Historyczne górnictwo węgla brunatnego w okolicach Gubina

• Autorzy: Gontaszewska-Piekarz A.

Identyfikatory

DOI

10.5277/hm170406

Warianty tytułu

EN

Historic lignite mining in the area of Gubin (West Poland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Opisano historię wydobycia węgla brunatnego, jaka miała miejsce w latach 1848–1927 w Gubinie i okolicach. Działało tam kilkanaście niewielkich kopalń głębinowych, eksploatujących węgiel metodą komorowo-filarową na zawał. Znajdowały się one głównie w północnej oraz wschodniej części miasta. Eksploatacji podlegały tzw. siodła – glacitektoniczne fałdy zbudowane z osadów mioceńskich, w obrębie których znajduje się pokład węgla brunatnego „Henryk”. Gubińskie kopalnie nie pozostawiły żadnych materialnych śladów, oprócz deformacji terenu. Odegrały jednak bardzo ważną rolę w dziejach miasta, umożliwiając szybki rozwój przemysłu włókienniczego. Artykuł przedstawia odkrycie węgla w okolicy Gubina oraz początki górnictwa. Opisano także pokrótce losy trzech najważniejszych kopalń: „Guben und Feller”, „Gottes Hülfe” oraz „Am nassen Fleck”. Przedstawiono także warunki geologiczne, w jakich funkcjonowały kopalnie.

EN

The paper presents history of lignite mining in Gubin in years 1848–1927. There were over a dozen underground lignite mines which operated with room and pillar retreat method. They were located in northern and eastern parts of the city. Mines exploited so-called saddles – glaciotectonical anticlines built from Miocene deposits (including lignite layer “Henryk”). Gubin’s mines have left no material remains, except surface deformations. They played very important role in the history of the city allowing fast development of textile industry and the whole city. The paper describes briefly the discovery of lignite deposits and the beginnings of mining in the 19th century near Gubin. It also shows the geological condition of Gubin’s lignite. It also presents the short history of the three most important mines: ”Guben und Feller”, ”Gottes Hülfe” and ”Am nassen Fleck”.

Słowa kluczowe

PL

Gubin; węgiel brunatny; historia górnictwa

EN

Gubin; lignite; history of mining

• Wydawca: Stowarzyszenie Naukowo-Edukacyjne Terra Minera
• Czasopismo: Hereditas Minariorum
• Rocznik: 2017
• Tom: Vol. 4
• Strony: 109--121
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., rys., fot.

Twórcy

autor

Gontaszewska-Piekarz A.

• Uniwersytet Zielonogórski, Instytut Budownictwa, ul. Prof. Z. Szafrana 1, 65-516 Zielona Góra

Bibliografia

• CHMAL, R., 1998. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski 1:50000, arkusz 571 Gubin. Wyd. Państw. Inst. Geol.. Warszawa.
• CHMAL R., 2001. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:25000, ark. Gubin i Kaniów. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• CRAMER H., 1878. Beiträge zur Geschichte des Bergbaues in der Provinz Brandenburg, Heft 5, Die Niederlausitz. Verl. der Buchhandlung des Weisenbaues. Halle.
• CZABATOR J., 2017. Gubeński węgiel brunatny. Gubin i okolice – Biuletyn SPZG, 1, 36: 59–64.
• DIEHL (bez imienia), 1930. Die Braunkohle im Kreise Guben. [W:] Heimat Kalender für den Landkreis Guben. Albert Koenig Buchdrückerei. Guben: 55–59.
• DYJOR S., SADOWSKA A., 1977. Problem wieku i korelacja górnomioceńskich pokładów węgli brunatnych w Polsce Zachodniej. Geol. Sud. 12, 1: 121–136.
• dolny-śląsk.org.pl – witryna internetowa Stowarzyszenia Wratislaviae Amici (dostęp: listopad 2017).
• GANDER K., 1925. Geschichte der Stadt Guben. Albert Koenig Buchdrückerei. Guben.
• GONTASZEWSKA A., 2015. Szkody pogórnicze na Ziemi Lubuskiej. [W:] Greinert A. (red.) Wydobycie węgla brunatnego i rekultywacja terenów pokopalnianych w regionie lubuskim. Instyt. Inż. Środ. Uniw. Zielonog. Zielona Góra.
• HEMPE M., 2006. Kette und Schuss: die Tuchmacherei in Guben. Böhlau Verlag. Köln.
• Jahrbuch der deutschen Braunkohlen-, Steinkohlen-, Kali- und Erz-Industrie. 1929. Verlag von Wilhelm Knapp in Halle (Saale). Halle.
• JAROS J., 1984. Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich. Śląski Instytut Naukowy. Katowice.
• KASIŃSKI J. R., SATERNUS A., URBAŃSKI P., 2008. Łużycko-lubuski masyw złóż węgla brunatnego i jego znaczenie gospodarcze. Biul. PIG, 429: 59–68.
• KASIŃSKI J. R., 2012. Złoże węgla brunatnego „Gubin” jako rezerwa zasobowa dla nowego zagłębia górniczo-energetycznego. Węgiel Brunatny, 3, 80: 6–14.
• KASZTELEWICZ Z., 2011. Czy lubuskie złoża mogą zastąpić bełchatowskie zagłębie górniczo-energetyczne węgla brunatnego? Polit. Energet., 2, 14: 167–178.
• KEILHACK K., 1920. Die Staumoräne bei Guben, Jahrb. der Preuβ. Geol. Landesanstalt, 41, 1: 88–120.
• KEILHACK, K., SCHUCHT, F., 1921. Geologische Karte von Preuβen und benachbarten deutschen Ländern 1:25000, Blatt 2256 Guben. Preuβische Geologische Landesamt. Berlin.
• KLEIN G., 1927. Handbuch für den Deutschen Braunkohlenbergbau. Verl. Wilhelm Knapp. Halle.
• PIETZSCH K., 1925. Die Braunkohlen Deutschlands. Verl. von Gebrüder Borntraeger. Berlin.
• PIWOCKI M., 1995. Tertiary lignites of the Żary Pericline. [W:] Geology and mineral resources of the Żary Pericline. Pr. PIG, 150: 77–85.
• Plan der Stadt Guben in neun Blättern. 1939. Verl. F. Ullmann G.m.b.H. Zwickau.
• PLETTNER, E., 1852. Die Braunkohle In der Mark Brandenburg Ihre Verbreitung und Lagerung. Verl. von Wilhelm Hertz. Berlin.
• Topographische Karte (Messtischblatt) 1:25000, Blatt 4054 Guben. 1938. Reichsamt für Landesaufnahme. Berlin.
• TSCHIRCH A., 1869. Die Kreisstadt Guben in der Niederlausitz seit 1815. [W:] Neues Lausitzisches Magazin, 45: 1–49.
• ZEESE A., 1908. Die Braunkohlenvorkommen in der Provinz Brandenburg. Braunkohle 41: 697–701.
• ZINCKEN C.F., 1867. Die Physiographie der Braunkohle. Verlagsbuchhandlung Alfred Krüger. Leipzig.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).