Psychologiczne uwarunkowania prowadzenia pojazdu po spożyciu alkoholu w kontekście teorii ryzyka

• Autorzy: Ucińska M. , Odachowska E. , Dobrzyńska M.

Warianty tytułu

EN

Psychological conditions of driving vehicle after the consumption of alcohol, in the context of the risk theory

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Nietrzeźwi kierowcy to jedno z największych zagrożeń dla bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polsce. Prowadzenie pojazdu poprzedzone spożyciem alkoholu stwarza bezpośrednie zagrożenie zarówno dla samego kierowcy, jego pasażerów oraz dla innych współużytkowników dróg. Statystyki policyjne wskazują, że w 2012 r. nietrzeźwi kierujący spowodowali 7,7% wypadków drogowych (liczba w stosunku do ogółu). Niniejszy artykuł prezentuje problematykę prowadzenia pojazdu po spożyciu alkoholu w kontekście psychologicznych determinantów kierowania pojazdem pod wpływem alkoholu, jak również stanowi próbę zrozumienia w/w zachowań w świetle teorii predykcji do zachowań ryzykownych w ruchu drogowym. Podsumowaniem jest propozycja działań w stosunku do tej grupy osób, ze szczególnym uwzględnieniem roli psychologów, jaką pełnią w systemie bezpieczeństwa ruchu drogowego.

EN

Drunken drivers are one of the biggest threats to road traffic safety in Poland. Driving of a vehicle preceded by alcohol consumption poses a direct threat both to the driver, his passengers and other road users. Police statistics show that in 2012, the intoxicated drivers caused 7.7 % of road accidents (the number in relation to the total). This article presents the problems of driving a vehicle after the consumption of alcohol in the context of the psychological determinants of driving under the influence of alcohol, as well as represents an attempt to understand these behaviours in the light of the prediction theory for the risky behaviour in the road traffic. The summary is a proposal of actions in relation to this group of people, with particular emphasis on the role of psychologists, which they play in the system of road traffic safety.

Słowa kluczowe

PL

nietrzeźwość; kierowca; bezpieczeństwo; ryzyko; spożycie alkoholu

EN

drunken driver; safety; risk; alcohol

• Wydawca: Wydawnictwo ITS
• Czasopismo: Transport Samochodowy
• Rocznik: 2013
• Tom: z. 4
• Strony: 55--87
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Ucińska M.

• Instytut Transportu Samochodowego

autor

Odachowska E.

• Instytut Transportu Samochodowego

autor

Dobrzyńska M.

