Dostosowanie zabytkowych obiektów użyteczności publicznej do potrzeb osób z niepełnosprawnościami na przykładzie dworców kolejowych w Chojnowie i w Żaganiu

• Autorzy: Santorowska Alicja , Paszkowski Zbigniew Władysław

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK80DISABILITIES

Warianty tytułu

EN

Adaptation of historic public buildings to the needs of people with disabilities on the example of railroad stations in Chojnów and Żagań

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Artykuł dotyczy dostosowania zabytkowych dworców kolejowych do potrzeb różnych grup osób z niepełnosprawnościami w kontekście idei „miasta dostępnego” i przepisów prawnych oraz zaleceń konserwatorskich. Opisano unormowania prawne w zakresie projektowania uniwersalnego, wskazując na braki precyzyjnych zapisów. Metodę badawczą oparto na analizie problemów wynikających z wprowadzenia zasad projektowania uniwersalnego w projekcie remontu budynków dworców kolejowych w Chojnowie i w Żaganiu wpisanych do rejestru zabytków. Omówiono rozwiązania dostosowujące te obiekty do potrzeb osób z niepełnosprawnościami w zakresie wprowadzenia toalet uniwersalnych, dźwigów, drzwi automatycznych, tras wolnych od przeszkód i ścieżek prowadzących oraz oznakowań, które są niezbędne dla zapewnienia uniwersalnej dostępności. Zwrócono uwagę na zastosowanie rozwiązań, które spełniając wymagania takiej dostępności, nie umniejszają harmonijnej i spójnej architektury omawianych obiektów.

EN

This paper discusses the adaptation of historic train stations to the needs of various groups of people with disabilities in the context of the idea of the “accessible city,” legal regulations and conservation recommendations. The paper presents the legal standards on universal design, indicating a lack of precise clauses. The research method was based on an analysis of problems that stem from the introduction of universal design principles in the design documentation of train stations in Chojnów and in Żagań, which are both listed in the register of monuments. This text explores the solutions that adapt these buildings to the needs of people with disabilities in terms of introducing universal restrooms, elevators, automatic doors, obstacle-free routes, guidance paths and markings which are necessary to provide universal accessibility. The use of solutions that meet the requirements of this accessibility without adversely affecting the harmonious and coherent architecture of the buildings under discussion was noted.

Słowa kluczowe

PL

dostępność; osoby z niepełnosprawnością; projektowanie uniwersalne; zabytkowy budynek dworca

EN

accessibility; people with disabilities; universal design; historic train station building

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2024
• Tom: Nr 80
• Strony: 121--138
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., rys., fot.

Twórcy

autor

Santorowska Alicja

• Akademia Techniczno-Artystyczna w Warszawie, Wydział Architektury

• https://orcid.org/0009-0009-2913-0064

autor

Paszkowski Zbigniew Władysław

• Uniwersytet Andrzeja Frycza-Modrzewskiego w Krakowie, Wydział Architektury i Sztuk Pięknych

