Dendrogeomorphological analysis of landslide activity along the planned S-69 road in the Węgierska Górka municipality (Beskid Śląski Mountains, S Poland)

• Autorzy: Wiktorowski D. , Krąpiec M. , Lutka M.

Identyfikatory

DOI

10.7494/geol.2017.43.2.139

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Our dendrogeomorphological analysis was completed for 4 landslides, situated in the municipality of Węgierska Górka in the Beskid Śląski Mountains in Southern Poland. The local landslides pose a direct threat to the newly designed S-69 expressway running through the north-western part of the municipality. The research material consisted of 127 samples, collected with the use of a Pressler increment borer, from three species of coniferous trees (Norway spruce, Scots pine, and Silver fir). The landslide activity periods were identified on the basis of the splitting of the dendrochronological curves representing the upslope and downslope parts of the tree trunks. The largest number of the studied trees indicated reactions to substrate mass movements in 1964, 1971, 1972, 1984, 1994, 1997, 1998, and 2010. The detailed locations of the sampled trees allowed us to reconstruct the activities of particular landslide sections in time. We identified the fact that parts of the landslides located downslope of the planned road S-69 are more active than parts of the same landslides located above it on the slope. Geological conditions in the studied area favour landslide activity while precipitation is the main triggering factor of landslides.

Słowa kluczowe

EN

landslides; dendrogeomorphology; Beskid Śląski; Polish flysch Carpathians

• Wydawca: Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geology, Geophysics and Environment
• Rocznik: 2017
• Tom: Vol. 43, no. 2
• Strony: 139--149
• Opis fizyczny: Bibliogr. 39 poz., tab., rys., fot.

Twórcy

autor

Wiktorowski D.

• AGH University of Science and Technology, Faculty of Geology, Geophysics and Environmental Protection, Department of General Geology and Geotourism; al. A. Mickiewicza 30, 30-059 Krakow, Poland

autor

Krąpiec M.

• AGH University of Science and Technology, Faculty of Geology, Geophysics and Environmental Protection, Department of General Geology and Geotourism; al. A. Mickiewicza 30, 30-059 Krakow, Poland

autor

Lutka M.

• Finance Operation Center, Motorola Solutions, Inc.; ul. Czerwone Maki 82, 30-392 Krakow, Poland

