Klasyfikacja geologiczno-inżynierska i możliwości surowcowego wykorzystania skał trudnourabialnych ze złoża węgla brunatnego Bełchatów

• Autorzy: Hycnar E. , Jończyk M. W. , Ratajczak T.

Identyfikatory

DOI

10.24425/124394

Warianty tytułu

EN

Geological and engineering classification and the possibilities of raw material utilization of hardly workable rocks from the Bełchatów lignite deposit

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Trzeciorzędową formację brunatnowęglową w Bełchatowie, obok węgla, budują skały plastyczne, słabo zwięzłe oraz luźne. Ze względu na swoje parametry fizyko-mechaniczne nie stwarzają problemów eksploatacyjnych. Miejscami w ich obrębie pojawiają się odmiany skał o odmiennym charakterze litologicznym i właściwościach fizyko-mechanicznych, powodujących trudności podczas urabiania skał nadkładu. Zalicza się do nich wapienie mezozoiczne, piaskowce i zlepieńce trzeciorzędowe oraz czwartorzędowe żelaziste skały okruchowe. W artykule dokonano charakterystyki litologicznej oraz podano wartości podstawowych parametrów fizyko-mechanicznych tych skał. Są one podstawą klasyfikacji geologiczno-inżynierskiej oraz decydują o ich trudnourabialności. Omówiono również możliwości ich surowcowego wykorzystania.

EN

The Tertiary lignite formations in the Bełchatów deposit, along with coal, are built of plastic, weakly compact and loose rocks. Their physical and mechanical parameters, don’t pose operational problems. However, varieties of a different lithological character and physical-mechanical properties rocks, causing difficulties when mining the overburden rocks, appear within them. These include: Mesozoic limestones, Tertiary sandstones and conglomerates, as well as Quaternary iron feldspar rocks. The article features a lithological characterization as well as values of basic physico-mechanical parameters. They form the basis of the geological engineering classification and decide about their difficult workability. The possibilities of their raw material utilization were also discussed.

Słowa kluczowe

PL

kopaliny towarzyszące; skały trudnourabialne; przydatność surowcowa; złoże Bełchatów

EN

accompanying minerals; hardly workable rocks; raw material usefulness; Bełchatów field

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2018
• Tom: nr 106
• Strony: 39--52
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Hycnar E.

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków

autor

Jończyk M. W.

• PGE Górnictwo Energetyka Konwencjonalna, Oddział KWB Bełchatów

autor

Ratajczak T.

