Poszukiwanie złóż zakrytych i ukrytych – polska specjalność : osiągnięcia i perspektywy

• Autorzy: Nieć M.

Warianty tytułu

EN

Prospecting for concealed and hidden mineral deposits in Poland : results and possibilities

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Bezpieczeństwo surowcowe staje się jednym z podstawowych problemów Unii Europejskiej. Stopień poznania budowy geologicznej stwarza nikłe szanse rozpoznania nowych złóż odkrytych. Prace poszukiwawcze powinny dotyczyć zatem złóż zakrytych i ukrytych. Systematyczne poszukiwania złóż kopalin prowadzone były początkowo w ramach planowej działalności Państwowego Instytutu Geologicznego w znanych obszarach występowania złóż. Na możliwość odkrycia w Polsce złóż zakrytych i ukrytych zwrócono uwagę na podstawie analizy wyników regionalnych badań geologicznych. Ich poszukiwania prowadzone przy wykorzystaniu metod geofizycznych i wierceń doprowadziły do odkrycia znaczących złóż, w tym o randze światowej: węgla kamiennego (LZW), rud miedzi, siarki, rud V–Ti–Fe. Na szczególną uwagę i podkreślenie zasługuje znaczenie analizy wyników badań geologicznych i formułowania na tej podstawie poglądów odnośnie możliwych modeli złóż. Obszarami perspektywicznymi dla występowania złóż zakrytych są Sudety (uranu w metasomatytach alkalicznych i śródgranitowych, metasomatycznych cyny, grejzenowych wolframu, pirytowych miedzi, „orogenicznych” Au), północno-wschodnie obrzeżenie GZW (złoża porfirowe Mo–W–Cu i skarnowe), obrzeżenie masywu paleozoicznego Gór Świętokrzyskich (złoża piaskowcowe Pb). Niezbędne są bardziej szczegółowe badania podstawowe bloku przedsudeckiego oraz Sudetów wschodnich pod okrywą mezo-kenozoiczną (perspektywiczne dla złóż pirytowych Cu–Zn–Pb). Istnieje potrzeba rewizji oceny perspektywiczności Karpat (możliwość występowania złóż pofirowych Cu, niskotemperaturowych złóż Au). Znaczna głębokość występowania podłoża prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej powoduje, że jest ono na razie mało atrakcyjne dla poszukiwań. Poznanie bazy surowcowej jest jednym z elementów badań budowy geologicznej kraju. Prace poszukiwawcze rekonesansowe i wstępne powinny być finansowane ze środków publicznych. Ich wyniki powinny stanowić podstawę dla ich kontynuacji (poszukiwań szczegółowych i rozpoznawania złóż) przez indywidualnych inwestorów.

EN

Security of supply of mineral commodities is the basic concern of European Union. The present knowledge of geology makes low possibilities of discovery new deposits by grassroots prospecting. Prospecting of concealed and hidden deposits should be the main target. Systematic prospecting for mineral deposits were realized by Polish Geological Institute. The areas of occurrence of known mineral deposits were successfully investigated. Detailed analysis of geological data allow to start prospecting for concealed and hidden deposits with the use of geophysical methods and drilling, which were reworded by discoveries of eminent deposits of coal (Lublin basin), copper ore, sulphur, V–Ti–Fe and Mo–W–Cu. The conceptual basis for prospecting (geological backgrounds and proper choice of expected deposit model) is the most important. The areas promising for prospecting for new hidden or concealed deposits are Sudetic Mts. (metasomatic and intragranitic uranium, metasomatic Sn, W greisen, SEDEX Cu), NE border zone of Upper Silesia Block (porphyry and skarn Mo–W–Cu),border zone of the Holy Cross Mts. (sandstone-hosted Pb). The more detailed basic geological investigation is necessary in Fore-Sudetic block and Eastern Sudetes, under Meso-Cenozoic cover (possible occurrence of Cu–Zn–Pb SEDEX deposits). The possibilities of occurrence of ore deposits in the Carpathian Mts. should be revised (porphyry Cu, epithermal Au). The basement of East-European Platform is not recently interesting for prospecting due to deep setting.

Słowa kluczowe

PL

złoża kopalin; poszukiwania; Polska

EN

mineral deposits; prospecting; Poland

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2010
• Tom: nr 439 (2)
• Strony: 271--279
• Opis fizyczny: Bibliogr. 42 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Nieć M.