Bibliografia

• Alestalo J., 1971. Dendrochronological interpretation of geomorphic processes. Fennia, 105, 1-140.
• Baillie M.G.L., 2008. Proposed re-dating of the European ice core chronology by seven years prior to the 7th century AD. Geophysical Research Letters, 35, L15813, 1-5.
• Bajgier M., 1989. Wpływ morfostruktury na rozwój głębokich osuwisk na stokach Skrzycznego w Beskidzie Śląskim. Folia Geographica. Series: Geographica-Physica, 21, 61-77.
• Ballesteros J.A., Bodoque J.M., Diez-Herrero A., Sanchez-Silva M. & Stoffel M., 2011. Calibration of floodplain roughness and estimation of flood discharge based on tree-ring evidence and hydraulic modelling. Journal of Hydrology, 403, 103-115.
• Barański M., 2007. Beskid Śląski. Przewodnik. Oficyna Wydawnicza “Rewasz”, Pruszków.
• Braam R.R., Weiss E.E.J. & Burrough P.A., 1987. Spatial and temporal analysis of mass movement using dendrochronology. Catena, 14, 573-584.
• Burtan J., 1973. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski 1: 50 000. 1028, Arkusz Wisła. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Butler D.R., 1979. Dendrogeomorphological analysis of flooding and mass movement, Ram Plateau, Mackenzie Mountains, Northwest Territories. The Canadian Geographer, 23, 62-65.
• Cebulak E., 1992. Maksymalne opady dobowe w dorzeczu górnej Wisły. [in:] Hess M.T., Problemy klimatologii gór i wyżyn, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Geograficzne, 90, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, 79-96.
• Cebulak E., 1998-1999. Charakterystyka wysokich opadów wywołujących wezbrania rzek karpackich. Folia Geographica, Series Geographica-Physica, 29-30, 43-65.
• Corominas J. & Moya J., 1999. Reconstructing recent landslide activity in relation to rainfall in the Llobregat River basin, Eastern Pyrenees, Spain. Geomorphology, 30, 79-93.
• Degraff J.V. & Agard S.S., 1984. Defining geologic hazards for natural resources management using tree-ring analysis. Environmental Geology, 6, 3, 147-155.
• Dikau R., Brunsden D., Schrott L., Ibsen M.L. (Eds.), 1996. Landslide recognition: Identification, Movement and Causes. J. Willey & Sons, New York.
• Gutierrez F., Soldati M., Audemard F. & Balteanu D., 2010. Recent advances in landslide investigation: issues and perspectives. Geomorphology, 124, 95-101.
• Jacoby G.C., Sheppard P.R. & Sieh K.E., 1988. Irregular recurrence of large earthquakes along the San Andreas fault: evidence from trees. Science, 241, 196-199.
• Krąpiec M. & Margielewski W., 1991. Zastosowanie analizy dendrogeomorfologicznej w datowaniu powierzchniowych ruchów masowych. Geologia: kwartalnik Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie, 17, 1-2, 67-81.
• Krąpiec M. & Margielewski W., 2000. Analiza dendrogeomorfologiczna ruchów masowych na obszarze polskich Karpat fliszowych. Geologia: kwartalnik Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie, 26, 2, 141-171.
• Kucharska M. & Kamiński M., 2009. Objaśnienia do Mapy osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1:10 000, gm. Węgierska Górka, pow. żywiecki, woj. śląskie. [on-line:] http://geoportal.pgi.gov.pl/sopo-gview/objpdf? f=246 [access: 15.05.2017].
• Lageard J.G.A. & Drew I.B., 2008. Hydrogeomorphic control on tree growth responses in the Elton area of the Cheshire Saltfield, UK. Geomorphology, 95, 158-171.
• Laanelaid A. & Eckstein D., 2010. Tree Growth in an Area Subsided due to Mining Activities in Northeast Estonia. Baltic Forestry, 16, 2, 180-186.
• Laanelaid A., Eckstein D. & Seo J.W., 2009. Impact of underground mining of oil shale in northeastern Estonia on Scots pine and Norway spruce growing thereon. Oil Shale, 26, 73-84.
• Mrozek T., Rączkowski W. & Limanówka D., 2000. Recent landslides and triggering climatic conditions in Laskowa and Pleśna Regions, Polish Carpathians. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica, 34, 89-112.
• Nemcok A. 1982. Zosuvy v Slovenskych Karpatoch. Veda, Bratislava.
• Poprawa D. & Rączkowski W., 2000. Zarys budowy geologicznej. Karpaty zewnętrzne (fliszowe). [in:] Alexandrowicz Z. & Poprawa D. (Eds.), Ochrona georóżnorodności w polskich Karpatach, z mapą chronionych i proponowanych do ochrony obszarów i obiektów przyrody nieożywionej 1: 400 000, PIG, Warszawa, 21-26.
• Shroder J.F., 1978. Dendrogeomorphological analysis of mass movement on Table Cliffs Plateau, Utah. Quaternary Research, 9, 168-185.
• Shroder J.F., 1980. Dendrogeomorphology: Review and new techniques of tree-ring dating. Progress in Physical Geography, 4, 161-188.
• Silhan K. & Stoffel M., 2015. Impacts of age-dependent tree sensitivity and dating approaches on dendrogeomorphic time series of landslides. Geomorphology, 236, 34-43.
• Starkel L., 1960. Rozwój rzeźby Karpat fliszowych w holocenie. Prace Geograficzne - Polska Akademia Nauk. Instytut Geografii, 22 , Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Stefanini M.C., 2004. Spatio-temporal analysis of a complex landslide in the Northern Apennines (Italy) by means of dendrochronology. Geomorphology, 63, 191-202.
• Stoffel M. & Bollschweiler M., 2008. Tree-ring analysis in natural hazards research - an overview. Natural Hazards and Earth System Science, 8, 2, 187-202.
• Stoffel M., Butler D. & Corona C., 2013. Mass movements and tree rings: A guide to dendrogeomorphic field sampling and dating. Geomorphology, 200, 106-120.
• Stoffel M. & Wilford D.J., 2012. Hydrogeomorphic processes and vegetation: disturbance, process histories, dependencies and interactions. Earth Surface Processes and Landforms, 37, 9-22.
• Szychowska-Krąpiec E., 2010. Long-term chronologie of pine (Pinus sylvestris L.) and fir (Abies alba Mill.) from the Małopolska region and their palaeoclimatic interpretation. Folia Quaternaria, 79, 1-120.
• Wistuba M., Malik I., Gartner H., Kojs P. & Krąpiec M., 2012. Zastosowanie dekoncentryczności przyrostów rocznych świerka pospolitego (Picea abies Karst.) w analizie dynamiki osuwiska - przykład z masywu Hrubego Jesenika (Sudety Wschodnie). Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej, 14, 1, 185-194.
• Wistuba M., Malik I., Gartner H., Kojs P. & Owczarek P., 2013. Application of eccentric growth of trees as a tool for landslide analyses: The example of Picea abies Karst. in the Carpathian and Sudeten Mountains (Central Europe). Catena, 111, 41-55.
• Wójcik A. & Wojciechowski T., 2016. Osuwiska jako jeden z ważniejszych elementów zagrożeń geologicznych w Polsce. Przegląd Geologiczny, 64, 701-709.
• Zabuski L., Thiel K. & Bober L., 1999. Osuwiska we fliszu Karpat polskich: geologia, modelowanie, obliczenia stateczności. Instytut Budownictwa Wodnego PAN, Gdańsk.
• Zielski A. & Krąpiec M., 2015. Dendrochronologia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Ziętara T., 1968. Rola gwałtownych ulew i powodzi w modelowaniu rzeźby Beskidów. Prace Geograficzne - Polska Akademia Nauk, 60, Wyd. Geologiczne, Warszawa.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).