Dziedzictwo architektoniczno-urbanistyczne oraz wpływ amerykańskich światowych wystaw na rozwój i planowanie miast na przykładzie Nowego Jorku i Chicago. Cz. 1 - badania wstępne

• Autorzy: Sykta Izabela

Identyfikatory

DOI

10.24425/tkuia.2019.131177

Warianty tytułu

EN

Urban and architectural heritage, as well as the impact of American world expos on city planning and development on example of New York and Chicago. Part 1 - initial studies

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Znaczenie amerykańskich targów w historii wystaw światowych, jak i historii planowania, urbanistyki, architektury i architektury krajobrazu jest nadzwyczajne. W artykule, stanowiącym pierwszą część raportu z realizacji projektu badawczego pt. „Dziedzictwo architektoniczno-urbanistyczne oraz wpływ światowych wystaw amerykańskich na rozwój i planowanie miast”, przedstawiono retrospektywne spojrzenie na wystawy amerykańskie na przykładach Nowego Jorku i Chicago, kładąc szczególny nacisk na ich dalekosiężne dziedzictwo, mające wpływ na rozwój miast-gospodarzy.

EN

The significance of American expos in the history of world’s fairs, as well as in the history of planning, urban design, architecture and landscape architecture is extraordinary. In the article, which constitutes the first part of a report on the carrying out of the research project entitled “Urban and architectural heritage, as well as the impact of American world expos on city planning and development”, a retrospective outlook on American world expos has been presented on the examples of New York and Chicago, with a particular focus on their long-term heritage, which affects the development of their host cities.

Słowa kluczowe

PL

wystawa światowa; targi; rozwój miast; Nowy Jork; Chicago

EN

worlds’ expos; american fairs; city development; New York; Chicago

• Wydawca: Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie ; Politechnika Krakowska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie
• Rocznik: 2019
• Tom: T. 47
• Strony: 227--267
• Opis fizyczny: Bibliogr. 46 poz., zdj.

Twórcy

autor

Sykta Izabela

• Cracow University of Technology Faculty of Architecture Institute of Landscape Architecture