• https://orcid.org/0000-0002-7506-0185

Bibliografia

• Opracowania / Secondary sources
• 1. Borowczyk Joanna, Architectural Accessibility of Historic Legacy: The Social Aspect and Design Prospects, IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 2017.
• 2. Bošková Filová Natália, Rollova Lea, Ceresnova Zuzana, Universal Design Principles Applied in Museums’ Historic Buildings, „Prostor” 2022, t. 30, nr 1 (63).
• 3. Chidiac Samir, Marjaba Ghassan, Reda Mouna, A Framework for Accessible Heritage Buildings & Structures Retrofits, Technical Report, „Advancing Accessibility Standards Research”, Hamilton 2024.
• 4. Kowalski Kamil, Projektowanie bez barier – wytyczne, Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, Warszawa 2016.
• 5. Krasowska Katarzyna, Rozalowska Barbara, Szewczenko Anna, Active Mobility In The Smart City Concept Implemented By Polish Cities, Kraków 2023.
• 6. Krasowska Katarzyna, Zwoliński Adam, Accessible City – Using Digital Technologies To Improve The Accessibility Of Public Space For Persons With Specific Needs, „Prz-estrzeń i Forma” 2022, nr 52.
• 7. Krzyczkowski Jakub, Adaptacja i modernizacja małych i średnich zabytkowych dworców kolejowych – wybrane problemy projektowe, [w:] Dziedzictwo architektoniczne: zabytki kolejnictwa, red. Ewa Łużycka, Wrocław 2020.
• 8. Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju, Standardy dostępności dla osób z niepełnosprawnościami, Warszawa 2017. NIK, Dostępność zmodernizowanych obiektów kolejowych dla pasażerów niepełnosprawnych lub o ograniczonej zdolności poruszania się, Delegatura w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2018.
• 9. Poliński Janusz, Dostosowanie kolei do przewozu osób niepełnosprawnych – skala problemu, „Problemy Kolejnictwa” 2008a, z. 147.
• 10. Poliński Janusz, Niepełnosprawni a wymagania przyszłości, „Rynek Kolejowy” 2007, nr 6.
• 11. Poliński Janusz, Problematyka dostosowania kolei do przewozu osób niepełnosprawnych – infrastruktura i tabor, prezentacja na seminarium „Dostępność kolei dla osób o ograniczonych możliwościach ruchowych”, Warszawa 2008b.
• 12. Poliński Janusz, Program dostosowania PKP do obsługi osób niepełnosprawnych, Centrum Naukowo-Techniczne Kolejnictwa, temat nr 7004/25, Warszawa 2005.
• 13. Poliński Janusz, Projektowanie uniwersalne – dostosowanie kolei do przewozu osób niepełnosprawnych, Warszawa 2012, z. 153.
• 14. Poliński Janusz, Transport barriers in the railway transport of the disabled, „Railway Market” 2006, nr 3A.
• 15. Stanowisko Prezesa UTK w sprawie stosowania TSI PRM przy budowie, odnowieniu i modernizacji dworców kolejowych, Warszawa 2018.
• 16. Uchowicz Katarzyna, Architektura dworców kolejowych w dwudziestoleciu międzywojennym, [w:] Obiekty kolejowe. Układy przestrzenne, architektura, elementy techniki, red. Marek Proniewski, Witold Czarnecki, Białystok 2005.
• 17. Wysocki Marek, Załuski Daniel, Ekspertyza w zakresie dostępności kolejowych obiektów obsługi podróżnych z niepełnosprawnościami oraz ograniczoną możliwością poruszania, Warszawa 2017.
• 18. Załuski Daniel, Dworzec kolejowy w strukturze miasta: nowe szanse, [w:] Dworzec kolejowy w strukturze miasta, red. Daniel Załuski, Warszawa 2006.
• Akty prawne / Legal acts
• 19. Decyzja Komisji (UE) z 21 grudnia 2007 dotycząca technicznej specyfikacji interoperacyjności w zakresie aspektu „osoby o ograniczonej możliwości poruszania się” transeuropejskiego systemu kolei konwencjonalnych i transeuropejskiego sys- temu kolei dużych prędkości (Dz.Urz. UE L 64 z 7.03.2008, s. 72, ze zm.).
• 20. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/797 z 11 maja 2016 w sprawie interoperacyjności systemu kolei w Unii Europejskiej.
• 21. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/34/UE z 21 listopada 2012 w sprawie utworzenia jed-nolitego europejskiego obszaru kolejowego.
• 22. International Council on Monuments and Sites (ICO-MOS), Joint ICOMOS – TICCIH Principles for the Conservation of Industrial Heritage Sites, Structures, Areas and Landscapes – „The Dublin Principles”, Paryż 2011.
• 23. Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych sporządzona w Nowym Jorku 13 grudnia 2006 (Dz.U. z 2012, poz. 1169, oraz z 2018, poz. 1217).
• 24. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1300/2014 z 18 listo- pada 2014 w sprawie technicznych specyfikacji interoperacyjności odnoszących się do dostępności sys- temu kolei Unii dla osób niepełnosprawnych i osób ograniczonej możliwości poruszania się (Dz.Urz. UE L, nr 356 z 12 grudnia 2014 z późn. zm.).
• 25. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 11 kwietnia 2002 w sprawie warunków technicznych, jakim po- winny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. Dz.U. z 2022, poz. 1225 z późn. zm.).
• 26. The International Committee for the Conservation of Industrial Heritage (TICCIH), The Nizhny Tagil Charter for the Industrial Heritage, 2003.
• 27. Ustawa z 7 lipca 1994 Prawo budowlane (tj. Dz.U z 2023, poz. 682).
• 28. Ustawa z 23 lipca 2003 o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz.U. z 2022, poz. 840 z późn. zm.).
• Dokumentacja / Documentation
• 29. Gryczewski Jacek, „Program prac konserwatorskich – dworzec w Chojnowie”, 2016.
• 30. Gryczewski Jacek, „Program prac konserwatorskich – dworzec w Żaganiu”, 2016.
• 31. MKZ Żagań, Pismo MKZ.4120.285.2016.BI – zlecenia konserwatorskie dla budynku dworca w Żaganiu.
• 32. WUOZ Legnica, Pismo L/N.5183.955.2016.ML – zalecenia konserwatorskie do projektu przebudowy dworca w Chojnowie.
• Projekty / Projects
• 33. Dokumentacja projektowa „Przebudowy dworca kolejowego w Chojnowie” opracowana przez pracownię projektową SANKON S.C. (główny projektant Alicja Santorowska), 2017.
• 34. Dokumentacja projektowa „Przebudowy dworca kolejowego w Żaganiu” opracowana przez pracownię projektową SANKON S.C. (główny projektant Alicja Santorowska), 2017.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025)