Klimatyczny bilans wodny okresu wegetacyjnego (według wzoru Iwanowa) w środkowowschodniej Polsce

• Autorzy: Radzka E.

Warianty tytułu

EN

Climatic water balance for the vegetation season (according to Iwanow’s equation) in central-eastern Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zmiany klimatyczne w Polsce coraz częściej powodują straty plonów z powodu wystąpienia suszy. Jedną z miar wykorzystywanych do oceny kształtowania się warunków wilgotnościowych danego obszaru jest klimatyczny bilans wodny. Uwzględnia on zarówno opady atmosferyczne, jak i ewapotranspirację. W pracy wykorzystano dane z ośmiu stacji IMGW z rejonu środkowowschodniej Polski, zarejestrowane w latach 1971–2005. Obliczono miesięczne wartości klimatycznego bilansu wodnego w okresach wegetacyjnych (IV–IX) badanego wielolecia. Stwierdzono, że w środkowowschodniej Polsce w miesiącach okresu wegetacyjnego dwa razy częściej występują ujemne klimatyczne bilanse wodne niż dodatnie. Ujemne wartości tego wskaźnika najczęściej notowano w miesiącach wiosennych, a dodatnie we wrześniu. Najmniejsze niedobory wodne notowano w północnowschodniej części badanego obszaru, a największe w części zachodniej. Analiza wykazała, że wartości klimatycznego bilansu wodnego charakteryzują się dużym zróżnicowaniem. Stwierdzono, że wartości te zmniejszają się istotnie, średnio o 5 mm na rok.

EN

Climatic changes in Poland are more and more often the reason of crop losses due to the drought occurrence. One of the measures used to evaluate the moisture conditions in particular area is climatic water balance. It takes into account both precipitation and evapotranspiration. Data used in this paper come from eight IMGW stations in central-eastern region of Poland from the years 1971–2005. Monthly values of climatic water balance during vegetation season (April–September) were calculated for the examined years. Negative climatic water balances were found to occur two times more than positive balances in central-eastern Poland during vegetation seasons. Negative values were most often observed in spring months, while positive – in September. The smallest water deficiency was noted in north-eastern part of the examined area while the largest in western part. The analysis showed that the values of climatic water balance were quite variable. These values decreased significantly by about 5 mm per year on average.

Słowa kluczowe

PL

bilans wodny; okres wegetacyjny; środkowowschodnia Polska; zmiany klimatu

EN

central-eastern Poland; climate changes; vegetation season; water balance

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2014
• Tom: T. 14, z. 1
• Strony: 67--76
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., rys.

Twórcy

autor

Radzka E.

• Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Pracownia Agrometeorologii i Podstaw Melioracji, ul. B. Prusa 14, 08-110 Siedlce