Bibliografia

• Aelbrecht, P. S. (2014), ‘A World Fair for the Future: A Study of the Legacy of the Expo’98 Urban Model’ [w:] Hollengreen, L., Pearce, C., Rouse, R., Schweizer, B. (eds.), Meet Me at the Fair: A World’s Fair Reader, Pittsburgh: ETC Press; [online:] https://books.google.pl/books?id=x4shBwAAQBAJ&pg=PA485&lpg=PA485&dq=lisbon+expo+site&source=bl&ots=9P73C4ieoE&sig=HE6BYeWh6LgAqSHVqBKFtnlcB6c&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjAktTkmJzZAhXB3SwKHTmABaYQ6AEIbzAI#v=onepage&q=lisbon%20expo%20site&f=false.
• Bennett, R. (2010), ‘Pop Goes the Future. Cultural Representation of the 1939–1940 New York World’s Fair’ [w:] Rydel, R., Schiavo, L. B. (eds.), Designing Tomorrow. America’s World’s Fairs of the 1930’s, New Haven and London: Yale University Press.
• Bolotin, N., Laing, Ch. (2002), The World’s Columbian Exposition. The Chicago World’s Fair of 1893, Champaign: University of Illinois Press, Urbana and Chicago.
• Brownlee, D. (2017), Building the City Beautiful. The Benjamin Franklin Parkway and the Phialdelphia Museum of Art, [online:] https://www.sas.upenn.edu/arthistory/content/building-city-beautiful.
• Chmielewska, A. (2012), ‘Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość Polski według twórców działu polskiego’ [w:] Sosnowska, J. M. (red.), Wystawa Nowojorska 1939. Materiały z sesji naukowej Instytutu Sztuki PAN Warszawa, 23–24 listopada 2009 r., Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
• Cotter, B. (2010), Images of America. The 1939–1940 New York World’s Fair, Charleston: Arcadia Publishing.
• Cotter, B., Young, B. (2014), Images of Modern America. The 1964–1965 New York World’s Fair, Charleston: Arcadia Publishing.
• Giedion, S. (1968), Przestrzeń, czas i architektura. Narodziny nowej tradycji, Warszawa: PWN.
• Greenhalgh, P. (2011), Fair World. A History of World’s Fairs and Expositions from London to Shanghai 1851–2010, Great Britain: Papadakis.
• Jackson, A. (2008), Expo. International Expositions 1851–2010, London: V&A Publishing.
• Koolhaas, R. (2013), Deliryczny Nowy Jork. Retroaktywny manifest dla Manhattanu, Kraków: Karakter.
• Kosiński, W., ‘Sześćdziesiąt parków Manhattanu - kanwa jakości życia’/‘Sixty parks in Manhattan - the network of social life’, Czasopismo Techniczne/Technical Transactions, Seria Architektura/Architecture Series, 7-A(29)/2012, s. 163–251, [online:] https://suw.biblos.pk.edu.pl/resources/i3/i6/i9/i1/i3/r36913/KosinskiW_SzescdziesiatParkow.pdf, (dostępne: 30.05.2019).
• Kuśnierz-Krupa, D., ‘Nowy Jork - architektura i rozwój przestrzenny do końca XIX wieku’/‘New York - architecture and spatial development until the end of the 19th century’, Wiadomości Konserwatorskie/Conservation News 29/2011, s. 59–69, [online:] http://www.skz.pl/wiadomosci-konserwatorskie/archiwum/wk29-2011, (dostępne: 30.05.2019).
• Łotysz, S., ‘Pawilony na Wystawach Światowych: Architektura (ponad) czasowa’, Czasopismo Techniczne/ Technical Transactions, Seria Architektura/Architecture Series, 11-A/2005.
• Mattie, E. (1998), World’s Fairs, New York: Princeton Architectura Press.
• Nowakowska-Sito, K. (2012), ‘Inżynierowie maszyn i dusz: nowojorska wystawa światowa 1939 roku a modernistyczna utopia lat trzydziestych’ [w:] Sosnowska, J. M. (red.), Wystawa Nowojorska 1939. Materiały z sesji naukowej Instytutu Sztuki PAN Warszawa, 23–24 listopada 2009 r., Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
• Nowakowski, R., ‘Planowanie krajobrazu Filadelfii w latach 1682–2003’, Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych Oddziału PAN w Lublinie, X 3/2014, s. 41–71.
• Olszewski, A. K. (2012), ‘Wystawa nowojorska w 1939 roku. Program i realizacja’ [w:] Sosnowska, J. M. (red.), Wystawa Nowojorska 1939. Materiały z sesji naukowej Instytutu Sztuki PAN Warszawa, 23–24 listopada 2009 r., Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
• Phelps Stokes, I. N. (1928), One Hundred Views Reproduced and Described. Old Prints and Modern Photographs. Compiled from Original Sources for the New York Historical Society on the Occasion of the New York Worlds’ Fair 1939 by I. N. Phelps Stokes. Author of The Iconography of Manhattan Island, New York: Printed at the New York Public Library.
• Rydel, R. W., Schiavo, L. B. (eds.) (2010), Designing Tomorrow. America’s World’s Fairs of the 1930’s, New Haven and London: Yale University Press.
• Rydel, R. W. (2010), ‘Making America (More) Modern. America’s Depression-Era World’s Fairs’ [w:] Rydel, R. W., Schiavo L. B. (eds.), Designing Tomorrow. America’s World’s Fairs of the 1930’s, New Haven and London: Yale University Press.
• Schiavo, L. B. (2010), ‘Modern Design Goes Public. A Photo Essay’ [w:] Rydel, R. W., Schiavo, L. B. (eds.), Designing Tomorrow. America’s World’s Fairs of the 1930’s, New Haven and London:Yale University Press.
• Sosnowska, J. M. (red.) (2012), Wystawa Nowojorska 1939. Materiały z sesji naukowej Instytutu Sztuki PAN Warszawa, 23–24 listopada 2009 r., Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
• Sykta, I., ‘Ewolucja idei postępu i wizji miast przyszłości zapisana w krajobrazach, obiektach i pokazach wystaw światowych - od Londynu 1851 do Nowego Jorku 1939’/‘Evolution of the idea of progress and visions of future cities encoded in the landscapes, architectural structures and shows of world exhibitions - from London 1851 to New York 1939’, Przestrzeń i Forma ‘21/2014, s. 353–376, [online:] http://www.pif.zut.edu.pl/pif-21_pdf/C-08_PiF21_Syktai.pdf,
