Funkcjonowanie Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania w obecnych uwarunkowaniach systemowych w Polsce

• Autorzy: Binek T. , Czepiel J.

Warianty tytułu

EN

The National System of Contamination Detection and Alarm, Currently Operating in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Cel: Rozwój cywilizacyjny niesie ze sobą szereg nowych zagrożeń, które dotychczas nie były znane ludzkości. Jednym z poważniejszych i charakterystycznych dla naszych czasów, tj. wieku XX i XXI, jest zagrożenie skażeniami. Niniejszy artykuł jest próbą przedstawienia Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania o Skażeniach i jego działania na tle charakterystyki zagrożeń skażeniami w obecnych uwarunkowaniach systemowych w Polsce. Wprowadzenie: W najnowszej historii doświadczyliśmy wielu katastrof, których efektem były skażenia. Tragicznie w nasze dzieje wpisują się awarie przemysłowe (Bhopal, Czarnobyl) skutkujące tysiącami ofiar śmiertelnych. Organizacje, których sposobem działania jest sianie terroru, za cel przyjmują sobie zastraszenie całych społeczeństw przy użyciu wszelkich dostępnych środków w tym tych, które uznawane są za broń masowego rażenia. W artykule scharakteryzowano krajowe rozwiązania przyjęte do przeciwdziałania tym zagrożeniom, w szczególności Krajowy System Wykrywania Skażeń i Alarmowania (KSWSiA). Zaprezentowano skład KSWSiA oraz jego zadania, przyjmując za główny punkt odniesienia obowiązujące uregulowania prawne. Niezwykle istotne dla funkcjonowania Krajowego Systemu jest funkcjonalne połączenie w jeden organizm wielu działających dotychczas w sposób nieskoordynowany w ramach zarządzenia kryzysowego struktur oraz służb ratowniczych zarówno cywilnych, jak i wojskowych, których działania koordynuje Centrum Dyspozycyjne. Takie rozwiązanie ma zoptymalizować ich działania i zapewnić efekt synergii. W artykule omówiono też sposób doskonalenia Krajowego Systemu poprzez prowadzenie ćwiczeń i treningów, a także wskazano niezbędne perspektywy rozwoju. Wnioski: KSWSiA jest systemem żywym, zmieniającym się w zależności od wyzwań, potrzeb i zadań, które są przed nim stawiane. Przedstawione w artykule rozwiązania z zakresu jego funkcjonowania powinny być poddawane nieustannej obserwacji, a ewentualna potrzeba zmian powinna je generować. Z pewnością rozwiązania te również warto propagować, zwracać na nie uwagę w procesie szkolenia kadr na potrzeby służb ratowniczych i centrów zarządzania kryzysowego oraz próbować wdrażać w instytucjach zajmujących się podobną problematyką, a niefunkcjonujących w ramach krajowego systemu np. w samorządach. Warto podjąć wysiłek zbudowania systemu pomiarowego przeznaczonego do detekcji skażeń oraz wdrożenia na różnych szczeblach w instytucjach i służbach zajmujących się problematyką reagowania kryzysowego systemu informatycznego PROMIEŃ.

EN

Aim: The development of civilization is accompanied by new threats, which were previously unknown to mankind. One of the major and characteristic threats in the XX and XXI century, is the threat of contamination. This article describes the national system for detection of and warning about contamination hazards, and its operation within prevailing systems which exist in Poland. Introduction: In the recent past we experienced the effects of many natural disasters, which culminated in the contamination of the environment. Tragically, industrial accidents (Bhopal, Czarnobyl), led to thousands of casualties. Organisations, whose modus operandi involves the sowing of terror, focus on intimidation of whole communities utilising all available means, including weapons of mass destruction. This article identifies the national approach adopted to counter such threats, in particular the National System for Contamination Detection and Alarm (NSCDA). The NSCDA and its tasks are described in context of responsibilities laid down by law. It is essential for the effective operation of the system for participating services engaged in operations, who previously discharged their responsibilities in an uncoordinated way, to be functionally aligned and controlled by one body. The work of uniformed and non uniformed rescue services should be co-ordinated by a Dispatch Control Centre in order to optimise operational functionality and secure synergy. Additionally, the article describes approaches for improving the NSCDA through training and exercises, proposes essential development perspectives Conclusion: The NSCDA has functioned since 2006 and is a living system, which is adapted to changes, depending on the challenges, needs and tasks which emerge over time. Solutions presented in this paper should be constantly monitored and emerging environmental changes should influence appropriate changes to the system. Such adaptations should be propagated and incorporated in the training syllabus for personnel undergoing training in rescue techniques as well as crisis management. Equally, organisations which are also concerned with such problems, but currently not integrated within NSCDA e.g. Local Government Authorities, should implement such changes. It is appropriate to develop a monitoring system dedicated to the detection of contamination threats as well as engage the information system PROMIEN, at different levels, institutions and services involved with the problem of crisis response.

