Relacje między wybranymi formami fosforu a rumowiskiem unoszonym w rzece Zagożdżonce

• Autorzy: Hejduk L.

Warianty tytułu

EN

Relation between chosen phosphorus forms and suspended sediment in Zagożdżonka River

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Próby z czternastu wezbrań zostały zbadane pod względem stężenia rumowiska unoszonego (SS), fosforanów rozpuszczonych (SP), fosforu ogólnego (TP) oraz fosforu związanego z cząstkami rumowiska (TPP). Badanie zostało przeprowadzone dla małej zlewni nizinnej rzeki Zagożdżonki położonej w okolicach Radomia w profilu Czarna, zamykającym zlewnie o powierzchni 23,4 km2 . Wartości kulminacyjne stężenia rumowiska unoszonego wahały się od 562,7 mg/dm3 do 16,3 mg/dm3 w zależności od wezbrania a w większości przypadków kulminacja stężenia rumowiska występowała przed kulminacją przepływu. Zmienności stężenia SP i TP wykazały różny przebieg w zależności od wezbrania i wahały się w granicach od 0,18 do 2,15 mgPO4/dm3 mgPO4/dm3 dla SP i 0,12 mgP/dm3 do 1,18 mgP/dm3 dla TP. Stężenie TPP wahało się od 0,1 gP/kg rumowiska do 39,1gP/kg rumowiska. Stwierdzono odwrotnie proporcjonalny, statystycznie istotny, związek pomiędzy TPP i SS (współczynnik korelacji wyniósł -0,64).

EN

Suspended sediment (SS), soluble phosphorus (SP), total phosphorus (TP) and total particle phosphorus (TPP) data from 14 storm events has been examined, The investigation has been carried on a small 23,4 km2 , lowland, agricultural Zagożdżonka watershed located near Radom. The peaks of suspended sediment concentration varied from 562,7 mg/dm3 to 16,3 mg/dm3 depend on flood event and in most of cases priori the runoff peak. The SP and TP shows different concentration pattern depend on event and reach values from 0,18 mgPO4/dm3 to 2,15 mgPO4/dm3 for SP and 0,12 mgP/dm3 to 1,18 mgP/dm3 for TP. The concentration of TPP varied from 0,1 gP/kg sediment to 39,1 gP/kg sediment. The inverse statistical significant relationship between TPP and SS has been found with correlation coefficient equal -0,64.

Słowa kluczowe

PL

fosfor; rumowisko unoszone; zlewnia rolnicza; rzeka Zagożdżonka

EN

phosphorus; suspended sediment; agricultural catchment; Zagożdżonka River

• Wydawca: Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
• Czasopismo: Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska
• Rocznik: 2011
• Tom: Vol. 20, No. 4
• Strony: 311--320
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Hejduk L.

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Katedra Inżynierii Wodnej, ul. Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa, Poland