Bibliografia

• 1. DOROSZEWSKI A., KOZYRA J., PUDEŁKO R., STUCZYŃSKI T., JADCZYSZYN J., KOZA P., ŁOPATKA A. 2008. Monitoring suszy rolniczej w Polsce. Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie. T. 51. Nr 1 (416) s. 35–38.
• 2. DURŁO G. 2007. Klimatyczny bilans wodny sezonów wegetacyjnych 1971–2005 w Leśnym Zakładzie Doświadczalnym w Krynicy Zdrój. Annales UMCS. Vol. 57/11. Sect. B s. 243–252.
• 3. GÓRSKI T., KOZYRA J., DOROSZEWSKI A. 2008. Field crop losses in Poland due to extreme weather conditions – case studies. W: The influence of extreme phenomena on the natural environment and human living conditions. Pr. zbior. Red. Liszewski. Łódź. ŁTN s. 35–49.
• 4. IGLESIAS A., AVIS K., BENZIE M., FISHER P., HARLEY M., HODGSON N., HORROCKS L., MONEO M., WEBB J. 2007. Adaptation to climate change in the agricultural sector [online]. European Commission DG AGRI AEA/ED05334/Iss. 1. [Dostęp 02.10.2013]. Dostępny w Internecie: http://ec.europa.eu/agriculture/analysis/extremal/climate
• 5. JAWORSKI J. 1996. Porównanie modeli parowania terenowego w projekcie badawczym WMO. T.19. Warszawa. IMGW.
• 6. JOKIEL P. 2004. Zasoby wodne środkowej Polski na progu XXI wieku. Łódź. Wydaw. UŁ. ISBN 83- 71718-25-X ss. 114.
• 7. KANECKA-GESZKE E., SMARZYŃSKA K. 2007. Ocena suszy meteorologicznej w wybranych regionach agroklimatycznych Polski przy użyciu różnych wskaźników. Acta Scientiarum Polonorum. Formatio Circumiectus. Nr 6 (2) s. 41–50.
• 8. KĘDZIORA A. 1995. Podstawy agrometeorologii. Warszawa. PWRiL. ISBN 83-09-01641-7 ss. 264.
• 9. KOŁODZIEJ J. 2008. Kształtowanie się klimatycznego bilansu wodnego na terenie Polski w latach 1981–2000. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich. Nr 5 s. 85–97.
• 10. KOZYRA J., GÓRSKI T. 2008. Wpływ zmian klimatycznych na rolnictwo w Polsce. W: Zmiany klimatu, a rolnictwo i obszary wiejskie. Warszawa. Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa s. 35–40
• 11. LEGATES D.R., MCCABE G.J. 2005. A re-evaluation of the average annual global water balance. Physical Geography. Vol. 26 s. 467–479.
• 12. LEŚNY J., JUSZCZAK R. 2005. Oszacowanie ewapotranspiracji terenów znajdujących się w strefie bezpośredniego oddziaływania małych zbiorników wodnych krajobrazu rolniczego. Acta Agrophysica. Vol. 6(1) s. 161–174.
• 13. ŁABĘDZKI L. 2006. Susze rolnicze – zarys problematyki oraz metody monitorowania i klasyfikacji. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. Rozprawy naukowe i monografie. Nr 17. ISBN 83-88763-63-6 ss. 107.
• 14. ŁABĘDZKI L., BĄK B. 2004. Standaryzowany klimatyczny bilans wodny jako wskaźnik suszy. Acta Agrophysica. Vol. 3(1) s. 117–124.
• 15. ŁABĘDZKI L., BĄK B., KANECKA-GESZKE E. 2012. Wielkość i zmienność ewapotranspiracji wskaźnikowej według Penmana-Monteitha w okresie wegetacyjnym w latach 1970–2004 w wybranych rejonach Polski. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 12. Z. 2 (38) s. 159–170.
• 16. OLECHOWICZ-BOBROWSKA B. 1978. Parowanie potencjalne w okresie wegetacyjnym w Polsce. Zeszyty Naukowe AR w Krakowie. Ser. Rozprawy Habilitacyjne. Nr 67 ss. 173.
• 17. PRZEDPEŁSKA W. 1971. Zagadnienie susz atmosferycznych w Polsce i metody ich określania. Warszawa. Prace PIHM. Z.103 s. 3–24.
• 18. ROJEK M. 1987. Rozkład czasowy i przestrzenny klimatycznych i rolniczo-klimatycznych bilansów wodnych na terenie Polski. Zeszyty Naukowe AR we Wrocławiu. Z. 62 ss. 68.
• 19. ROJEK M., WIERCIOCH T. 1995. Zmienność czasowa i przestrzenna parowania wskaźnikowego, ewapotranspiracji aktualnej i niedoborów opadowych w Polsce nizinnej w okresie 1951–1990. Zeszyty Naukowe AR we Wrocławiu. Monografie 6. Nr 268 ss. 51.
• 20. SIEDLECKI M., FORTUNIAK K., PAWLAK W. 2012. Porównanie wybranych metod określania parowania w Łodzi. Przegląd Geofizyczny. Z. 2 s. 211–221.
• 21. WIBIG J. 2012. Warunki wilgotnościowe w Polsce w świetle wskaźnika standaryzowanego klimatycznego bilansu wodnego. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 12. Z. 2 (38) s. 329–340.
• 22. ZIERNICKA-WOJTASZEK A. 2009. Weryfikacja rolniczo-klimatycznych regionalizacji Polski w świetle współczesnych zmian klimatu. Acta Agrophysica. Vol. 13(3) s. 803–812.