Wprowadzanie zadrzewień śródpolnych jako elementów zielonej infrastruktury obszarów wiejskich w scaleniach gruntów

• Autorzy: Czarnecka Adrianna , Rędzińska Katarzyna

Warianty tytułu

EN

Introduction of mid-field trees as an element of green infrastructure in rural areas in land consolidation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zadrzewienia śródpolne stanowią kluczowy element zielonej infrastruktury obszarów wiejskich. Szczególnie ważne jest ich systemowe kształtowanie. Celem artykułu jest wskazanie znaczenia procesu scaleń gruntów jako narzędzia umożliwiającego rozwijanie sieci zadrzewień będących elementami zielonej infrastruktury na obszarach wiejskich. W artykule zaprezentowano koncepcje: zielonej infrastruktury, rozwiązań opartych na naturze oraz usług ekosystemowych w kontekście obszarów wiejskich w Polsce. Przedstawiono funkcje zadrzewień śródpolnych oraz scharakteryzowano potrzeby zadrzewieniowe w Polsce. Odniesiono się do obecnych praktyk projektowych dotyczących zadrzewień i zakrzewień śródpolnych w założeniach do projektów scaleń gruntów. Przedstawiono nowe możliwości w tym zakresie, związane z interwencją pn. „Scalanie gruntów wraz z zagospodarowaniem poscaleniowym”, realizowaną w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027.

EN

Mid-field trees are a key element of green infrastructure in rural areas and their planting should be strategically and systematically planned. The aim of the article is to show the significance of land consolidation process as a tool enabling the development of a network of field trees as an element of green infrastructure in rural areas. The article presents the concepts of: green infrastructure, nature-based solutions and ecosystem services in the context of rural areas in Poland. The functions of field trees were presented and the needs in terms of field trees planting in Poland were characterized. Reference was made to the current planning practices applied with regard to field trees and field shrubs in the drawing up of land consolidation plans. New possibilities in this respect were discussed, related to the intervention entitled "Land consolidation with post-consolidation management", implemented under the Strategic Plan for the Common Agricultural Policy for the years 2023-2027.

Słowa kluczowe

PL

wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich; przeciwdziałanie skutkom suszy; rozwiązania oparte na naturze; usługi ekosystemowe

EN

multifunctional rural development; counteracting the effects of drought; nature based solutions; ecosystem services

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przegląd Geodezyjny
• Rocznik: 2022
• Tom: R. 94, nr 11
• Strony: 12--17
• Opis fizyczny: Bibliogr. 39 poz., rys., tab. zdj.

Twórcy

autor

Czarnecka Adrianna

• Politechnika Warszawska, Wydział Geodezji i Kartografii, Plac Politechniki 1, 00-661 Warszawa

• https://orcid.org/0000-0001-9136-0623

autor

Rędzińska Katarzyna

• Politechnika Warszawska, Wydział Geodezji i Kartografii, Plac Politechniki 1, 00-661 Warszawa