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków

Bibliografia

• [1] Adamczyk i in. 2012a – Adamczyk, K., Jończyk, M.W. i Skórzak, A. 2012a. Kopaliny towarzyszące eksploatacji Złoża Węgla Brunatnego Bełchatów – historia dokumentowania i zagospodarowania. Górnictwo Odkrywkowe R. LIII, nr 1–2, s. 25–41.
• [2] Adamczyk i in. 2012b – Adamczyk, K., Jończyk, M.W. i Skórzak, A. 2012b. Wapienie z Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów. Górnictwo Odkrywkowe R. LIII, nr 1–2, s. 47–54.
• [3] Czarnecki i in. 2004 – Czarnecki, L. Specylak-Skrzypecka, J. Ślusarczyk, G. Bednarz, A. i Borowicz, A. 2004. Możliwości prognozy oraz jakościowa charakterystyka masywu skalnego w wyrobisku górniczym KWB Bełchatów. Górnictwo Odkrywkowe R. XLVI, nr 7/8, s. 21–26.
• [4] Gilarska, A. i Hycnar E. 2007. Wpływ procesów wietrzennych na charakter mineralogiczno-petrograficzny skał ze strefy kontaktu trzeciorzęd – mezozoik w złożu węgla brunatnego Bełchatów. Górnictwo Odkrywkowe R. XLIX nr 7, s. 24–29.
• [5] Hycnar E., 2016: Structural-textural nature and sorption properties of limestones from the mesozoic-neogene contact zone in the Bełchatów deposit. Gospodarka Surowcami Mineralnymi – Mineral Resources Management t. 31, z. 4, s. 75–94.
• [6] Hycnar E., 2018: The structural and textural characteristics of limestones and the effectiveness of SO2 sorption in fluidized bed conditions. Gospodarka Surowcami Mineralnymi – Mineral Resources Management t. 34, z. 1, s. 5–24.
• [7] Hycnar i in. 2007 – Hycnar, E., Gilarska, A., Wisła-Walsh, E. i Zych, L. 2007. Wapienie ze strefy kontaktu trzeciorzęd – mezozoik w złożu węgla brunatnego Bełchatów (pole Szczerców) i możliwości ich wykorzystania jako sorbentów do obniżenia emisji SO2. Górnictwo Odkrywkowe R. XLIX, nr 7, s. 24–29.
• [8] Hycnar, E. i Pękala, A. 2010. Waki i arenity ze strefy kontaktu mezozoik-trzeciorzęd w złożu węgla brunatnego Bełchatów – procesy diagenezy a charakter mineralogiczno-petrograficzny. Górnictwo Odkrywkowe R. LI, nr 2.
• [9] Jakiel i in. 2004 – Jakiel, K., Madej, J. i Radomiński, J. 2004. Warunki eksperymentalne badań mikrograwimetrycznych dla określenia morfologii stropu podłoża serii węglanowej i występowania skał trudnourabialnych w KWB Bełchatów. Warsztaty Górnicze z cyklu Zagrożenia w górnictwie. IGSMiE PAN Sympozja i Konferencje nr 62, s. 153–157.
• [10] Kasztelewicz i in. 2013 – Kasztelewicz, Z., Zajączkowski, M. i Sikora, M. 2013. Technologia urabiania utworów trudnourabialnych na przykładzie kopalni węgla brunatnego South Field w Grecji. Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN 85, s. 171–180.
• [11] Kozioł i in. 2011 – Kozioł, W., Machniak, Ł., Sośniak, E. i Chałupka, R. 2011. Technologia wydobycia trudnourabialnych skał nadkładowych na przykładzie Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów. Górnictwo i Geoinżynieria R. 35, z. 3, s. 165–180.
• [12] Kozioł i in. 2007 – Kozioł, W., Sośniak, E., Jończyk, W. i Machniak, Ł. 2007. Eksploatacja skał trudnourabialnych towarzyszących złożu węgla brunatnego „Bełchatów” z możliwością ich przemysłowego wykorzystania. Górnictwo i Geoinżynieria R. 31, z. 2, s. 399–412.
• [13] Pettijohn i in. 1972 – Pettijohn, F.J., Potter, P.E. i Siever, R. 1972. Sand and sandstone. Springer – Verlag. New York.
• [14] Ratajczak, T. i Hycnar, E. 2017. Kopaliny towarzyszące w złożach węgla brunatnego. Tom I. Geologiczno-surowcowe aspekty zagospodarowania kopalin towarzyszących. Kraków: Wyd. IGSMiE PAN, 346 s.
• [15] Ratajczak i in. 2002 – Ratajczak, T., Kosk, I. i Pabiś, J. 2002. Osady zwietrzelinowe ze strefy kontaktowej trzeciorzęd – mezozoik w złożu węgla brunatnego Bełchatów – ich litologia, charakter surowcowy i możliwości wykorzystania. Sympozja i Konferencje nr 56, Wyd. IGSMiE PAN, s. 243–258.
• [16] Ratajczak i in. 2001 – Ratajczak, T., Szewczyk, E., Muszyński, M. i Wyszomirski, P. 2001. Wstępne wyniki badań utworów krzemionkowych ze strefy kontaktowej trzeciorzęd – mezozoik w Bełchatowie. XXIV Sympozjum nt. „Geologia Formacji Węglonośnych Polski”. Wyd. AGH, s. 89–95.
• [17] Ślusarczyk i in 1995 – Ślusarczyk, G., Specylak, J., Bednarz, A. i Borowicz, A. 1995. Modelowanie zaburzonych złóż węgla brunatnego. [W:] Identyfikacja i modelowanie warunków zalegania oraz wybierania trudno urabialnych kompleksów geologicznych zaburzonych złóż węgla brunatnego, POLTEGOR – Instytut, Wrocław, s. 7–40.