Krajobraz górniczy w rejonie Strzemieszyc w świetle „Karty geognostycznej zagłębia węglowego”

• Autorzy: Wójcik Andrzej J.

Warianty tytułu

EN

Mining landscape in the Strzemieszyce region based on the "Coal basin geognostic map"

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Dzieje górnictwa galmanu na terenie Strzemieszyc, obecnie dzielnicy Dąbrowy Górniczej, nie doczekały się dotąd specjalnego opracowania. Triasowe złoża rud galmanu były przedmiotem eksploatacji górniczej już w średniowieczu. Budowa kopalń i zakładów przeróbczych (płuczki) oraz hut produkujących cynk rozpoczęła się na skalę przemysłową w pierwszej połowie XIX w. Powstały kopalnie „Anna”, „Kawia Góra”, „Leonidas”, płuczka „Strzemieska”. Likwidacja zakładów rozpoczęła się w latach 70. XIX w. Bezskuteczne próby reaktywowania górnictwa rudnego miały natomiast miejsce w latach 20. XX w.

EN

The history of calamine mining in Strzemieszyce, nowadays a district of Dąbrowa Górnicza, isn't widely presented in the publications about the region. Triassic calamine ore deposits were extracted in the middle ages. But the first industrial mines, washeries and processing plants as well as zinc-works were established not before the first half of 19th century. "Anna", "Kawia Góra", "Leonidas" mines and "Strzemieska" washery were set up in Strzemieszyce region. Plants were gradually closed down form the 70s of the 19th century. There were some unsuccessful attempts to reactivate calamine ore mining in Strzemieszyce in the 1920s.

Słowa kluczowe

PL

krajobraz górniczy; złoże galmanu; kopalnia; zakład przeróbczy

EN

mining landscape; calamine deposit; mine; processing plant

• Wydawca: Stowarzyszenie Naukowo-Edukacyjne Terra Minera
• Czasopismo: Hereditas Minariorum
• Rocznik: 2020
• Tom: Vol. 6
• Strony: 95--103
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., rys.

Twórcy

autor

Wójcik Andrzej J.

• Instytut Historii Nauki PAN, Warszawa

Bibliografia

• ALEXANDROWICZ S., ALEXANDROWICZ Z., 1960. Utwory triasowe w okolicach Strzemieszyc i Sławkowa. Biul. Inst. Geol., 152: 95–71.
• BOGACZ K., DŻUŁYŃSKI C., HARAŃCZYK C., SOBCZYŃSKI P., 1975. Origin of the ore-bearing dolomite in the Triassic of the Cracow-Silesian Pb-Zn district. Rocz. Pol. Tow. Geol., 2: 139–155.
• GAŁKIEWICZ T., 1983. Prawidłowości wykształcenia śląsko-krakowskich złóż cynkowo-ołowiowych. Pr. Geol., 125.
• GĄSIOROWSKA-GRABOWSKA N., 1965. Z dziejów przemysłu w Królestwie Polskim 1815–1918. Inst. Hist., Pol. Akad. Nauk. Warszawa.
• HARAŃCZYK C., 1981. Ontogeneza dolomitów kruszconośnych. Prz. Geol., 10: 513–517.
• HEMPEL J., 1856. Karta geognostyczna zagłębia węglowego w Królestwie Polskiem, ułożona z rozkazu dyrektora górnictwa Jenerała Majora Szenszyna. Skala 1:20 000. Litogr. M. Fajans. Warszawa.
• JAWORSKA-CYGORIJNI K., 1989. Produkcja cynku z rud galmanowych na ziemiach polskich w XIX wieku. Wyd. Ossolineum. Wrocław.
• ŁABĘCKI H., 1841. Górnictwo w Polsce. Górnictwo w Polsce. Opis kopalnictwa i hutnictwa polskiego pod względem technicznym, historyczno-statystycznym i prawnym. T. 2. Druk. J. Kaczanowskiego. Warszawa.
• MYGA-PIĄTEK U., 2000. Problemy ochrony krajobrazów regionu górnośląskiego na tle polityki ochrony przyrody i dóbr kultury województwa śląskiego. [W:] Środowisko przyrodnicze regionu górnośląskiego – stan poznania, zagrożenia i ochrona. Uniw. Śl., Wydz. Nauk o Ziemi, Sosnowiec: 63–71.
• NITA J., MYGA-PIĄTEK U., 2006. Krajobrazowe kierunki zagospodarowania terenów pogórniczych. Prz. Geol., 3: 256–262.
• PULINOWA M., CZYLOK A., 2001. O zmienności krajobrazów Zagłębia Dąbrowskiego. [W:] Barański M. (red.), Zagłębie Dąbrowskie. W poszukiwaniu tożsamości regionalnej, Uniw. Śląski, Katowice: 201–226.
• SASS-GUSTKIEWICZ M., SOCHA J., 1982. Inicjalne formy krasowe w złożu rud Zn-Pb rejonu Olkuskiego. Kwart. AGH, 4: 59–72.
• ŚLIWIŃSKI S., 1981. Dolomityczność formacji węglanowych regionu śląskokrakowskiego. Prz. Geol., 10: 532–535.
• WÓJCIK A. J., 2001. Trasy dziedzictwa kulturowego. Raptularz Kult., 2: 16–17.
• WÓJCIK A. J., 2006. Jan Hempel – górnik i geolog – autor „Mapy geognostycznej zagłębia węglowego...” (1856 r.). Pr. Nauk. Inst. Gór. Pol. Wroc., 117, Ser. Studia i Mater., 32: 349–360.
• WÓJCIK A. J., 2007. Jubilee of Jan Hempel’s „Geognostic map of coalfield in Polish Kingdom”. [W:] Kokowski M. (red.), The Global and the Local: The History of Science and the Cultural Integration of Europe. Proceedings of the 2nd ICESHS (Cracow, Poland, September 6-9, 2006): 905–912.
• WÓJCIK A. J., 2008. Zachodni Okręg Górniczy. Studia z dziejów geologii i górnictwa w Królestwie Polskim. Inst. Hist. Nauki, Pol. Akad. Nauk. Warszawa.