Słowa kluczowe

PL

terroryzm; skażenia; substancje niebezpieczne; KSWSiA; powodzie; BMR

EN

terrorism; contamination; hazardous substances; National System of Detection and Alarm; flood; CBRN

• Wydawca: Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza
• Rocznik: 2014
• Tom: Nr 4
• Strony: 15--24
• Opis fizyczny: Bibliogr. 31 poz.

Twórcy

autor

Binek T.

• Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie; ul. Sienkiewicza 4, 05-410 Józefów, Polska

autor

Czepiel J.

• Centralny Ośrodek Analizy Skażeń w Warszawie, ul. płk K. Leskiego 7, 01-499 Warszawa, Polska

Bibliografia

• 1. Kitler W., Skrabacz A., Bezpieczeństwo ludności cywilnej. Pojęcia, organizacja i zadania w czasie pokoju, kryzysu i wojny, Towarzystwo Wiedzy Obronnej, Warszawa 2010.
• 2. Europejska Strategia Bezpieczeństwa Bezpieczna – Europa w lepszym świecie, Bruksela, 12 grudnia 2003 r. , s. 4-5.
• 3. Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP z 13 listopada 2007, s. 8-10 [dok. elektr.] http://www.bbn.gov.pl/download/1/1048/SBNRP.pdf [dostęp 22 kwietnia 2014].
• 4. Mioduszewski W., Zjawiska ekstremalne w przyrodzie – susze i powodzie, „Współczesne Problemy Kształtowania i Ochrony Środowiska”, Vol. 3p Issue 3, 2012, pp. 57-74 [dok. elektr.] http://www.uwm.edu.pl/environ/vol03p/vol_03p_rozdzial03.pdf [dostęp 22 kwietnia 2014].
• 5. Kowal R., Bezpieczeństwo i Higiena Pracy przy stosowaniu substancji i preparatów niebezpiecznych, Prozami, Wrocław, 2009.
• 6. Lesiak P., Piotrowski R., Ocena skutków awarii przemysłowych w instalacjach procesowych, w tym efektu domino - część 1, BiTP Vol. 27 Issue 3, 2012, pp. 13-26.
• 7. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, Raport Głównego Inspektora Ochrony Środowiska w sprawie awarii za 2003 r. [dok. elektr.] http://www.gios.gov.pl/zpnzs/2002-01/rap03_pa.doc. [dostęp 22.04. 2014].
• 8. Krajewski P., Skutki radiologiczne Fukushimy, Międzynarodowa Szkoła Energetyki Jądrowej edycja V 2012 [dok. elektr.] http://szkola ej.pl/vedycja/referaty2012/p_krajewski_ref.pdf [dostęp 22 kwietnia 2014].
• 9. Isajenko K., Japońska chmura nad Polską, Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej, 2011 [dok. elektr.] http://www.clor.waw.pl/clor/aktualnosci/a011.htm [dostęp 22 kwietnia 2014].
• 10. Doktryna obrona przed bronią masowego rażenia w operacjach połączonych DD/3.8(A), Ministerstwo Obrony Narodowej, Bydgoszcz 2013.
• 11. Żuber M., Terroryzm współczesny zagrożeniem o charakterze globalnym, [w:] Katastrofy naturalne i cywilizacyjne. Terroryzm współczesny, aspekty polityczne społeczne i ekonomiczne, M. Żuber (red.), Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki, Wrocław 2006, s. 9-16.
• 12. Brzeski Z., Dioksyny i furany w środowisku i ich wpływ na organizm, „Medycyna Ogólna i Nauka o Zdrowiu”, Vol. 17 Issue 3, 2011, pp. 161-164.
• 13. Croddy E., Perez-Armendariz C., Hart J., Broń chemiczna i biologiczna, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 2003.
• 14. Michalik J., Poważne awarie chemiczne, „Bezpieczeństwo Pracy”, Issue 10, 2000, pp. 13-16.
• 15. Wątor W., Cywilizacyjne zagrożenia bezpieczeństwa chemicznego, „Przegląd Wojsk Lądowych”, Issue 6, 2011, pp. 16-21.
• 16. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, Raport Głównego Inspektora Ochrony Środowiska o występowaniu zdarzeń o znamionach poważnej awarii w 2010 r., [dok. elektr.] http://www.gios.gov.pl/zalaczniki/artykuly/rejestr_zdarzen_o_znamionach_powaznej_awarii_2010.pdf [dostęp 22 kwietnia 2014].
