Wykorzystanie biegaczowatych jako biowskaźników do oceny stanu środowiska przyrodniczego koryt i brzegów rzek górskich o różnym stopniu przekształcenia

• Autorzy: Kędzior R , Skalski T

Warianty tytułu

EN

Carabid beatles as indicators reflecting riverine environmental conditions in different types of river regulations

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy była weryfikacja czy występowanie materiału żwirowiskowego w korytach rzecznych stanowi jedyny czynnik odpowiedzialny za utrzymanie elementów biotycznych związanych ze środowiskami w bezpośrednim sąsiedztwie linii brzegowej. Badania terenowe prowadzono w przekrojach potoku górskiego Porębianka, o bardzo dobrze poznanej strukturze geomorfologicznej i posiadającej równocześnie silnie zmodyfikowane przez człowieka koryto. Występują tam odcinki, gdzie następuje silne wcinanie dna koryta, często aż do warstwy skały macierzystej, oraz miejsca, w których następuje redepozycja materiału żwirowego. Do analiz wybrano dziesięć przekrojów o zróżnicowanym stopniu modyfikacji koryta i brzegu. Wyniki wskazują, że czynnikami decydującymi o występowaniu organizmów nadrzecznych jest konieczność częstego zalewania środowisk nadbrzeżnych. Regulacje koryta i brzegów potoku oraz silne erozja wgłębna powodują zanik organizmów związanych z tym typem ekosystemu.

EN

The aim of the investigation was to estimate factors responsible for sustaining riverine communities in stream sections with various bank regulation systems. The research were conducted on Porebianka stream in the Polish Western Carpathians, where 10 different types of river regulations were chosen for the analysis (strong incision without alluvial deposits, redeposition with sand and gravel banks, concrete revetment walls along the banks, channel with banks lined with rip-rap and reference unmanaged cross- section). We conclude that the carabid beetles assemblages of the studied river sections respond mainly to hydraulic parameters of the stream. Elimination of frequent natural bank inundation (due to the regulations of the banks) is the main factor responsible for the impoverishment and extinction of riverine communities.

Słowa kluczowe

PL

środowiska nadrzeczne; biegaczowate; regulacje koryta; redepozycja; erozja wgłębna; ekologia

EN

riverine habitats; carabid beetles; channel regulations; redeposition; incision; ecology

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2013
• Tom: Nr 32
• Strony: 95--105
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Kędzior R

• Katedra Ekologii, Klimatologii i Ochrony Powietrza, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, al. Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

autor

Skalski T

• Katedra Ekologii, Klimatologii i Ochrony Powietrza, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, al. Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

Bibliografia

• 1. Andersen J. 1983. Towards an ecological explanation of the geographical distribution of riparian beetles in western Europe. Journal of Biogeography, 10: 421-435.
• 2. Andersen J. 1985. Humidity responses and water balance of riparian species of Bembidiini (Coleoptera, Carabidae). Ecology and Entomology, 10: 363-376.
• 3. Andersen J., Hanssen O. 2005. Riparian beetles, a unique, but vulnerable element in the fauna of Fennoscandia. Biodiversity and Conservation, 14: 3497-3524.
• 4. Bonn A. 2000. Flight activity of carabid beetles on a river margin in relation to fluctuating water levels. In. P. Brandmayr i in. (Eds), Natural History and Applied Ecology of Carabid Beetles: 147-160.
• 5. Dufrêne M., Legendre P. 1997. Species assemblages and indicator species: the need for a flexible asymmetrical approach. Ecol. Monogr., 67: 345-366.
• 6. Eyre M.D., Luff M.L., Phillips D.A. 2001. The ground beetles (Coleoptera: Carabidae) of exposed riverine sediments in Scotland and northern England. Biodiversity and Conservation, 10: 403-426.
• 7. Koivula M.J. 2011. Useful model organisms, indicators, or both? Ground beetles (Coleoptera, Carabidae) reflecting environmental conditions. ZooKeys 100: 287-317.
• 8. Lepń J., Ńmilauer P. 2003. Multivariate Analysis of Ecological Data using CANOCO. Cambridge University Press.
• 9. Paetzold J. Bernet J., Tockner K. 2006. Consumer-specific responses to riverine subsidy pulses in a riparian arthropod assemblage. Freshwater Biology, 51: 1103–1115.
• 10. Sadler J.P., Bell D., Fowles A. 2004. The hydroecological controls and conservation value of beetles an ecxposed riverine sediments in England and Wales. Biological Conservation, 118: 41-56.
• 11. Sadler J.P., Bates A.J. 2007. The Ecohydrology of Invertebrates Associated with Exposed Riverine Sediments. [In:] Wood P.J., Hannah D.N., Sadler J.P. (eds), hydroecology and Ecohydrology: Past, Present and Future: 37-52. Wiley & Sons West Sussex, England.
• 12. Stanford J.A., Ward J.V., Liss W.J., Frissell C.A., Williams R.N., Lichatowich J.A., Coutant C.C. 1996. A general protocol for restoration of regulated rivers. Regul. Rivers: Res. Mgmt., 12: 391–413.
• 13. Szyszko J., 1983. State of Carabidae (Col.) fresh pine forest and tentative valorisation of this environment. Warsaw Agricultural University Press: 1-80.
• 14. Ter Braak C.J.F., Prentice J.C. 1988. A theory of gradient analysis. Advances in ecological research, 18: 271-317.
• 15. Ter Braak C.J.F., Ńmilauer P. 2003. CANOCO reference manual and users guide to CANOCO for Windows, software for Canonical Community Ordination (version 4,52). Biometris-Plant Research International, Wageningen, The Netherland.
• 16. Woodyer K.D. 1968. Bankfull frequency in rivers. J. Hydrol., 6: 114-142.
• 17. Wyżga B., Bojarski A., Jeleński J., Zalewski J. 2008. Zagrożenia dla zrównoważonego stanu środowiska cieków karpackich i proponowane działania zaradcze. W: Wyżga B. (red.). Stan środowiska rzek południowej Polski i możliwości jego poprawy- wybrane aspekty. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków.