Sensitive species in a bad habitat – species richness of ichthyofauna in the strongly anthropogenically transformed Uszwica River (southern Poland)

• Autorzy: Klich Mariusz , Klich Sabina

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0014.5723

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The Uszwica River is a 67 km long right-bank submountain tributary of the Vistula. From the beginning of the 20th century the Uszwica was subjected to strong anthropopressure. The water course was disrupted at km 37+300 with a 5.3-meter-high dam in the town of Brzesko. Strong pollution of water in this town and numerous hydrotechnical alterations along almost the entire course of the river have negative influence on the river habitats. Despite this, the Uszwica is characterized by relatively rich ichthyofauna composed of 26 species, including 6 species which are legally protected in Poland and 7 species regarded threatened according to the Polish Red List of fish and lampreys[1]. The composition of ichthyofauna was determined on the basis of electrofishing along the entire river in 2004 and 2015, and on selected reaches in 2014 and 2018. The results show that even heavily anthropogenically transformed rivers may provide habitats for threatened fish species and should not be excluded from nature protection plans and projects.

PL

Rzeka Uszwica to prawobrzeżny podgórski dopływ Wisły o długości 67 km. Od początków XX. wieku Uszwica podlega silnej antropopresji: przegrodzeniu w połowie jej biegu w km 37+300 zaporą o wysokości 5,3 metra w miejscowości Brzesko oraz silnym zanieczyszczeniu wody w tej miejscowości, a także licznym regulacjom na niemal całym biegu rzeki. Pomimo tego rzeka charakteryzuje się bogatą ichtiofauną reprezentowaną przez 26 gatunków, w tym 6 gatunków prawnie chronionych w Polsce oraz 10 gatunków wrażliwych i zagrożonych wg kategorii czerwonej listy ryb i minogów Polsce. Stan ichtiofauny określono na podstawie elektropołowów ryb przeprowadzonych na całej długości rzeki w latach 2004 i 2015 oraz na wybranych odcinkach w roku 2014 i 2018. Wyniki badań wskazują na to, że nawet rzeki uznane za silnie przekształcone antropogenicznie mogą stanowić siedlisko dla cennych przyrodniczo gatunków ryb i nie powinny być pomijane w planach i projektach dotyczących ochrony przyrody.

Słowa kluczowe

EN

Uszwica river; ichthyofauna; anthropopressure; protected species; red list of fish; red list of lampreys

PL

rzeka Uszwica; ichtiofauna; antropopresja; gatunek chroniony; czerwona lista ryb; czerwona lista minogów

• Wydawca: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie
• Czasopismo: Science, Technology and Innovation
• Rocznik: 2020
• Tom: Vol. 9, no. 2
• Strony: 46--55
• Opis fizyczny: Bibliogr. 31 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Klich Mariusz

• University of Applied Sciences in Tarnow, 33-100 Tarnów, Al. Mickiewicza 8

autor

Klich Sabina

• Uniwersytet Jagielloński, Wydział Biologii, Instytut Botaniki, 30-387 Kraków, ul. Gronostajowa 3