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią, Polska Akademia Nauk, ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków

Bibliografia

• [1] BANAŚ J., NIEĆ M., SALAMON W., 1993 — Bismuth tellurides from the Jarmuta Hill (Pieniny Mts.). Miner. Pol. 24, 1/2: 33–40.
• [2] BOHDANOWICZ K., 1938 — Działalność PIG w latach 1937–1938. Prz. Górn. Hutn., 30, 11 (552), 602–613.
• [3] BOLEWSKI A., 1953 — Aktualne zagadnienia geologii. Prz. Geol., 1: 7–10.
• [4] BORUCKI J., GŁOWACKI Z., MASŁOWSKI W., SAŁDAN M., UBERNA J., ZAJĄCZKOWSKI W., 1967 — Ocena perspektyw poszukiwawczych złóż rud uranu w Polsce. Pr. Inst. Geol. (bez numeru).
• [5] COMMISSION of the European communities, 2008 — The raw materials initiative – meeting our critical needs for growth and jobs in Europe. COM(2008) 699, SEC(2008) 2741.
• [6] CWOJDZIŃSKI S., NIEĆ M. i in., 2009 — Ocena perspektyw występowania złóż rud metali w Sudetach i na bloku przedsudeckim w nawiązaniu do aktualnych modeli geotektonicznych. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa–Wrocław.
• [7] DEMBOWSKI Z., 1974 — Rola działalności stałej Komisji Geologicznej RWPG w badaniach budowy geologicznej i rozwoju bazy surowcowo-mineralnej PRL. Prz. Geol., 22, 4: 132–135.
• [8] DUTKOWSKI A., 1954 — Geologia polska w świetle uchwał II zjazdu PZPR. Prz. Geol., 2, 5: 161–168.
• [9] GATZWEILER R., SCHMELING B., 1981 — Exploration of the Key lake uranium deposits, Saskatchewan, Canada. W: Uranium exploration case histories: 195–220. IAEA, Wiedeń.
• [10] GROCHOLSKI A., 1985 — Kierunki badań geologicznych i perspektywy poszukiwań surowców mineralnych w Sudetach. Krajowa Konf. Geol. SIiTG, PTG, CUG: 45–59. Wyd. AGH, Kraków.
• [11] HARAŃCZYK C., GAŁKIEWICZ T., SZOSTEK L., KUREK S., ROGOŻ S., 1980 — Porfirowa i skarnowa mineralizacja Cu–Mo z Zawiecia. Rudy i met. nieżelaz., 11: 484–490, 12: 558–565.
• [12] KOTAS A., 1985 — Kierunki badań geologicznych i perspektywy poszukiwań surowców mineralnych w regionie górnośląskim. Krajowa Konf. Geol. SIiTG, PTG, CUG: 61–73. Wyd. AGH, Kraków.
• [13] KOZŁOWSKI S., 1963 — Poszukiwania europejskiej prowincji diamentowej. Prz. Geol., 11, 9: 418–421.
• [14] KUBICA B., 1994 — The discovery of new sulphur deposits between the Vistula and San rivers (the Carpathian Foredeep southern Poland) – a historical review. Geol. Quart., 38, 3: 341–352.
• [15] KUBICKI S., RYKA W., 1985 — Kierunki badań geologicznych i perspektywy poszukiwań surowców mineralnych na obszarze podłoża krystalicznego Polski. Krajowa Konf. Geol. SIiTG, PTG, CUG: 75–88. Wyd. AGH, Warszawa.
• [16] LASOŃ K., MARKOWIAK M., 2008 — Perspektywy odkrycia ciała rudnego w rejonie Żarki–Kotowice w świetle badań petrograficzno-geochemicznych. Biul. Państw. Inst. Geol., 43: 65–78.
• [17] MAKOWSKI H., 1962 — Historia odkrycia Zagłębia Nadburzańskiego. Prz. Geol., 10, 11: 579–582.
• [18] MARCINKOWSKI B., 2006 — Prawidłowości występowania mineralizacji kruszcowej w wybranych kompleksach fundamentu krystalicznego północno-wschodniej Polski. Biul. Państw. Inst. Geol., 421: 53–90.
• [19] MUCHA J., WASILEWSKA M., STRZELSKA–SMAKOWSKA B., KRZAK M., 2008 — Wyznaczanie pól anomalii geochemicznych Zn w dolomitach kruszconośnych metodą krigingu indykatorowego. Biul. Państw. Inst. Geol., 429: 113–116.
• [20] NIEĆ M., 1965 — Perspektywy poszukiwań złóż rud żelaza w trzonie paleozoicznym Gór Świętokrzyskich. Zesz. Nauk. AGH, 81, Geologia, 6: 57–74.