• Sykta 1, 2014. Sykta, I., ‘Ewolucja idei postępu i wizji miast przyszłości zapisana w krajobrazach, obiektach i pokazach wystaw światowych - od Brukseli 1958 do Osaki 1970’/‘Evolution of the idea of progress and visions of future cities encoded in the landscapes, architectural structures and shows of world exhibitions - from Brussels 1958 to Osaka 1970’, Przestrzeń i Forma ’22/2014, s. 103–122, [online:] http:// www.pif.zut.edu.pl/pif22-2.php,
• Sykta 2, 2014. Sykta, I., ‘Modele organizacyjne i finansowe wystaw światowych’/‘Organisational and Financial Models of World Exhibitions’, Kwartalnik Architektura Krajobrazu, 4/2014, s. 62–85, [online:] http://architekturakrajobrazu. up.wroc.pl/2014/23-2014, http://architekturakrajobrazu.up.wroc.pl/images/Sykta.pdf, (dostępne: 28.05.2019),
• Sykta 3, 2014. Sykta, I., ‘Wystawy międzynarodowe i ich wpływ na kształtowanie krajobrazu miast - próba retrospekcji i współczesnej oceny skutków krajobrazowych’/‘The internatio nal exhibitions and their impact on the city landscape - an attempt of retrospection and contemporary valorization of their infl uence on countryside’, Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych Oddziału PAN w Lublinie, X 4/2014, s. 5–34, [online:] http://www.pan-ol.lublin.pl/wydawnictwa/TArch10_4_2014.html,
• Sykta 4, 2014. Sykta, I., ‘Identity and attractiveness of Polish Architecture and Art in World’s Exhibition landscapes - on examples of Polish national pavilions before II World War’/‘Tożsamość i atrakcyjność polskiej architektury i sztuki w krajobrazach wystaw światowych - na przykładach polskich pawilonów narodowych przed II wojną światową’, Przestrzeń i Forma ’27/2016, [online:] http://www.pif.zut.edu.pl//images/pdf/pif-27/DOI_10_21005_pif_2016_27_E-05_Sykta.pdf,
• Sykta 1, 2016. Sykta, I. (2016), ‘The impact of Worlds’ Exhibitions on landscape and development of cities. Urban, architectural park and symbolic legacy of expos’, Cracow Landscape Monographs Vol. 3. Landscape as impulsion for culture: research, perception and protection. Problems of Protection and Sharing, Kraków: Institute of Archeology. Jagiellonian University in Kraków, Institute of Landscape Architecture. Cracow University of Technology, pp. 71–87, [online:] http://www.clc.edu.pl/wp-content/uploads/2016/09/VOL_3_CLC2016.pdf,
• Sykta 2, 2016. Sykta, I., ‘Synergia terenów wystaw światowych i struktur przestrzennych miast-gospodarzy’/‘Synergy of World’s Exhibitions areas and spatial structures of host cities’, Budownictwo i Architektura, Vol. 16(2) (2017), s. 5–30, [online:] http://bud-arch.pollub.pl/wp-content/uploads/Bud-Arch-162-2017-005-030-sykta.pdf,
• Sykta, 2017. Sykta, I. (2018), ‘Rzeka - Expo - Miasto. Na drodze do przywracania rzek miastom i kreowania lepszych miast’ [w:] Pach, P. (red.), praca zbiorowa, Miasto. Temat rzeka, Wrocław: Ofi cyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, s. 281–297, Sykta, 2018.
• Świderski, M., ‘Paradoks Roberta Mosesa’, Kwartalnik Architektoniczny RZUT+6: BŁĘDY, (1)2015, zima–wiosna, s. 14–21.
• Tołwiński, T. (1948), Urbanistyka, T.II. Budowa miasta współczesnego, Warszawa: Ministerstwo Odbudowy.
• Trancik, R. (1986), ‘Finding Lost Space: Theories of Urban Design’, New York: J. Wiley.
• Wilczkiewicz, M., ‘Central Park w Nowym Jorku, jego geneza i teraźniejszość’/‘Central Park in New York, its Origins and the Present’, Wiadomości Konserwatorskie/ Conservation News 29/2011, s. 106–115, [online:] https://www.academia.edu/12001024/Central_Park_w_Nowym_Jorku_jego_geneza_i_tera%C5%BCniejszo% C5%9B%C4%87, (Dotsępne: 29.05.2019).
• Wilczkiewicz, M. (2013), Kierunki rozwoju architektury kraj obrazu w Stanach Zjednoczonych, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, [online:] https://www.academia.edu/12173869/Kierunki_rozwoju_architektury_krajobrazu_w_Stanach_Zjednoczonych, (dostępne: 30.05.2019).
• Zachariasz, A., ‘Architekt krajobrazu Frederick Law Olmsted oraz amerykańskie parki i systemy parków miejskich’, Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddziału PAN w Krakowie, T. XXXV/2003, s. 153–166.
• Zachariasz, A. (2006), Zieleń jako współczesny czynnik miastotwórczy ze szczególnym uwzględnieniem roli parków publicznych, Monografi a: Architektura, Kraków: Politechnika Krakowska.
• Źródła internetowe
• Chicago’s South Parks: Our American Stories in a National Landmark for Peace, [online:] http://www.project120chicago.org/plans_projects/framework-plan, info@ project120chicago.org, (dostępne: 18.11.2018),
• Flushing Meadows Corona Park, [online:] https://en.wikipedia.org/wiki/Flushing_Meadows%E2%80%93Corona_Park, (dostępne: 1.06.2019),
• Great Lakes Exposition, [online:] https://en.wikipedia.org/wiki/Great_Lakes_Exposition, http://www.clevelandmemory.org/glihc/glexpo/index.html, (dostępne: 10.06.2019),
• Jackson Park, [online:] http://www.chicagoparkdistrict.com/parks/jackson-park/, (dostępne: 10.02.2016),
• Robert Moses, [online:] https://pl.wikipedia.org/wiki/Robert_Moses, (dostępne: 07.06.2019),
• United States World’s Fairs, [online:] https://americasbesthistory.com/usworldsfairs.html, (dostępne: 16.06.2019),
• Wille, L. (1991), “A City Circled by Parks”. Forever Open, Clear, and Free; the Historic Struggle for Chicago’s Lakefront, 2nd ed., Chicago: University of Chicago, 54. Print, [online:] https://en.wikipedia.org/wiki/Jackson_Park_(Chicago), (dostępne:10.02.2016).
• World’s fair, [online:] ihttp://en.wikipedia.org/wiki/World’s_far, (dostępne: 15.06.2019).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).