol Oncol, 49(1), 2015, 99-106.
• 8. The 2007 recommendations of the international commission on radiological protection, ICRP publication 103 Ann. ICRP, 37 2007, 2-4.
• 9. F. Shannoun, M. Blettner, H. Schmidberger, H. Zeeb: Radiation protection in diagnostic radiology, Dtsch Arztebl Int., 2008, 105(3), 41-46.
• 10. A.B. de González, S. Darby: Risk of cancer from diagnostic X-rays: estimates for the UK and 14 other countries, THE LANCET, 363, 2004, 345-351.
• 11. American College of Radiology ACR Appropriateness Criteria ®, 2015, Low back pain, [online] https://acsearch.acr.org/docs/69483/Narrative/ [data dostępu: 8.04.2019].
• 12. A. Dobrzeniecka, A.M. Pogorzała: Wybrane zagadnienia profilaktyki i postępowania w zespołach bólowych odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa. Horyzonty współczesnej fizjoterapii, Wyższa Szkoła Edukacji i Terapii im. Prof. Kazimiery Milanowskiej, Poznań 2016, 239-252.
• 13. K. Kubicka, K. Pierzchała: Bóle krzyża rozpatrywane w kategorii chorób związanych z wykonywaniem pracy, Aktualności Neurologiczne, 9(1), 2009, 11-16.
• 14. ACR–ASSR–SPR–SSR Practice Parameter for the performance of spine radiography 2017, [online] https://www.acr.org/-/media/ACR/Files/Practice-Parameters/rad-spine.pdf?la=en [data dostępu: 09.04.2019].
• 15. M. Sąsiadek, B. Hendrich: Diagnostyka obrazowa kręgosłupa z uwzględnieniem nowych technik obrazowania, Polski Przegląd Neurologiczny, 6, 2010, 38-45.
• 16. Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 2015 r. w sprawie ogłoszenia wykazu wzorcowych procedur radiologicznych z zakresu radiologii – diagnostyki obrazowej i radiologii zabiegowej (Dz. Urz. Min. Zdr. 2015.78).
• 17. N. Ahmad: X-Ray Patient Positioning Manual. 2008, [online] http://cdn.auntminnie.com/user/documents/content_documents/X-Ray_Patient_ Positioning_Manual_080402.pdf [data dostępu: 10.10.2015].
• 18. T.B. Moeller, E. Reif: Pocket atlas of radiographic positioning, Thieme Verlag, Nowy Jork 2000.
• 19. M. Czerżyńska, M. Jastrzębska-Mierzyńska, E. Pasieka, U. Łebkowska: Jak przygotować pacjenta do rentgenodiagnostyki klasycznej odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa?, Forum Medycyny Rodzinnej, 9(5), 2015, 471-476.
• 20. M. Czerżyńska, E. Pasieka, A.J. Milewska, U. Łebkowska: Wpływ przygotowania pacjenta na wartość diagnostyczną radiogramów odcina lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa, Forum Medycyny Rodzinnej, 9(1), 2015, 30-37.
• 21. K.L. Bontrager, J. Lampignano: Textbook of radiographic positioning and related anatomy, Elsevier, St. Louis 2014.
• 22. European guidelines on quality criteria for diagnostic radiographic images. Office for Official Publications of the European Communities, Bruksela 1996.
• 23. H. Ostensen, H. Pettersson (red.): The WHO manual of diagnostic imaging, World Heatlh Organization, 2002.
• 24. K. Brown, D.G. King: Musculoskeletal X-rays for medical students and trainees, Wiley Blackwell, 2017.
• 25. S.I. Zafar, A.A. Shah, U.F. Ghani, A.N. Zafar: Lumbar spine radiography: Are we overradiating the patients?, Pak Armed Forces Med J, 65(supplement 2), 2015, 213-217.
• 26. Szeszko (red.): Rocznik Statystyczny Województwa Podlaskiego, Urząd Statystyczny w Białymstoku, Białystok 2017.
• 27. W. Kułak, D. Kondzior: Dyskopatia kręgosłupa odcinka lędźwiowo-krzyżowego w korelacji z natężeniem bólu, depresją i akceptacją choroby, Probl Hig Epidemiol, 91(1), 2010, 153-157.
• 28. M. Sąsiadek, B. Hendrich: Diagnostyka obrazowa kręgosłupa z uwzględnieniem nowych technik obrazowania, Polski Przegląd Neurologiczny, 2010, 6(1), 38-45.
• 29. W. Gustaw: Epidemiologia i klasyfikacja kręgozmyków odcinka lędźwiowo-krzyżowego, Jurnal of Education, Health and Sport, 2017, 7(7), 572-579.
• 30. B. Hofmann, T.B. Rosanowsky, C. Jansen, K.H.C. Wah: Image rejects in general direct digital radiography, Acta Radiol Open, 4(10), 2015, 2058460115604339.