• [21] NIEĆ M., 1966 — Ołowionośne zlepieńce w cechsztynie Gór Świętokrzyskich i możliwości ich poszukiwań. XIV Sesja Nauk. AGH. Zesz. Nauk. AGH, 139, 11: 22–228.
• [22] NIEĆ M., 1988 — Szanse odkrycia złóż rud metali w starszym podłożu paleozoicznym NE obrzeżenia GZW. Prz. Geol., 36, 7: 390–395.
• [23] NIEĆ M., 1996 — The role of the state of the art. Geology in discoveries in Poland. Konferencja Society for Mining, Metallurg and Exploration (SME): 96–130. Phoenix.
• [24] NIEĆ M., 2001 — Weryfikacja bilansu zasobów złóż rud żelaza w Polsce. Gosp. Sur. Min., 17, 3: 5–21.
• [25] NIEĆ M., 2003 — Ocena geologiczno gospodarcza złóż wanadonośnych rud tytanomagnetytowych masywu suwalskiego. Gosp. Sur. Min., 19, 2: 5–28.
• [26] NIEĆ M., 2009 — Występowanie złóż uranu i perspektywy ich poszukiwań w Polsce. Polit. Energet., 12, 2/2: 435–451.
• [27] OSIKA R., 1958 — Występowanie i perspektywy poszukiwawcze złóż rud żelaza w Polsce. Biul. Inst. Geol., 126: 9–44.
• [28] OSIKA R., 1980 — Badania geologiczno-poszukiwawcze Instytutu Geologicznego w latach 1919–1970 dla rozwoju bazy surowców mineralnych. Kwart. Geol., 24, 1: 15– 46.
• [29] OSZCZEPALSKI S. MARKOWIAK M. i in., 2008 — Prognoza złożowa podłoża pleozoiczno-prekambryjskiego NE obrzeżenia GZW. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [30] PAULO A., 1993 — Dlaczego nie należy poszukiwać złóż rud niobu i pierwiastków ziem rzadkich w Polsce? Pr. Spec. Pol. Tow. Miner., 3: 55–77.
• [31] PIEKARSKI K., 1985 — Analiza metalogeniczno-prognostyczna utworów paleozoicznych północno-wschodniego obrzeżenia Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Rocz. Pol. Tow. Geol., 53: 1–4: 207–233.
• [32] PIEKARSKI K., 1993 — Budowa geologiczna złoża rud molibdenowo-wolframowo-miedziowych Myszków. Pr. Spec. Pol. Tow. Miner., 3: 79–88.
• [33] PORZYCKI J., 1988 — Historia badań geologicznych i odkrycia Lubelskiego Zagłębia Węglowego. W: Karbon Lubelskiego Zagłębia Węglowego, Pr. Inst. Geol., 112: 9–18.
• [34] RETMAN W., WIERCHOWIEC J., 2008 – Spektralne profilowanie indukcyjne (IP) jako efektywna metoda geofizyczna w poszukiwaniach rud Zn–Pb typu gniazdowego w rejonie olkuskim. Gosp. Sur. Min., 24, 4/4: 291–300.
• [35] RUBINOWSKI Z., 1964 — Perspektywy poszukiwań złóż rud metali na tle metalogenezy cokołu paleozoicznego Gór Świętokrzyskich. Kwart. Geol., 8, 4: 288–289.
• [36] RYDZEWSKI A., 2007 — Historia odkrycia złoża miedzi Lubin-Sieroszowice. Biul. Państw. Inst. Geol., 423: 7–10.
• [37] SIEMIĄTKOWSKI J., 1998 —The ilmenite-magnetite ore deposit Krzemianka in northeastern Poland: brief history of discovery and exploration. Kwart. Geol., 42, 4: 443–450.
• [38] SPANNAGEL C., 1940 — Der Pyritabbau der Grube ”Staszic” bei Słupa Nowa im polnischen Mittelgebirge. Metall u. Erz, 19.
• [39] WUTZEN E., 1975 — Methodology of prospecting for deposits of mineral raw materials in the light of discoveries made so far. Sp. Aniv. Symp. Biul. Inst. Geol., 252: 191–201.
• [40] ZNOSKO J., 1964 — O potrzebie wykonania głębszych wierceń w części apikalnej mrzygłodzkiego batolitu. Kwart. Geol., 8, 3: 465–477.
• [41] ZNOSKO J., 1993 — Jak odkryto suwalskie magnetyty. Prz. Geol., 41, 8: 552–558.
• [42] ŻYTKA J., 1985 — Osiągnięcia polskiej geologii w czterdziestoleciu PRL oraz perspektywy rozwoju badań geologicznych. Krajowa Konf. Geol. SIiTG, PTG, CUG: 25–42. Wyd. AGH, Kraków.

Uwagi

PL

Artykuł w Część 5, Złoża metali