Bibliografia

• BAKER D.B. 1985: Regional water quality impacts of intensive row-crop agriculture: A Lake Erie Basin case study. Journal of soil and Water Conservation 40, 1: 127.
• BALLANTINE D., WALLING D.E., LEEKS G.J.L. 2009: Mobilisation and Transport of Sediment-Associated Phosphorus by Surface Runoff. Water Air Soil Pollution 196: 311–320.
• BANASIK K. 1994: Model sedymentogramu wezbrania opadowego w małej zlewni rolniczej. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
• BANASIK K., WALLING D.E. 1996: Predicting sedimentgraphs for a small agricultural catchment. Nordic Hydrology 27 (4): 275–294.
• BANASIK K., SKIBIŃSKI J., GÓRSKI D. 1995: Metody oceny erozji powierzchniowej i akumulacji rumowiska w zbiornikach. W: metodyka zagospodarowania zasobów wodnych w małych zlewniach rzecznych. Red. A. Ciepielowski. Wydawnictwo SGGW, Warszawa: 63–76.
• BANASIK K., RUDZKA E., ŚMIETANKA A. 1996: Eutroficzne wskaźniki zanieczyszczeń w odpływie rzecznym z małej zlewni rolniczej. Przegląd Naukowy Wydziału Melioracji i Inżynierii Środowiska 11: 23–29.
• BOWES M.J., HOUSE W.A., HODGKINSON R.A. 2003: Phosphorus dynamics along a river continuum. The Science of the Total Environment 313: 199–212.
• BYCZKOWSKI A. 1999: Hydrologia. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
• CLRSWC – Committe on Long-Range Soil and Water Conservation 1993. Soil and Water Quality. National Academy Press,Washington DC.
• DOJLIDO J.R. 1995: Chemia wód powierzchniowych. Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok.
• FOSTER I.D.L., BABAN S.M.J., WADE S.D., CHARLESWORTH S.M., BUCKLAND P.J., WAGSTAFF K. 1996: Sediment – associated phosphorus transport in the Warwickshire River Avon, UK. Erosion and Sedimentation Yield: Global and Regional Perspectives, IAHS Publication 236: 303–312.
• FRERE M.H., ROSS J.D., LANE L.J. 1980: The nutrient submodel. In: CREAMS: A Field-Scale Model for Chemicals, Runoff, and Erosion from Agricultural Management Systems. Ed. W.G. Knisel. Conservation Reasearch Report 26, U.S. Department of Agriculture.
• GAJKOWSKA-STEFAŃSKA L., GUBERSKI S., GUTOWSKI W., MAMAK Z., SZPERLIŃSKI Z. 1990: Laboratoryjne badania wody, ścieków i osadów ściekowych. Wydawnictwo Politechniki Warszawskiej, Warszawa.
• GARBRECHT J., SHARPLEY N.A. 1992: Sediment-Phosphorus Relationships in Watersheds. 5th International Symposium on River Sedimentation, Karlsruhe: 601–610.
• HEJDUK L., BANASIK K. 2002: Badania zmienności uziarnienia rumowiska unoszonego w małej zlewni rolniczej. Przegląd Naukowy Inzynierii i Kształtowania Środowiska XI, 2 (25): 46–53.
• HEJDUK L., BANASIK K. 2008: Zmienność stężenia fosforu w górnej części zlewni rzeki Zagożdżonki. Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska XVII, 4 (42): 57–64.
• HEJDUK L., BANASIK K. 2010: Variations in suspended sediment grain sizes in flood events of a small lowland river. IAHS Publ. 337: 189–196.
• HEJDUK L., HEJDUK A., BANASIK K. 2006: Suspended sediment transport during rainfall and snowmelt-rainfall floods in a small lowland catchment, central Poland in Soil Erosion and Sediment Redistribution in River Catchmnets: Measurement, Modeling and Management. Ed. P.N. Owens, A.J. Collins. CABI, Wallingford.
• HEJDUK L., BANASIK K., HEJDUK A. 2010: Monitoring ilości i jakości wody w małej zlewni. Hydrologia w inżynierii i gospodarce wodnej. T. 1. Red. B. Więzik. Komitet Inżynierii Środowiska PAN 68: 401–409.
• JADCZYSZYN T., IGRAS J., NOWOCIEŃ E., PODOLSKI B., WAWER R. 2010: Wartość rolnicza gleb w górnej części zlewni rzeki Zagożdżonki. Przegląd Naukowy – Inżynieria i Kształtowanie Środowiska 3 (49): 30–37.
• KAJAK Z. 1998: Hydrobiologia. Limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• MENZEL R.G. 1980: Enrichment ratios for water quality modeling. Conservation Reserch report 26: 486–492.
• NG H.Y.F., MAYER T., MARSALEK J. 1993: Phosphorus transport in runoff from a small agricultural watershed. Water Sciences & Technology 28, 3–5: 451–460.
• PIONKIE H.B., KUNISHI H.M. 1992: Phosphorus status and content of suspended sediment in a Pannsylvania watersched. Soil Science 153, 6: 452–462.
• Rocznik Statystyczny 1999. GUS, Warszawa.
• SOMOROWSKI C., WITKOWSKI D. 1998: Wybrane aspekty jakości wód powierzchniowych w zlewni rzecznej. Wodno-bilansowe kryteria kształtowania siedlisk w krajobrazie rolniczym. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
• VANT A., BAKKEN L.R., AZZAROLI B.M., BOTTERWEG P., LUNDEBY H., ROMSTAD E., RORSTAD P.K., VOLD A. 1996: Policies for Reduced Nutrient Losses and Erosion from Norwegian Agriculture. Norwegian Journal of Agricultural Science, Supplement 23.
• VERHOFF H.V., MELFI D.A., YAKSICH S.M. 1979: Strom Travel distance Calculation from Total Phosphorus and suspended materials in rivers. Water Resources Research 15, 6: 1354–1360.
• WAGNER I., ZALEWSKI M. 2000: Effect of hydrological patterns of tributaries on biotic processes in a lowland reservoir – consequences for restoration. Ecological Engineering 16, 1: 79–90.
• WANIELISTA M., KERSTEN R., EAGLIN R. 1997: Hydrology: Water Quantity and Quality control. John Wiley & Sons, New York.