Ze studiów nad tożsamością miejsca. Problem kontynuacji formy dworu w krajobrazie wielkopolskiej wsi na obszarze Ziemi Średzkiej

• Autorzy: Mikulski D. , Raszeja E. , Klause G.

Warianty tytułu

EN

A study on the identity of a place. The problem of continuation of manorial form in the rural landscape of Środa Land in greater polano region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Krajobraz Ziemi Średzkiej ewoluował przez wieki, lecz wyrazisty i trwały wizerunek nadał mu dopiero wiek XIX, którego odzwierciedleniem są miedzy innymi założenia dworskie oraz wiążący je system relacji przestrzenno-krajobrazowych. Chociaż tradycję kultury ziemiańskiej przerwała drastycznie II wojna światowa, to nadal istnieje masowa fascynacja „polskim dworem" jako wzorcem architektonicznym. Zaowocowało to z jednej strony ochroną i konserwacją zabytkowej substancji, a z drugiej, współczesnymi realizacjami domów mieszkalnych nawiązującymi do barokowych i klasycystycznych form siedziby ziemiańskiej, pozbawionych jednak kontekstu krajobrazowego. W związku z tym należałoby zadać pytanie: czy w przestrzeni wiejskiej jest miejsce, możliwość i sens kontynuacji wartości architektoniczno-krajobrazowych, które składają się na ideowy obraz „dworu polskiego"? W tym kontekście istotne wydaje się określenie zasad kształtowania przestrzeni służących ochronie tożsamości na obszarze Ziemi Średzkiej.

EN

The landscape of Środa Land has been evolving over the centuries. However, it became distinct and permanent only in the 19^th century. It is reflected by manor complexes, which are bound with a system of spatial and scenic relations. Although the tradition of landowner culture was drastically interrupted by World War II, the Polish manor as an architectural model is still fascinating to a large number of people. On the one hand, this fascination resulted in protection and conservation of historical places. On the other hand, the designs of modern residential buildings are inspired by baroque and classist forms of landowners' manors, but they lack the scenic context. In view of this fact, we should ask the question whether in rural areas there is space and possibility and if it makes sense to continue the architectural and scenic values which make the conceptual image of the Polish manor. It is significant to specify the rules of spatial development to protect the identity of Środa Land.

Słowa kluczowe

PL

tożsamość; krajobraz wiejski; dwór; styl dworkowy; Ziemia Średzka

EN

identity; rural landscape; manor; manorial style; Środa Land

• Wydawca: Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Biologiczno-Rolniczy, Zakład Architektury Krajobrazu
• Czasopismo: Topiarius. Studia krajobrazowe
• Rocznik: 2016
• Tom: T. 1
• Strony: 97--114
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., ryc., fot., tab.

Twórcy

autor

Mikulski D.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

autor

Raszeja E.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

autor

Klause G.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Bibliografia

• • Bogdanowski, J. (1992). Park dworski i krajobraz kulturowy w okresie międzywojennym, [w:] J. Baranowski, red.. Dwór polski w XIX wieku: zjawisko historyczne i kulturowe. Warszawa: Stowarzyszenie Historyków Sztuki.
• • Borawski, W. (1923). Projektowanie budynków mieszkalnych. Lwów-Warszawa: Książnica Polska.
• • Gzell, S. (1991). Co z przyszłością miasteczka? [w:] T. Rudkowski, red.. Wieś i miasteczko u progu zagłady. Warszawa: PWN.
• • Jakimowicz, T. (1994). „Ku pożytkowi i piękności". O zabudowie folwarków w Wielkopolsce, [w:] Architektura niedostrzegana. Budownictwo folwarczne Wielkopolski. Poznań: Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie.
• • Jaroszewski, T. (1993). Dwór polski tuż przed f wojną światową, [w:] T. Hrankowska, red.. Przed wielkim jutrem: sztuka 1905-1918: materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa, październik 1990. Warszawa: PWN.
• • Jaroszewski, T. i Baraniewski, W. (1995). Marzenie o białym dworze. Rozważania o pałacach i dworach powstałych na Mazowszu w dwudziestoleciu międzywojennym, [w:] T. Hrankowska, red., Dwór polski w XIX wieku: zjawisko historyczne i kulturowe. Warszawa: Stowarzyszenie Historyków Sztuki.
• • Kajzer, L. (2010). Dwory w Polsce: od średniowiecza do współczesności. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
• • Klause, G. (1999). Roger Sławski 1871-1963: architekt. Poznań: Wydawnictwo Miejskie.
• • Kodym-Kozaczko. G. (2006). System przestrzenny wielkopolskich zespołów rezydencjonalno-folwarcznych, zagrożenia i szanse, [w:] Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych, t. 2.
• • Libicki, M. i Libicki, P. (2008). Dwoiy i pałace wiejskie w Wielkopolsce. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
• • Leśniakowska, M. (1992). „Polski dwór": wzorce architektoniczne, mit, symbol. Warszawa: Instytut Sztuki PAN.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).