• 17. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, Raport Głównego Inspektora Ochrony Środowiska o występowaniu zdarzeń o znamionach poważnej awarii w 2012 r., [dok. elektr.] (http://www.gios.gov.pl/zalaczniki/artykuly/rejestr_zdarzen_o_znamionach_powaznej_awarii_i_powaznych_awarii_w_2012_r.pdf) [dostęp 22 kwietnia 2014].
• 18. Kalda G., Kontrola skażeń promieniotwórczych w Polsce, „Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury”, JCEEA, t. XXX, Vol. 60, Issue 1, 2013, pp. 31-47 [dok. elektr.] http://doi.prz.edu.pl/pl/pdf/biis/14 [dostęp 22 kwietnia 2014].
• 19. Najwyższa Izba Kontroli, Raport: Wykonywanie zadań przez administrację publiczną w zakresie bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych. Informacja o wynikach kontroli (2012), [dok. elektr.] http://www.nik.gov.pl/plik/id,3552,vp,4524.pdf [dostęp 22 kwietnia 2014].
• 20. Główny Urząd Statystyczny, Komunikat z badań: Transport wyniki działalności w 2012 r. [dok. elektr.] http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/tl_transport_wyniki_dzialalnosci_2012.pdf [dostęp 22 kwietnia 2014].
• 21. Michalik J., Gajek A., Grzegorczyk K., Gredecki S., Piękniewski M., Słomka L., Janik P., Dziewulski D., Zając S., Zagrożenia poważnymi awariami w transporcie drogowym niebezpiecznych chemikaliów w Polsce, „Bezpieczeństwo Pracy”, Issue 9, 2009, pp. 6-9.
• 22. Komunikat Komisji Do Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 czerwca 2009 r. w sprawie poprawy bezpieczeństwa chemicznego, biologicznego i radiologicznego i jądrowego w Unii Europejskiej – plan działania UE w obszarze CBRJ [dok. elektr.] http://www.europarl.europa.eu/meetdocs/2009_2014/documents/com/com_com(2009)0273_/com_com(2009)0273_pl.pdf [dostęp 22 kwietnia 2014].
• 23. European Commission early warning and rapid alert systems in the field of health threats [dok. elektr.] http://ec.europa.eu/health/preparedness_response/generic_preparedness/planning/rapid_alert_en.htm [dostęp 22 kwietnia 2014].
• 24. Programme Commission of the European Communities of 17 December 2001 of Cooperation on Preparedness and Response to Biological and Chemical Agent Attacks [Health Security] [dok. elektr.] http://ec.europa.eu/health/archive/ph_threats/bioterrorisme/bioterrorism01_en.pdf [dostęp 22 kwietnia 2014].
• 25. Młynarczyk M., Modernizacja krajowego systemu wykrywania skażeń i alarmowania w aspekcie sprawności reagowania na zagrożenia promieniotwórcze, biologiczne i chemiczne, Wyd. AON, Warszawa 2012.
• 26. Berliński T., Ochrona ludności w państwach NATO, Wyd. AON, Warszawa 1999.
• 27. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 października 2006 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń i właściwości organów w tych sprawach (Dz. U. z 2006 nr 191 poz. 1415).
• 28. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2013 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach (Dz. U. z 2013 poz. 91).
• 29. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2013 poz. 1166).
• 30. Plan współdziałania jednostek organizacyjnych wchodzących w skład Jednolitego Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania, MON, Warszawa 2011.
• 31. Metodyka oceny sytuacji skażeń promieniotwórczych, biologicznych i chemicznych, MON ,Warszawa 2013.