Na marginesie poszukiwań Quarjat as-Saqaliba - wczesnośredniowieczna ceramika z emiratu Nekor

• Autorzy: Filipowiak W. , Kokora K.

Warianty tytułu

EN

On the margins of the search for Quarjat as-Saqaliba - early medieval pottery from the emirate of Nekor

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Emirat Nekor istniał w VIII–XI wieku n.e. w górach Rif, na obszarze dzisiejszego północnego Maroka. Na przełomie IX i X wieku na dworze władcy emiratu doszło do buntu jego przybocznej gwardii składającej się ze słowiańskich niewolników, którzy schronili się w Qarjat as-Saqaliba, czyli wsi Słowian. W 2016 roku powstała polska grupa badawcza, która obrała za cel odszukanie pozostałości tego miejsca. Jednym ze źródeł, które będą pomocne w tym zamierzeniu, jest ceramika. W artykule tym autorzy przedstawiają stan badań nad ceramiką z obszaru emiratu Nekor, wskazując na możliwe słowiańskie inspiracje w ornamentyce naczyń ręcznie lepionych. Głównym źródłem są zabytki pozyskane podczas badań stolicy Nekor, przedstawione zostały również wyniki badań z innych stanowisk z obszaru emiratu. Analiza ceramiki wyraźnie wskazuje, że miał on silne powiązania we wczesnym średniowieczu z Andaluzją. Problemem natomiast jest brak datowania metodami bezwzględnymi zestawów naczyń.

EN

The emirate of Nekor existed in the VIII–XI century A.D. in the Rif mountains, in the area of today's northern Morocco. At the turn of the ninth and tenth century at the court of the ruler of the emirate a rebellion broke, consisting his personal guard of Slavic slaves who took refuge in Qarjat as-Saqaliba, the village of Slavs. A polish research group has been established in 2016, which has set the goal of finding the remains of that place. One of the sources that will be helpful in this intention is ceramics. This article presents the status of research on ceramics from the emirate Nekor, indicating a possible Slavic inspiration in ornamentation of handmade wares. The main collection of artifacts were obtained during excavation of the Nekor capital; the results of studies from other sites in the area of the emirate are presented. Analysis of ceramics clearly indicates that emirate had strong ties in the early Middle Ages Andalusia. The problem, however, is the lack of absolute dates for the pottery collections.

Słowa kluczowe

PL

wczesne średniowiecze; ceramika; Nekor; niewolnictwo; Słowianie

EN

early medieval; pottery; Nekor; slavery; Slavs

• Wydawca: Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych
• Czasopismo: Szkło i Ceramika
• Rocznik: 2017
• Tom: R. 68, nr 4
• Strony: 6--11
• Opis fizyczny: Bibliogr. 36 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Filipowiak W.

• Instytut Archeologii i Etnologii PAN

autor

Kokora K.