• Instytut Transportu Samochodowego

Bibliografia

• [1] Alkohol Alert, nr 31/1996 i nr 52/2001, National Institute on Alkohol Abuse and Alkoholism [w:] Alkohol a bezpieczeństwo transportu (2004). Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia www.psychologia.edu.pl 27.09.2004.
• [2] Butler I., (2012). Rozpowszechnianie substancji psychoaktywnych w ruchu drogowym - wyniki unijnego programu DRUID. Kwartalnik BRD 1/2012 s. 8-14.
• [3] Dekel R., Solomon Z., Ginzburg K., Neria Y., (2004). Long term adjustment among Israeli war veterans: The role of attachment style. Anxiety, Stress, and Coping, 7, 141-152.
• [4] European Commision: Flash Eurobarometr Road Safety Analytical report July 2010 - http://ec.europa.eu/public_opinion/flash/fl_301_en.pdf – data dostępu 08.1.2010.
• [5] Gaś Z.B., (1998), Psychoprofilaktyka, procedury konstruowania programów wczesnej interwencji, Lublin.
• [6] Goszczyńska M., Studenski R. (red.) (2006). Psychologia zachowań ryzykownych. Koncepcje - badania-praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie ŻAK.
• [7] Goszczyńska M., (1997). Człowiek wobec zagrożeń. Psychospołeczne uwarunkowania oceny i akceptacji ryzyka. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie ŻAK.
• [8] Hornowska E., (2003). Temperamentalne uwarunkowania zachowania. Poznań: Wydawnictwo naukowe Bogucki.
• [9] Huguenin R.D., Rumar K., (2001). Models in Traffic Psychology. In: P. E. Barjonet (Ed.), Traffic psychology today. Boston: Kluwer Academic Publishers.
• [10] Kozielecki J., (1975). Psychologiczna teoria decyzji. Warszawa: PWN.
• [11] Kozielecki J., (1992). Podejmowanie decyzji [w:] T. Tomaszewski (red.). Psychologia ogólna. Warszawa: PWN.
• [12] Odachowska E., (red.) (2012). Psychologia zachowań ryzykownych w ruchu drogowym. Warszawa: ITS.
• [13] Pligt, A.S.R. Mansted, i in (red.) (1996). Encyklopedia Blackwella. Psychologia społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Jacek Santorski i Co.
• [14] Popiołek K., (2001). Człowiek w sytuacji zagrożenia. Kryzysy, katastrofy, kataklizmy. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• [15] Ratajczak Z., (2004). Kontrowersje wokół pojęcia ryzyka. Źródła i konsekwencje [w:] R. Studenski (red.), Zachowanie się w sytuacji ryzyka. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s.13-19.
• [16] Sayers P.B., Hall J., Meadowcroft I., (2002b). Towards Risk-Based Flood Hazard Management in the U.K.. Proceedings of the Institution of Civil Engineers, vol. 150.
• [17] Slovic P., (2001). Percepcion of Risk. London: Earthscan Publications.
• [18] Smith K., (1996). Environmental Hazards: Assessing Risk and Reducing Disaster, 2nd ed. Routledge, London/U.S.A./Canada.
• [19] Stawiarska-Lietzau M., (2006). Wybrane podmiotowe uwarunkowania skłonności do ryzyka u kobiet i mężczyzn. [w:] M. Goszczyńska i R. Studenski (red.), Psychologia zachowań ryzykownych. Koncepcje badania praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie ŻAK.
• [20] Strelau J., (1998). Psychologia temperamentu. Warszawa: PWN.
• [21] Studenski R., (1986). Teorie przyczynowości wypadkowej i ich empiryczna weryfikacja. Katowice: GIG.
• [22] Studenski R., (2004). Ryzyko i ryzykowanie. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• [23] Szymańska J., (2000). Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej profilaktyki, Warszawa
• [24] Tokarczyk E., (2011). Psychologiczne i kryminologiczne aspekty kierowania pojazdem w stanie nietrzeźwości, Pedagogium, Warszawa.
• [25] Ucińska M., Tokarczyk E., Odachowska E., (2012). Wpływ czynników psychicznych na sprawność kierowcy. Warszawa: ITS.
• [26] Tversky A., Kahneman D. (1981). The framing of decisions and the psychology of choice. Science, 211, 453-458.
• [27] Tyszka T., (1986). Analiza decyzyjna i psychologia decyzji, Warszawa: PWN.
• [28] Tyszka T., Domurat A., (2004). Czy istnieje ogólna skłonność jednostki do ryzyka? „Decyzje”, nr 2.
• [29] Wypadki drogowe w 2012 r. (2013). Warszawa: Komenda Gówna Policji.
• [30] Zador P.L., Krawchuck S.A., Voas R.B., Alcohol-related relative risk of driver fatalities and driver involvement in fatal crashes in relation to driver age and gender: An update using 1996 data. J Stud Alcohol 61:387-395, 2000.
• [31] Zaleśkiewicz T., (1997). Wymiary percepcji ryzyka w inwestowaniu pieniędzy. Czasopismo psychologiczne, 2, 153-159.
• [32] Zaleśkiewicz T., (2006). Ryzyko jako konieczność i ryzyko jako przyjemność [w:] M. Goszczyńska, R. Studenski (red.). Psychologia zachowań ryzykownych, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie ŻAK.
• [33] Zuckerman M., (1994). Behavioural Expressions and Biosocial Bases of Sensation-Seeking. Cambridge: Cambridge University Press.