• 31. B. Pruszyński (red.): Diagnostyka obrazowa. Podstawy teoretyczne i metodyka badań, PZWL, Warszawa 2014.
• 32. L.G. Zetterberg, A. Esperand: Lumbar spine radiography- poor collimation practices after implementation of digital technology, The British Journal of Radiology, 84, 2011, 566-569.
• 33. K.-M. Sieh, Y.-Y. Chan, P.-Y. Ho, K.-Y. Fung: What is the best lateral radiograph positioning technique for assessment of sagittal balance: a biomechanical study on influence of different arm positions, Journal of Orthopaedic Surgery, 26(2), 2018, 1-6. DOI: 10.1177/2309499018770932.
• 34. J.B. Robinson, R.M. Ali, A.K. Tootell, P. Hogg: Does collimation affect patient dose in antero-posterior thoraco-lumbar spine?, Radiography, 23(3), 2017, 211-215. DOI: 10.1016/j.radi.2017.03.012.
• 35. M. Zabihzadeh, V. Karami: Poor collimation in digital radiology: a growing concern, Internet Journal of Medical Update, 11(2), 2016, 29-30. DOI: 10.4314/ijmu.v11i2.7.
• 36. C.E. Buckle, V. Udawatta, C.M. Straus: Now you see it, now you don’t: visual illusions in radiology, 33(7), 2013, 2087-2102. DOI: 10.1148/rg.337125204.
• 37. K.E. Ensrud, J.T. Schousboe: Vertebral fractures, N Engl J Med., 364, 2011, 1634-1642.
• 38. E. Davey, A. England: AP versus PA positioning in lumbar spine computed radiography: Image quality and individual organ doses, Radiography, 21(2), 2015, 188-196. DOI: 10.1016/j.radi.2014.11.003.
• 39. J. Nol, G. Isouard, J. Mirecki: Uncovering the causes of unnecessary repeated medical imaging examinations, or part of, in two hospital department, The Radiographer, 52 (3), 2005, 26-31.
• 40. G.P. Thomas: Basic radiographics procedures. The „GPT”method, 2002, [online] https://chiro.org/radiology/ABSTRACTS/procedures.pdf [data dostępu:13.07.2019].
• 41. B.W. Long, J.H. Rollins, B.J. Smith: Merrill’s atlas of radiographic positioning and procedures, T. 1, Elsevier MOSBY, St. Louis 2016.
• 42. Lateral lumbar spine breathing technique, [online] http://www.wikiradiography.net/page/Lateral+Lumbar+Spine+Breathing+Technique [data dostępu: 13.07.2019].
• 43. I. Quintana, J.M. Mellado, N. Yanguas, J. Martin, D. Ibañez Muñoz, S. Solanas: Lumbar spine radiography in the emergency room: pearls and pitfalls for the radiologist on call, C-1831, ECR 2014.
• 44. A.S. Whitley, C.S. Graham, H. Adrian, D. Moore, C.W. Alsop: Clark’s posithioning in radiography, Oxford University Press Inc., Londyn 2005.
• 45. R. Kowski, E. Sierko, I. Sackiewicz, E. Pasieka: Ochrona radiologiczna z elementami fizyki współczesnej. Skrypt dla studentów elektroradiologii, [online] http://www.biblioteka.umb.edu.pl/ pliki/radiologia.pdf [data dostępu: 10.07.2019].
• 46. S. Attard, J.G. Couto, S. MacKay, F. Zarb: Anatomic site markers: evaluation of their use among Maltese radiographers, Journal of Medical Imaging and Radiation Sciences, 2016, 1-9. DOI: 10.1016/j.jmir.2016.08.006.
• 47. P. Sulmiński, K. Polak, P. Nowak, E. Pasieka: Czy zawsze stosuje się oznaczenie strony badanej pacjenta w rentgenodiagnostyce klasycznej?, Inżynier i Fizyk Medyczny, 4(5), 2016, 185-189.
• 48. P. Ballinger, E. Frank, E.V. Merrill: Merrill’s atlas of radiographic positions and radiologic procedures, St. Louis 2013, Mosby.
• 49. M. Słomka, E. Małecka-Panas: Wzdęcia i odbijania, Pediatria Med., 7(1), 2011, 30-34.
• 50. Bowel preparation (diet) for a small bowel examination. Information for patient. Oxford Radcliffe Hospitals. Radiology Department, [online] https://www.ouh.nhs.uk/patient-guide/leaflets/files/100211smallbowelprep.pdf [data dostępu: 10.07.2019].
• 51. E. Dudzik-Urbaniak, H. Kutaj-Wąsikowska, B. Kutryba, M. Piotrowski (red.): Zestaw standardów akredytacyjnych. Szpitale, Centrum Monitorowania Jakością w Ochronie Zdrowia, Kraków 2009.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).