Osiedle mieszkaniowe w uzdrowisku na początku XX wieku. Wymogi planistyczne i realizacja na przykładzie osiedla przy ulicy Kasztanowej w Szczawnie-Zdroju

Ludwig, Bogna

doi:10.48234/WK62SZCZAWNO

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Osiedle mieszkaniowe w uzdrowisku na początku XX wieku. Wymogi planistyczne i realizacja na przykładzie osiedla przy ulicy Kasztanowej w Szczawnie-Zdroju

Autorzy

Ludwig Bogna

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK62SZCZAWNO

Warianty tytułu

A housing estate in the health resort at the beginning of the twentieth century. Planning requirements and implementation on the example of a housing estate at Kasztanowa Street in Szczawno-Zdrój

Języki publikacji

PL EN

Abstrakty

Tekst stanowi przyczynek do rozważań nad pojmowaniem regionalizmu opartego na realizacjach przepisów prawa państwowego i lokalnego. Osiedle willowe w Szczawnie-Zdroju przy ulicy Kasztanowej, zrealizowane na wykupionej przez budowniczego Juliusa Schiedecka działce rolniczej w latach 1908–1912, jest jednym z najciekawszych zespołów architektonicznych zachodniej dzielnicy mieszkalnej uzdrowiska. Powstało na podstawie zapisów planu miejscowego, sformułowanego w wyniku wdrożenia prawa państwowego o ochronie wartości krajobrazu z roku 1907. Decyzje przestrzenne z tego okresu oraz formy architektoniczne wzniesionych wówczas secesyjnych budynków na stałe ukształtowały charakter miejscowości.

This text is a contribution to the discussion on understanding regionalism as based on the application of state and local law. The villa estate in Szczawno-Zdrój at Kasztanowa Street, built on a farming plot in the years 1908–1912 by builder Julius Schiedeck, is one of the most interesting architectural complexes in the western housing district of the health resort. It was built following the provisions of a local plan formulated as a result of the passing of state law about landscape value protection in 1907. The planning decisions from this period and the architectural forms of the Secession style buildings that were erected at the time have permanently shaped the character of the town.

Słowa kluczowe

historia urbanistyki w XX wieku Śląsk uzdrowiska prawodawstwo urbanistyczne

history of urban planning in the twentieth century Silesia health resorts urban legislation

Wydawca

Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków

Czasopismo

Wiadomości Konserwatorskie

Rocznik

2020

Tom

Nr 62

Strony

66--78

Opis fizyczny

Bibliogr. 33 poz., il.