• Instytut Archeologii i Etnologii PAN

Bibliografia

• [1] Abu ‘Abd Allah al-Bakri (1913), Description de l’Afrique Septentrionale par El-Bekri, traduite par Mac Guckin de Slane, édition revue et corrigée, Alger.
• [2] Acién Almansa M., Cressier P., Erbati L., Picon M. (1999), La cerámica a mano de Nakûr (ss. IX-X) producción beréber medieval, „Arqueología y territorio medieval” 6, La cerámica andalusí. Veinte años de investigacción, Actas del coloquio, Jaén, 15–17 X 1997, s. 45–69.
• [3] Acién Almansa M., Cressier P., Erbati L., Picon M. (2003), Les céramiques tournées de Nakûr (IXe-Xe siècle), [w:] C. Bakirtzis (red.), VII Congrès International sur la Céramique Médiévale en Méditerranée Thessaloniki, 11–16 Octobre 1999, Athènes, s. 621–632.
• [4] Benco N. L. (1987), The early medieval pottery industry at al-Basra, Morocco, Oxford.
• [5] Boone J. L., Emlen Myers J., Redman C. L. (1990), Archeological and Historical Approaches to Complex Societies: The Islamic States of Medieval Morocco, „American Anthropologist, New Series” 92 (3), s. 630–646.
• [6] Brett M., Fentress E. (2002), The Berbers, Oxford–Cambridge.
• [7] Buko A. (1990), Ceramika wczesnopolska. Wprowadzenie do badań, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź.
• [8] Cano Montoro E. (2007), Formas cerámicas representativas de la ocupación de cuevas naturales, durante la Edad Media andalusí, en el entorno de Madinat Baguh (Priego de Córdoba), „Antiquitas” 18–19, s. 141–168.
• [9] Coletti C. M. (2011), I problemi dello studio delle ceramiche da ricerche di superficie: il programma italo-marocchino di ricerche archeologiche nel Rif, [w:] P. Cressier, E. Fentress (red.) La céramique maghrébine du haut Moyen Âge (VIIIe-Xe siècle) : État des recherches, problèmes et perspectives, Roma, s. 87–109.
• [10] Coon C. S. (1931), Tribes of the Rif, Cambridge.
• [11] Cressier P. (1981), Prospection archéologique dans le Rif (zone de l’ancien royaume de Nakûr). Premiers résultats, Thèse de 3ème cycle d’Histoire de l’Art et Archéologie, Université de Paris IV-Sorbonne, niepubl.
• [12] Cressier P., Erbati L., Acién Almansa M., El Boudjay A., González Villaescusa R., Siraj A. (2001), La naissance de la ville islamique au Maroc (Nakûr, Aghmât, Tâmdûlt): Résultats préliminaires de l’approche archéologique du site de Nakûr (capitale d’un émirat du Haut Moyen Âge), [w:] brak redaktora, Actes des 1éres Journées Nationales d’Archéologie et du Patrimoine. Volume 3 : Islam, Rabat, s. 108–129.
• [13] Cressier P. (w druku), Nakūr : un émirat rifain pro-omeyyade contemporain des Aghlabides, [w:] The Aghlabids & Thei Neigbors: An Interdisciplinary Workshop on Art & Material Culture in Ninth-Century North Africa, May 23–24, 2014, London.
• [14] De Rosa G. (2007/2008), Implementazione di una applicazione GIS per l’analisi storica della regione del Rif (Marocco), https://www.openstarts.units.it/dspace/bitstream/10077/3138/1/DE%20ROSA.pdf, (dostęp 20.02.2017).
• [15] El Boudjay A. (1996), Prospection d'archéologie médiévale dans la vallée de Beni Boufrah (Rif central, Maroc). Premiers résultats, „Mélanges de la Casa de Velázquez” 32 (1), s. 319–334.
• [16] Encylopédie Berbére (1984-2015), 1–39, Aix-en-Provence.
• [17] Fili A., Déléry C., Messier R. (2016), Les céramiques à décor de cuerda seca découvertes au hammām d’Aghmāt, „Bulletin d’Archeologie Marocaine” 23, s. 283–297.
• [18] Filipowiak Wł., Gundlach H. (1992), Wolin – Vineta. Die tatsächliche Legende vom Untergang und Aufstieg der Stadt, Rostock.
• [19] Maliński P., Filipowiak W. (2016), Qarjat as-Saqaliba. W poszukiwaniu zaginionej osady Słowian w Maroku, „Przegląd Uniwersytecki. Pismo Uniwersytetu Szczecińskiego” 10–12 (287–289), s. 80–81.
• [20] Gozalbes Busto G. (1989), Estudios sobre Marruecos en la Edad Media, Granada.
• [21] Gozalbes Cravioto E. (2009), El padre César Morán Bardón. La arqueología y la etnografía, de Salamanca a Marruecos, „Salamanca. Revista de Estudios” 57, s. 51–63.
• [22] Mekinasi A. (1959), Reconocimientos arqueológicos en Rif, „Tamuda” 7, s. 156–158.
• [23] Messier R. A., Miller J. A. (2015), The Last Civilized Place: Sijilmasa and Its Saharan Destiny, Austin.
• [24] Minta-Tworzowska D. (2012), Klasyfikacja I typologia w archeologii, [w:] S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska (red.), Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, Poznań, s. 409–428.
• [25] Morán Bardón C. (1949), Antiguas pobaciones del Rif, „Archivos del Instituto de Estudios Africanos” 10, s. 35–56.
• [26] Łosiński W., Rogosz R. (1986), Metody synchronizacji warstw kulturowych wczesnośredniowiecznych obiektów wielowarstwowych na podstawie analizy ceramiki ze Szczecina, [w:] J. Gromnicki (red.) Problemy chronologii ceramiki wczesnośredniowiecznej na Pomorzu Zachodnim, Warszawa, s. 9–50.
• [27] Pérez A. S. (1942a), El misterioso Rif occidental, „África” 8, s. 19–20.
• [28] Pérez A. S (1942b), El reino rifeño de Nekor, „África” 11, s. 26–30.
• [29] Puertas Tricas R. (1989), La Cerámica Islámica de cuerda seca en La Alcazaba de Málaga, Málaga.
• [30] Redman C. L. (1983–1984), Survey and test excavation of six medieval islamic sites in northern Morocco, „Bulletin d'Archéologie Marocaine” 15, s. 313–349.
• [31] Rozmus D. (1999), Qarjat as-Saqaliba, „Slavia Antiqua” 39, s. 43–49.
• [32] Salinas E. (2013), Cerámica vidriada de época emiral en Córdoba, „Arqueología y Territorio Medieval” 20, s. 67–96.
• [33] Siraj A. (1995), L’image de la Tingitane. L’historiographie arabe médiévale et l’Antiquité nord-africaine, Rome.
• [34] Tahiri A. (2013), El Rif y la desaparecida ciudad de Nakur. Desde los albores de la historia hasta las luces del Islam, Sevilla.
• [35] Vismara C. (red., 2003), Ricerche archeologiche italo-marocchine nel Rif 2000 – 2003, Roma.
• [36] Vismara C. (2011), Rischio archeologico, conoscenza del territorio e turismo sostenibile: la missione italo-marocchina nel Rif e la Rocade méditerranéenne, [w:] D. Bernal-Casaola (red.), Arqueología y turismo en el Círculo del Estrecho: estrategias para la Puesta en Valor de los recursos patrimoniales del Norte de Marruecos : actas del III Seminario Hispano-Marroquí (Algeciras, abril de 2011), Cádiz, s. 589–603.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).