• https://orcid.org/0000-0001-8621-0073

Bibliografia

• 1. ARychling, A. and J. Solon, Ekologia Krajobrazu. wydanie trzecie ed. 1998, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• 2. Atlas Rolny. Dokąd zmierza Europejska Wspólna Polityka Rolna. 2019: Fundacja im. Heinricha Bölla, Instytut na Rzecz Ekorozwoju.
• 3. KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ, RADY, KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Europejski Zielony Ład. 2019, Komisja Europejska: Bruksela.
• 4. KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 Przywracanie przyrody do naszego życia. 2020, Komiska Europejska: Bruksela.
• 5. KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Zielona infrastruktura — zwiększanie kapitału naturalnego Europy. 2013, Komisja Europejska: Bruksela.
• 6. Voluntary guidelines for the design and effective implementation of ecosystembased approaches to climate change adaptation and disaster risk reduction and supplementary information cbd technical series, in CBD Technical Series. 2019, Secretariat of the Convention on Biological Diversity: Montreal. p. 156.
• 7. Szulczewska, B., Zielona infrastruktura - czy koniec historii? 2018, Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Polskiej Akademii Nauk.
• 8. Solon, J., et al., Świadczenia ekosystemowe w krajobrazie młodoglacjalnym: ocena potencjału i wykorzystania. 2017, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie SEDNO Spółka z o.o., Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
• 9. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. tekst jednolity. 2004: (Dz.U. z 2022 r. poz. 916).
• 10. Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach. tekst jednolity. 1991: Dz. U. z 2021 r. poz. 1275 i 1718 oraz z 2022 r. poz. 84.
• 11. Bałazy, S., H. Weyssenhoff, and K. Ziomek, Kształtowanie sieci zadrzewień i ich rola na obszarach wiejskich. Ochrona środowiska rolniczego w świetle programów rolnośrodowiskowych Unii Europejskiej, Brzesko-Poznań-Turew, 2007: p. 127-143.
• 12. Zajączkowski, K., Regionalizacja potrzeb zadrzewieniowych w Polsce. 2005: Instytut Badawczy Leśnictwa.
• 13. Borek, R., et al., Zadrzewienia Na Obszarach Wiejskich–Dobre Praktyki i Rekomendacje. Fundacja Ekorozwoju: Wrocław, Poland, 2019.
• 14. Johnston, M., S. Kulshreshtha, and A. Baumgartner, Agroforestry in the prairie landscape: Opportunities for climate change mitigation through carbon sequestration. Prairie Forum, 2000. 25(2): p. 195-213.
• 15. Aertsens, J., L. De Nocker, and A. Gobin, Valuing the carbon sequestration potential for European agriculture. Land Use Policy, 2013. 31: p. 584-594.
• 16. Lingxi, C., et al., Farming with Trees: Reforming U.S. Farm Policy to Expand Agroforestry and Mitigate Climate Change. Ecology Law Quarterly, 2021. 48(1): p. 1-47.
• 17. Tscharntke, T., et al., Landscape perspectives on agricultural intensification and biodiversity–ecosystem service management. Ecology letters, 2005. 8(8): p. 857-874.
• 18. Kujawa, K., et al., Nieocenione zadrzewienia śródpolne. ACADEMIA-magazyn Polskiej Akademii Nauk, 2019: p. 26-31-26-31.
• 19. Plit, J., Krajobrazy kulturowe Polski i ich przemiany: Prace Geograficzne/Polska Akademia Nauk. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego, nr 253. Vol. 253. 2016, Warszawa: IGiPZ PAN.
• 20. Bożętka, B., Wybrane problemy waloryzacji zadrzewień i zakrzewień obszarów rolnych. Problemy Ekologii Krajobrazu, 2014. 19(19).
• 21. Łuczyńska-Bruzda, M., Elementy naturalne środowiska. 1999, Kraków: Wyd. Politechniki Krakowskiej.
• 22. Wayssenhoff, H., Zadrzewienia – stary sposób na nowe problemy, in Warunkowanie ochrony i restytucji zadrzewień na obszarach wiejskich, S. Bałazy, Editor. 2010: Poznań. p. 139–144.
• 23. Karg, J., Zadrzewienia śródpolne, strefy buforowe i miedze. Biblioteczka Krajowego Programu Rolnośrodowiskowego. 2003, Warszawa: MRiRW.
• 24. Karg, J. and B. Karlik, Zadrzewienia na obszarach wiejskich. 1993, Poznań: Zakład Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN.
• 25. Bałazy, S. and H.M.W.K. Ziomek, Kształtowanie sieci zadrzewień i ich rola na obszarach wiejskich, in Ochrona środowiska rolniczego w świetle programów rolno-środowiskowych Unii Europejskiej. Cz. I. Materiały szkoleniowe. , S. Bałazy and A. Gmiąt, Editors. 2007, Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach, Zakład Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN w Poznaniu, Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie: Brzesko-Poznań-Turew. p. 127-141.
• 26. Tałałaj, Z., Wpływ zadrzewień na plonowanie roślin rolniczych, in Znaczenie zadrzewień w krajobrazie rolniczym oraz aktualne problemy ich rozwoju w przyrodniczo-gospodarczych warunkach Polski. 1997: Płock. p. 72-90.
• 27. Ryszkowski, L., S. Bałazy, and J. Jankowiak, Uwarunkowania realizacji programu zadrzewieniowego. Postępy Nauk Rolniczych. Vol. 25. 2000.
• 28. Ustawa z dnia 15 lipca 2020 r. o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw. 2020: (Dz.U. 2020 poz. 1378).
• 29. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. tekst jednolity. 2003: (Dz. U. z 2022 r. poz. 503, 1846).
• 30. Przewoźniak, M. and J. Czochański, Przyrodnicze podstawy gospodarki przestrzennej: ujęcie proekologiczne. 2020, Gdańsk-Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
• 31. WYTYCZNE 2015 - Wytyczne do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska. Warszawa: Ministerstwo Środowiska.
• 32. Woch, F., Wytyczne do opracowywania programów urządzeniowo-rolnych gmin. Instrukcja upowszechnieniowa. Vol. Nr 150. 2008, Puławy: Wyd. IUNG-PIB.
• 33. Kupidura, A., Dziedzictwo krajobrazowe w gospodarowaniu przestrzenią. Prace naukowe Geodezja. Vol. z. 53. 2013, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej.
• 34. Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. tekst jednolity. 2008: (Dz. U. z 2022 r. poz. 1029, 1260, 1261, 1783, 1846).
• 35. Bielska, A. and A. Kupidura, Influence of soil conditions on landscape shaping in rural areas, in Natural and cultural transformation of landscape, K. Młynarczyk and M. Marks, Editors. 2010, Wyd. UWM, Olsztyn. p. 67-82
• 36. Pijanowski, J.M., ed. Środowiskowe i społeczne efekty scaleń gruntów. 2021, Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie: Kraków.
• 37. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROZWOJU I TECHNOLOGII z dnia 17 grudnia 2021 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. 2021: (Dz. U. 2021 poz. 2405).
• 38. Ustawa prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. tekst jednolity. 2001: Dz. U. z 2021 r. poz. 1973, 2127, 2269, z 2022 r. poz. 1079, 1260, 1504, 1576, 1747.
• 39. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie opracowań ekofizjograficznych. 2002, Dz.U. 2002 nr 155 poz. 1298.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023)