Ilościowa i jakościowa kontrola szkodliwych czynników biologicznych w środowisku pracy

• Autorzy: Gołofit-Szymczak M. , Ławniczek-Wałczyk A. , Górny R. L.

Warianty tytułu

EN

Quantitative and qualitative assessment of harmful biological agents in the working environment

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Szkodliwe czynniki biologiczne stanowią istotny problem medycyny pracy i zdrowia środowiskowego. Przy podejrzeniu, że określona grupa pracowników jest narażona na działanie szkodliwych czynników biologicznych, które mogą powodować objawy chorobowe w tej grupie, należy zasadność takiego przypuszczenia potwierdzić przez wykrycie danego czynnika w środowisku pracy i określenie wielkości narażenia, a także przez bezpośrednie lub pośrednie stwierdzenie obecności czynnika biologicznego w organizmie chorego pracownika. Do wykrywania obecności czynników biologicznych w środowisku pracy i określenia rozmiarów narażenia, największe znaczenie ma badanie bioaerozoli. Istotne może być również mikrobiologiczne badanie próbek pyłu osiadłego, materiału biologicznego pracowników oraz surowców. W skali światowej brak jest ustalonych kryteriów oceny narażenia na czynniki biologiczne, jak również uznanych wartości normatywnych oraz zaleceń metodycznych. Warunki pobierania próbek powietrza na stanowiskach pracy w odniesieniu do mikroorganizmów i endotoksyn bakteryjnych zostały określone w normie polskiej PN-EN 13098: „Powietrze na stanowiskach pracy - Wytyczne dotyczące pomiaru mikroorganizmów i endotoksyn zawieszonych w powietrzu". W artykule dokonano przeglądu istniejących w piśmiennictwie przedmiotu sposobów ilościowej i jakościowej kontroli szkodliwych czynników biologicznych w środowisku pracy.

EN

Harmful biological agents are an important problem of occupational medicine and environmental health. If there is a suspicion that a particular group of workers is exposed to harmful biological agents, which can cause disease symptoms in this group, the validity of this assumption should be confirmed by detecting a factor in the working environment and determining the level of exposure, directly or indirectly determining the presence of a biological agent in the worker who is ill. To detect the presence of biological agents in the workplace and to determine the magnitude of exposure, it is most important to study the bioaerosols. Microbiological testing of settled dust samples, biological material from workers and process materials may also be relevant. On a global scale, there are no generally accepted criteria for as¬sessing exposure to biological agents or generally accepted threshold limit values and methodological recommendations. In Poland, Standard PN-EN 13098 approved by the Polish Committee for Standardization (PKN) in 2002 (and replaced in 2007) "Workplace atmosphere. Guidelines for measurement of airborne microorganisms and endotoxin" determines the conditions of sampling workplace air in relation to microorganisms and bacterial endotoxins. This article reviews the existing literature on the subject of quantitative and qualitative methods of assessing harmful biological agents in the working environment.

Słowa kluczowe

PL

środowisko pracy; szkodliwe czynniki biologiczne; bioaerozol; pomiary

EN

working environment; harmful biological agents; bioaerosols

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2013
• Tom: Nr 2 (76)
• Strony: 5--17
• Opis fizyczny: Bibliogr. 37 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Gołofit-Szymczak M.

• Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16

autor

Ławniczek-Wałczyk A.

autor

Górny R. L.

• Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16

Bibliografia

• 1.Aerosol measurement: principles, techniques, and applications (2011) [Red.] P. Kulkarni. P.A. Baron. K. Willeke. New York, John Wiley and Sons, Inc.
• 2.Aizenberg V., Grisnshpun S.A., Willeke K., Smith J., Baron P.A. (2000) Performance characteristics of the Button Personal Inhalable Aerosol Sampler. Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 61. 398^104.
• 3.Augustyńska D., Pośniak M. (2012) Czynniki szkodliwe w środowisku pracy - Wartości dopuszczalne. Warszawa. CIOP-PIB.
• 4.Bioaerosols: assessment and control (1999) [Red.] J. Macher. Cincinnati. American Conference of Governmental Industrial Hygienists.
• 5.Burton N.C., Grinshpun S.. Reponen T. (2007) Physical collection efficiency of filter materials for bacteria and viruses. Ann. Occup. Hyg. 51, 143-151.
• 6.Duchaine C., Thorne P.S., Meriaux A., Grimard Y., Whitten P., Cormier Y. (2001) Comparison of endotoxin exposure assessment by bioaerosol impinger and filter- sampling methods. Appl. Environ. Microbiol. 67, 2775- 2780.
• 7.Dutkiewicz J. (1997) Bacteria and fungi in organic dust as potential health hazard. Ann. Agric. Environ. Med. 4, 11-16.
• 8.Dutkiewicz J., Górny R.L. (2002) Biologiczne czynniki szkodliwe dla zdrowia - klasyfikacja i kryteria oceny narażenia. Med. Pr. 53, 29-39.
• 9.Dutkiewicz J., Jabłoński L. (1989) Biologiczne szkodliwości zawodowe. Warszawa, PZWL.
• 10.Dutkiewicz J., Śpiewak R., Jabłoński L., Szymańska J. (2007) Biologiczne czynniki zagrożenia zawodowego. Klasyfikacja, narażone grupy zawodowe, pomiary, profilaktyka. Lublin, Ad punctum.
• 11.Dutkiewicz J., Zapór L. (2007) Czynniki biologiczne. [W:] Ryzyko zawodowe. Metodyczne podstawy oceny. Warszawa, CIOP-PIB. 373-403.'
• 12.Górny R.L. (2004) Biologiczne czynniki szkodliwe: normy, zalecenia i propozycje wartości dopuszczalnych. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 3, 17-39.
• 13.Górny R.L. (2010) Aerozole biologiczne - rola normatywów higienicznych w ochronie środowiska i zdrowia. Med. Środ. 13.41-51.
• 14.Górny R.L., Cyprowski M„ Ławniczek-Wałczyk A., Gołofit-Szymczak M„ Zapór L. (2011) Biohazards in the indoor environment - a role for threshold limit values in exposure assessment. [W:] Management of indoor air quality. Taylor & Francis Group, London. 1-20.
• 15.Guan T„ Yao M. (2010) Used of carbon nanotube filter in removing bioaerosols. J. Aerosol. Sci. 41, 611-620. 16.Gutarowska B. (2002) Przegląd metod oceny zanieczyszczenia mikrobiologicznego powietrza. [W:] Pro-blemy jakości powietrza wewnętrznego w Polsce 2001. Warszawa, Wyd. Instytut Ogrzewnictwa i Wentylacji Politechniki Warszawskiej, 93-102.
• 17.Han T., Mainelis G. (2008) Design and development of an electrostatic sampler for bioaerosols with high concentration rate. J. Aerosol. Sci. 39, 1066-1078.
• 18.Heldal K., Skogstad A., Eduard W. (1996) Improvements in the quantification of airborne microorganisms in the farm environment by epifluorescence microscopy. Ann. Occup. Hyg. 40. 437-447.
• 19.Jensen P.A., Schafer M.P. (1998) Sampling and characterization of bioaerosols. NIOSH Manual of Analytical Methods 1(15). 82-112.
• 20.Kalia V.C., Mukherjee T., Bhushan A., JoshiJ., Shankar P., Huma N. (2001) Analysis of the unexplored features of rrs (16S rDNA) of the Genus Clostridium. BMC Genomics 12. 18.
• 21.Kildesô J., Nielsen B.H. (1997) Exposure assessment of airborne microorganisms by fluorescence microscopy and image processing. Occup. Hyg. 41. 201-216.
• 22.Kotełko K.. Sedlaczek L., Lachowicz T.M. (1984) Biologia bakterii. Warszawa, PWN.
• 23.Ławniczek-Wałczyk A., Górny R.L. (2010) Endotoxins and |3-glucans as markers of microbiological contamination - characteristics, detection and environmental expo¬sure. Ann. Agric. Environ. Med. 17, 193-208.
• 24.Mainelis G., Górny L.R., Reponen T., Trunov M, Grinshpun S.A., Baron P.. Yadav J., Willeke K. (2002) Effect of electrical charges and fields on injury and viability of airborne bacteria. Biotechnol. Bioeng. 79. 229-241.
• 25.Murray P.R.. Rosenthal K.S.. Pfaller M.A. (2009) Mikrobiologia. Wroclaw, Elsevier Urban & Partner.
• 26.Palmgren U., Strôm G., Blomquist G., Malmberg P. (1989) Collection of airborne microorganisms on nucle- opore filters: estimation and analysis - CAMNEA method. J. Appl. Bacteriol. 61, 410-406.
• 27.PN-89/Z-04111/02: Ochrona czystości powietrza. Badania mikrobiologiczne. Oznaczanie liczby bakterii w powietrzu atmosferycznym (imisja) przy pobieraniu próbek metodą aspiracyjną i sedymentacyjną. Warszawa, Polski Komitet Normalizacyjny.
• 28.PN-89/Z-04111/03 Ochrona czystości powietrza. Badania mikrobiologiczne. Oznaczanie liczby grzybów mikroskopowych w powietrzu atmosferycznym (imisja) przy pobieraniu próbek metodą aspiracyjną i sedymentacyjną. Warszawa, Polski Komitet Normalizacyjny.
• 29.PN-EN 13098 (2007) Powietrze na stanowiskach pracy Wytyczne dotyczące pomiaru zawieszonych w powietrzu mikroorganizmów i endotoksyn. Warszawa, Polski Komitet Normalizacyjny.
• 30.PN-EN 14031 (2006) Powietrze na stanowiskach pracy Oznaczanie zawieszonych w powietrzu endotoksyn. Warszawa. Polski Komitet Normalizacyjny.
• 31.PN-EN 14042 (2010) Przewodnik użytkowania i stosowanie procedur do oceny narażenia na czynniki chemiczne i biologiczne. Warszawa, Polski Komitet Normalizacyjny.
• 32.PN-EN 14583 (2008) Powietrze na stanowiskach - Wolumetryczne poborniki bioaerozolu - wymagania i metody testowania. Warszawa. Polski Komitet Normalizacyjny.
• 33.Rozporządzenie ministra zdrowia z dnia 22.04.2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (DzU 2005. nr 81. poz. 716 ze zm.: DzU 2008. nr 48. poz. 288).
• 34.Szponar B., Larson L., Miller J.D. (2000) Determination of microbial colonization in water-damaged buildings using chemical marker analysis by gas chromatographv- mass spectrometry. Indoor Air 10, 13-18.
• 35.Yamamoto N., Hikono M, Koyama H.. Kumagai K., Fujii M, Yanagisawa Y. (2006) A passive sampler for airborne coarse particles. J. Aerosol. Sci. 37. 1442— 1454.
• 36.Yao M., Mainelis G., An H.R. (2005) Inactivation of microorganisms using electrostatic fields. Environ. Sci. Technol. 39, 3338-3344.
• 37.Yao M, Mainelis G. (2006) Utilization of natural electrical charges on airborne microorganisms for their collection by electrostatic means. J. Aerosol. Sci. 37, 513-527.