Bibliografia

• 1. Witkowski A., Kotusz J., Przybylski M. Stopień zagrożenia słodkowodnej ichtiofauny Polski: Czerwona lista minogów i ryb - stan 2009. Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 2009, 65(1):33–52.
• 2. Wiśniewolski W. Czynniki sprzyjające i szkodliwe dla rozwoju i utrzymania populacji ryb w wodach płynących. Suppl. ad Acta Hydrobiol., 2002, 3:1–28.
• 3. Kołodziejczyk A., Koperski P., Kamiński M. Klucz do oznaczania wodnej makrofauny bezkręgowej dla potrzeb bioindykacji stanu środowiska. Biblioteka Monitoringu Środowiska, 1998, Warszawa.
• 4. WFD 2000. Directive 2000/60/EC of the European Parliament and of the Council of 23 October 2000 establishing a framework for Community action in the field of water policy. Official Journal L 327, 22/12/2000, P. 0001–0073, https://eur-lex.europa.eu/eli/dir/2000/60/2014-11-20 [access: 2020-10-26].
• 5. Bartnik W., Epler P., Jelonek M., Klaczak A., Książek L., Mikołajczyk T., Nowak M., Popek W., Sławińska A., Sobieszczyk P., Szczerbik P., Wyrębek M. Fisheries management with relation to the restoration of connectivity of the Little and the Upper Vistula River basins. Infrastructure and Ecology of Rural Areas, 2011, 13:1–227.
• 6. PZW Tarnów/Klich M. 2004. Sprawozdanie z badań ichtiofauny rzeki Uszwica w roku 2004 – maszynopis. Unpublished data – results presented in unpublished report prepared by M. Klich for Regional Mangement Ofiice in Tarnów of the Polish Angling Association.
• 7. Klich M., Jarek S. 2015. Inwentaryzacja faunistyczna Uszwicy – sprawozdanie z badań ichtiofauny rzeki Uszwica obwód rybacki nr 1 w roku 2015. Maszynopis s. 49. Na zlecenie PZW w Tarnowie. Unpublished data – results presented in unpublished report prepared by M. Klich and S. Jarek for Regional Mangement Ofiice in Tarnów of the Polish Angling Association.
• 8. IUCN 2012. IUCN Red List Categories and Criteria: Version 3.1 (second edition). Gland, Switzerland and Cambridge, UK, IUCN: iv+32 pp.
• 9. IUCN 2019. Guidelines for Using the IUCN Red List Categories and Criteria (version 14). IUCN Standards and Petitions Committee: 113 pp.
• 10. Witkowski A., Błachuta J., Kotusz J., Heese T. Czerwone lista słodkowodnej ichtiofauny Polski. Chrońmy Przyr. Ojczystą., 1999, 55:5–19.
• 11. Głowaciński Z. 2002. Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. PAN. Kraków 2002.
• 12. Głowaciński Z. (red.) 2001. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa: 452 pp.
• 13. Dz.U. 2016. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt [Regulation of the Minister of Environment of 16 December 2016 on legal protection of animal species]. Dziennik Ustaw [Journal of Laws of the Republic of Poland], 2016, poz. 2183 [in Polish].
• 14. Dz.U. 2012. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 listopada 2012 r. w sprawie wykazu gatunków ryb uznanych za nierodzime i wykazu gatunków ryb uznanych za rodzime oraz warunków wprowadzania gatunków ryb uznanych za nierodzime, dla których nie jest wymagane zezwolenie na wprowadzenie. [Regulation of the Minister of Agriculture and Rural Development of 16 November 2012 on the list of fish species regarded non-native and the list of fish species regarded native, and the conditions of introduction of fish species regarded non-native, for which the permission of introduction is not required]. Dziennik Ustaw [Journal of Laws of the Republic of Poland], 2012, poz. 1355 [in Polish].
• 15.Brylińska M. (ed.) 2000. Ryby słodkowodne Polski [Freshwater fishes of Poland]. PWN 2000.
• 16. Kottelat M., Freyhof J. Handbook of European Freshwater Fishes. Kottelat, Cornol, Switzerland, Freyhof, Berlin, Germany. 2007, ss. 646.
• 17. Directive 1992. Council Directive 92/43/EEC of 21 May 1992 on the conservation of natural habitats and of wild fauna and flora. Official Journal, No. L 206, 22.7.1992, page 7.
• 18. Błachuta J., Potrzeby monitoringu ichtiofauny w świetle Dyrektywy Wodnej Unii Europejskiej. Rocz. Nauk. PZW, 2001, 14:39–45.
• 19. Kukuła K.. Zagrożone gatunki ryb i minogów w południowo - wschodniej Polsce. Roczniki Naukowe PZW, 2001, 14 supl.:235–248.
• 20. Przybylski M., Zięba G., Kotusz J., Terlecki J., Kukuła K.. Analiza stanu zagrożenia ichtiofauny wybranych rzek Polski. Archives of Polish Fisheries, 2004, 12/suppl. 2:131–142.
• 21.Jelonek M., Żurek R., Klich M., Ichtiofauna rzeki Wisłoka w rejonie nowo powstałego zbiornika Mokrzec (Starostwo Dębica). Suppl. ad Acta Hydrobiol., 2002, 3:69–78.
• 22.Jelonek M., Klich M., Żurek R,. Ichtiofauna Białej Tarnowskiej. Suppl. ad Acta Hydrobiol., 2003, 6:19–28.
• 23.Jelonek M., Klich M., Żurek R., Ichtiofauna Dunajca od zapory zbiornika w Czchowie do ujścia do Wisły. Suppl. ad Acta Hydrobiol., 2003, 6:115–124.
• 24. Augustyn L., Epler P. Ichtiofauna Czarnego Dunajca. PWSZ Nowy Sącz, 2006, 11–14.
• 25. Augustyn L., Epler P. Ichtiofauna Białego Dunajca. PWSZ Nowy Sącz, 2006, 15–18.
• 26. Augustyn L., Epler P. Ichtiofauna dorzecza Kamienicy Nawojowskiej. PWSZ Nowy Sącz, 2006, 71–76.
• 27. Starmach J., Jelonek M., Mazurkiewicz G., Fleituch T., Amirowicz A. Ocena aktualnego stanu ichtiofauny i możliwości produkcyjnych dorzecza Raby i jej dopływów. Rocz. Nauk. PZW., 1998, 1:73–96.
• 28. Skóra S., Włodek J. M.. Ichtiofauna rzeki Soły i jej dopływów. Rocz. Nauk. PZW. 1988, 1:97–121.
• 29. Żurek R. (red.) Dumnicka E., Jelonek M., Klich M., Kwandrans J., Wojtal A. 2006 Ichtiofauna i status ekologiczny wód Wisły, Raby, Dunajca i Wisłoki. IOP/ZBE, Kraków: ss. 220, ISBN 83-918914-2-9.
• 30. Klich M. Wstępna charakterystyka ichtiofauny przyujściowego odcinka Sanu (od ujścia Tanwi do ujścia do Wisły) – ryby zagrożone, chronione i cenne gospodarczo. Materiały III Konferencji Naukowo Technicznej „Błękitny San” – Ochrona środowiska, walory przyrodnicze i rozwój turystyki w dolinie Sanu. 21–22 kwietnia 2006 Dubiecko, s. 149–162.
• 31. Mazurkiewicz-Boroń G., Starmach J.. Konsekwencje przyrodnicze przegradzania rzek. Chrońmy Przyr. Ojcz., 2009, 65(2):83–92.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).