Twórcy

autor

Ludwig Bogna

Politechnika Wrocławska

Bibliografia

Archiwalia / Archive materials
1. Abhandlungen zur geologischen Specialkarte von Preussen und den Thüringischen Staaten, Preußische Geologische Landesanstalt, Berlin 1872.
2. Akta Gminy Szczawno-Zdrój (AGS), przechowywane w Kamieńcu Ząbkowickim, zespół 1421-0, nr 65/1, 65/44, 65/48, 65/49, 65/50, 65/72–75, 65/80.
3. Archiwum Państwowe we Wrocławiu, I/13104, Bausachen Waldenburg, 1874–1913, s. 239, Ortsgesetz betreffend die Landhausmassige Bebauung in Kurbezirk von Ober Salzbrunn, 15 Febr. 1915.
4. Archiwum Państwowe we Wrocławiu, Bebauungsplan für das Herzogliche Gelände zwischen Kurort und dem Bahnhof in Bads Salzbrunn in Schl., 1:2500, 1907.
5. Archiwum Państwowe we Wrocławiu, oddz. Kamieniec, Akta gminy Wałbrzych Główny, 394, [b.n.s.], Ortstatut für Kurbezirk v. Ober Salzbrunn, Ober Salzbrunn 3 Mai 1909, Gemeinvorsteher Haehnel.
6. Codex Diplomaticus Silesiae, Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, t. 14, wyd. Hermann Margraf, J. Wilhelm Schulte, Breslau 1889.
7. Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur schlesisen Geschichte, t. 7, cz. 1: Bis zum Jahre 1250, wyd. Colmar Grünhagen, Breslau 1884.
8. Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur schlesisen Geschichte, t. 16, wyd. Colmar Grünhagen, Conrad Wutke, Breslau 1892.
9. Codex Diplomaticus Silesiae, Regesten zur schlesisen Geschichte, t. 29, wyd. Konrad Wutke, Breslau 1923.
10. Plan von Bad Salzbrunn i. Schl.Verlag der Fürstliche Brunnen und Bade-Direktion, 1913, http://dolnyslask.org. pl/4474593,foto.html?idEntity=509915 (dostęp: 11 V 2017).
Teksty źródłowe / Source texts
11. Gesetz gegen die Verunstaltung von Ortschaften und landschaftlich hervorragenden Gegenden (15. Juli 1907), [w:] Adolf Weißler, Preußisches Archiv: Sammlung der Gesetze und der das Rechtswesen betreffenden Verordnungen und Verfügungen Preußens und des Rechts, Leipzig 1907, s. 575–577.
12. Preußisches Fluchtliniengesetz (Straßen- und Baufluchtengesetz) von 1875. Gesetz, betreffend die Anlegung und Veränderung von Straßen und Plätzen in Städten und ländlichen Ortschaften vom 2. Juli 1875, https://web. archive.org/web/20150128114709/http://www. berlin.de/imperia/md/content/dienstleistungsdatenbank/verm/preussisches_fluchtliniengesetz_1875_gs.pdf?start&ts=1327999326&file=preussisches_fluchtliniengesetz_1875_gs.pdf.
Opracowania / Secondary sources
13. Balińska Grażyna, Architektura zespołu uzdrowiskowego w Szczawnie-Zdroju, [w:] Kronika Wałbrzyska, t. 7: Roczniki Wałbrzyskie, Warszawa–Wrocław 1991, s. 65– 68.
14. Bartsch Heinrich, Aus der Geschichte unseres Waldenburger Berglandes, Waldenburger Heimatbote, Norden (Waldenburg) 1963–1969.
15. Bartsch Heinrich, Der Bergbau in Niederschlesien, [w:] Unvergessene Waldenburger Heimat, Norden 1969, s. 191–250.
16. Der Oberbrunnen in Bad Salzbrunn 1601–1901. Medizinische Festschrift zur Feier des dreihundertjährigen Gebrauches des Oberbrunnens als Heilquelle, Breslau 1901.
17. Der Salzbrunner Oberbrunnen und seine Wirkungen, Bad Salzbrunn 1909.
18. Die fünfundzwanzigste schlesische Badertag und seine Verhandlungen nebst dem, oprac. P. Dengler, Reinertz 1897.
19. Häufler Ludwig, Die Geschichte der Grundherrschaft Waldenburg-Neuhaus unter besonderer Berüchsichtigung der Industrie Gemeinde Dichersbach, t. 1, Breslau 1932.
20. Heiligenthal Roman, Städtebaurecht und Städtebau, Berlin [b.r.w.].
21. Kerber P., Geschichte des Schlosses und der Freien Standesherrschaft Fürstenstein, Breslau 1885.
22. Ludwig Bogna, Osiedla mieszkaniowe w krajobrazie wałbrzyskiego okręgu górniczo-przemysłowego: 1850–1945, Wrocław 2010.
23. Marwitz B., Städtebaugesetz, [w:] Wasmuth Lexikon der Baukunst, t. 4, Berlin 1932, s. 437.
24. Mosch C.F., Die Heilquellen Schlesiens und der Graffschaft Glaz: Mit Kupfern, Breslau 1821.
25. Natorp W., Die Heilmittel Salzbrunns in ihrer Beschaffenheit, Wirkung u. Anwendung, Berlin 1852.
26. Nowack Karl G., Schlesisches Schriftsteller-Lexikon Oder Bio-Bibliographisches Verzeichnitz, Breslau 1838.
27. Pflug Karl, Chronik der Stadt Waldenburg in Schlesien, Waldenburg 1908.
28. Speitkamp Winfried, Die Verwaltung der Geschichte: Denkmalpflege und Staat in Deutschland 1871–1933, Göttingen 1996.
29. Zemplin August, Die Brunnen- und Molken-Anstalt zu Salzbrunn: Für die Brunnengäste, t. 1, Breslau 1841.
30. Zemplin August, Salzbrunn und seine Mineralquellen, Breslau 1822.
Źródła elektroniczne / Electronic sources
31. Bauleitplanung, geändert 2013, http://de.wikipedia.org/ wiki/Bauleitplanung#Vor_1875_-_Polizeibeh. C3.B6rdliche_Fluchtlinienfestsetzung.
32. Bund Heimat und Umwelt in Deutschland, https://de.wikipedia.org/wiki/Bund_Heimat_und_Umwelt_in_ Deutschland.
33. Szczawieńskie dziecko księżnej Daisy – Grand Hotel, https:// daisyvonpless.wordpress.com/2011/12/06/szczawienskie-dziecko-ksieznej-daisy-grand-hotel/.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-48d1963f-615c-4b42-9dd7-40e3fe898b09