Test AGH – nr 3, Łaty kodowe inżynierskie i ocena ich parametrów użytkowych

• Autorzy: Szczutko Tadeusz

Identyfikatory

DOI

10.15199/50.2021.6.2

Warianty tytułu

EN

AGH University of Science and Technology test – no. 3, Engineering code patches and evaluation of their operational parameters

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W ostatnich latach produkowane są niwelatory cyfrowe np. Leica DNA03, LS10 i LS15 umożliwiające uzyskanie najwyższych dokładności z łatami inwarowymi GPCL3 lub GPCL2. W ofercie firmy Trimble znajduje się sprzęt o podobnych cechach, niwelator DiNi 0.3 i łaty LD13/LD12. Sokkia oferuje niwelator SDL1X z łatami BIS30. Każda z wymienionych firm produkuje również zestawy o niższej dokładności, w których wykorzystuje się łaty z żywicy epoksydowej wzmocnione włóknem szklanym (fiberglas) np. Leica DNA10 z łatami GKNL4M, Leica Sprinter 250M z łatami GSS113 czy też Trimble DiNi0.7 z łatami LD23/LD24. Łaty te, określane również jako „inżynierskie”, mogą mieć zastosowanie do pomiaru szczegółowej osnowy wysokościowej 3 klasy, ponieważ według producentów pozwalają na uzyskanie błędu średniego podwójnej niwelacji rzędu 1 mm/km. Wymagania dotyczące kalibracji łat wykorzystywanych do pomiaru osnów wysokościowych są określone w rozporządzeniu Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 14 lutego 2012 roku w sprawie osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych [1]. Artykuł stanowi uzupełnienie dwóch publikacji opracowanych na podstawie wyników pomiarów w Geodezyjnym Laboratorium Metrologicznym Wydziału Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska AGH. W pozycji [2] opisano szczegółowo kalibrację łat GSS113, natomiast w [3] łaty Leica GKNL4M i Topcon SG3-M. Uzupełnieniem w stosunku do wymienionych pozycji jest kalibracja łat Sokkia BGS40, Trimble LD23, GeoMax ZFS301 (odpowiednik GSS113) oraz łat rewersyjnych do niwelatora optycznego. Celem opracowania było porównanie sprzętu obecnie dostępnego na rynku i uzupełnienie wcześniej wykonanych badań. W artykule zwrócono uwagę na zmianę parametrów łat w trakcie ich użytkowania w dłuższym okresie czasu. Uwzględniono również wpływ różnic w budowie na ich parametry użytkowe. Wszystkie kalibracje były wykonane na zlecenie przedsiębiorstw geodezyjnych wykonujących pomiary szczegółowych osnów wysokościowych. Pomiary przedstawione w ramach cyklu „Test AGH” zostały wykonane przez autora osobiście lub w zespole, w którym miał znaczący udział. W celu uzyskania spójności z artykułem zamieszczonym w Przeglądzie Geodezyjnym nr 5/2021 „Test AGH – nr 2, Kalibracja teleskopowych łat niwelacyjnych” [7] pewne istotne zapisy w nim zawarte oraz w pozycjach [2] i [3] zostały powtórzone. Parametry liczbowe badanych łat zostały zestawione w tabeli 2 na końcu artykułu.

EN

In recent years, digital levels have been produced, eg Leica DNA03, LS10 and LS15, which enable the highest accuracy to be achieved with GPCL3 or GPCL2 invar rods. Trimble's offer includes equipment with similar features, the DiNi 0.3 level and LD13/LD12 rods. Sokkia offers the SDL1X level with BIS30 rods. Each of the aforementioned companies also produces lower accuracy kits, which use epoxy resin rods reinforced with fiberglass, eg Leica DNA10 with GKNL4M rods, Leica Sprinter 250M with GSS113 rods or Trimble DiNi0.7 with LD23/LD24 rods. These rods are referred to as „engineering” rods can be used to measure the detailed class 3 vertical network, because according to the manufacturers, they allow for a mean double-run error of 1 mm/km. The requirements for the calibration of the rods used to measure the vertical networks are specified in the Regulation of the Minister of Administration and Digitization of February 14, 2012 on geodetic, gravimetric and magnetic networks [1]. The article complements two publications prepared on the basis of the results of measurements at the Surveying Metrology Laboratory of the Faculty of Mining Surveying and Environmental Engineering of the AGH University of Science and Technology. In item [2] the calibration of the GSS113 rods is described in detail, while in [3] the Leica GKNL4M and Topcon SG3-M rods. Complementary to the above-mentioned items is the calibration of Sokkia BGS40, Trimble LD23, GeoMax ZFS301 (equivalent to GSS113) rod and reverse rods for the optical level. The aim of the study was to compare the equipment currently available on the market and supplement the previously performed tests. The article focuses on changing the parameters of patches during their use over a longer period of time. The influence of differences in construction on their operational parameters was also taken into account. All calibrations were made at the request of geodetic companies that performed measurements of detailed height networks. The measurements presented as part of the „AGH Test” series were made by the author personally or in a team in which he had a significant share. In order to be consistent with the article in Przegląd Geodezyjny No. 5/2021 „AGH Test - No. 2, Calibration of telescopic leveling rods” [7], some important provisions contained therein and in items [2] and [3] were repeated. The numerical parameters of the tested rods are summarized in Table 2 at the end of the article.

Słowa kluczowe

PL

kalibracja; łaty fiberglasowe; szczegółowa osnowa wysokościowa

EN

calibration; fiberglass rods; detailed vertical network

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przegląd Geodezyjny
• Rocznik: 2021
• Tom: R. 93, nr 6
• Strony: 17--20
• Opis fizyczny: Bibliogr. 7 poz.

Twórcy

autor

Szczutko Tadeusz

• Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie, Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska, Geologiczne Laboratorium Metrologiczne, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

• https://orcid.org/0000-0001-8099-9405

Bibliografia

• [1] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 14 lutego 2012 r. w sprawie osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej Warszawa, z dnia 30 marca 2012 r. poz. 352.
• [2] Frukacz M., Szczutko T. 2012. „Wykorzystanie niwelatora Leica Sprinter z łatami fiberglasowymi GSS113 do niwelacji osnowy szczegółowej III klasy”. Infastruktura i ekologia terenów wiejskich nr 1/III/2012: 197–206. Polska Akademia Nauk Oddział w Krakowie.
• [3] Szczutko T., Frukacz M. 2013. „Kalibracja łat kodowych inżynierskich oraz analiza możliwości ich wykorzystania do pomiaru wysokościowej osnowy szczegółowej”. Acta Scientiarum Polonorum, Geodesia et Descriptio Terrarum 12 (4) 2013, 55-66, ISSN 1644–0668 (print) ISSN 2083–8662 (on-line).
• [4] Frukacz M. 2012. Optymalne procedury wyznaczania współczynnika liniowej rozszerzalności termicznej i wzorcowania precyzyjnych łat niwelacyjnych. Kraków: Wydawnictwo AGH.
• [5] 1. Instrukcja techniczna G-2. Wysokościowa osnowa geodezyjna. Wydanie pierwsze. Warszawa 1980.
• [6] Instrukcja techniczna G-2. Szczegółowa pozioma i wysokościowa osnowa geodezyjna i przeliczenia współrzędnych między układami. Wydanie piąte zmienione Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Warszawa 2001.
• [7] Szczutko T. 2021. „Test AGH – nr 2. Kalibracja teleskopowych łat niwelacyjnych”. Przegląd Geodezyjny nr 5/2021. DOI: 10.15199/50.2021.5.3.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).