Burza superkomórkowa z deszczem nawalnym 8 września 2022 roku w rejonie Gorzowa Wielkopolskiego

• Autorzy: Soroka Jakub , Matczak Patryk

Identyfikatory

DOI

10.32045/PG-2024-045

Warianty tytułu

EN

Supercell thunderstorm with heavy rain on September 8, 2022 in the area of Gorzów Wielkopolski

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule opisano przypadek deszczu nawalnego związanego z długotrwałą, quasi-stacjonarną superkomórką burzową, która wystąpiła nad ranem 8 września 2022 r. w rejonie Gorzowa Wielkopolskiego. Warunki atmosferyczne charakteryzowały się wówczas sporą niestabilnością atmosfery oraz dużą zawartością wilgoci w powietrzu, a także niewielkim przepływem powietrza. Istotne dane minutowe ukazały rzadki przypadek związany z gwałtownymi napływami cieplejszego powietrza podczas trwania burzy o symptomach zbliżonych do tzw. zjawiska heat burst. Przy opadzie trwającym niespełna 3,5 godz. sumy opadów osiągnęły od 144,9 mm w Gorzowie (stacja IMGW-PIB) do 218 mm w Wawrowie (dane nieoficjalne). Najwyższa dobowa suma opadów oszacowana przy pomocy reanalizy RainGRS Clim wystąpiła w rejonie Czechowa i wyniosła 237 mm. Zarejestrowane sumy i natężenie opadów były jednymi z największych w historii pomiarów jakie odnotowano na obszarze Polski nizinnej. Rozwój superkomórki burzowej przypadł na wczesne godziny poranne, czyli poza okresem typowego występowania burz w przebiegu dobowym. Na intensyfikację rozwoju burzy wpływ mogło mieć wzmocnienie orograficzne w obrębie krawędzi między wysoczyzną i doliną rzeki Warty. Wystąpienie deszczu nawalnego spowodowało powódź błyskawiczną i olbrzymie zniszczenia w lokalnej infrastrukturze, zwłaszcza w sołectwach Czechów i Wawrów.

EN

A heavy rainfall episode associated with a long-lived, quasi-stationary supercell thunderstorm occurred in the Gorzów Wielkopolski area (western Poland) on September 8, 2022. The atmospheric environment was saturated with moisture and instability with relatively weak air flow. Precise synoptic 1-minute data showed a very rare event associated with sudden advection of warm air during a thunderstorm, closely resembling the heat burst phenomenon. The highest rainfall amounts were recorded in Gorzów Wielkopolski (144.9 mm) and Wawrów (218 mm, unofficial data). Based on the RainGRS Clim reanalysis, a maximum of daily total precipitation was estimated at 237 mm in Czechów village. It was one of the most extreme precipitation events in the Polish lowlands. The supercell thunderstorm developed unusually in the early morning hours, outside of the period of maximum thunderstorm activity. It is possible that the edge between the Gorzow highlands and the Warta river valley favoured orographically forced convective precipitation. As a consequence of this unprecedented event, flash floods and destruction of local technical infrastructure were observed, particularly in Czechów and Wawrów villages.

Słowa kluczowe

PL

deszcz nawalny; opady atmosferyczne; burza; powódź błyskawiczna; RainGRS; Gorzów Wielkopolski

EN

heavy rainfall; precipitation; thunderstorm; flash flood; RainGRS; Gorzów Wielkopolski

• Wydawca: Polskie Towarzystwa Geofizyczne ; Komitet Geofizyki PAN
• Czasopismo: Przegląd Geofizyczny
• Rocznik: 2024
• Tom: Z. 1-2
• Strony: 25--46
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz.,fot., map., tab., wykr.

Twórcy

autor

Soroka Jakub

• Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy, Gorzów. Polska

• https://orcid.org/0000-0002-4659-5949

autor

Matczak Patryk

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Stowarzyszenie Skywarn Polska, Warszawa

Bibliografia

• 1. Basara J.B., Rowell M.D., 2012, Mesoscale observations of an extended heat burst and associated wind storm in Central Oklahoma, Meteorological Applications, 19 (1), 91-110, DOI: 10.1002/met.280.
• 2. Bielec-Bąkowska Z., 2013, Burze i grady w Polsce, Prace Geograficzne, 132, 99-132, DOI: 10.4467/20833113PG.13.005.1095.
• 3. Bunkers M.J., Klimowski B.A., Zeitler J.W., Thompson R.L., Weisman M.L., 2000, Predicting supercell motion using a new hodograph technique, Weather and Forecasting, 15 (1), 61-79, DOI: 10.1175/1520-0434(2000)015<0061:PSMUAN>2.0.CO;2.
• 4. Bunting L., 2022, Determining the impact of evaporative cooling and inversion layer height on heat burst formation in decaying convective storms, doctoral dissertation, Texas Tech University.
• 5. Burza w Gorzowie Wielkopolskim, 2022, blog “Pogoda i Klimat”, dostępne online https://blog.meteomodel.pl/burza-w-gorzowie-wielkopolskim (10.09.2022).
• 6. Cebulak E., Farat R., Koczorowska R., Niedźwiedź T., Plenzler W., 1986, Deszcze ulewne, [w:] Atlas Hydrologiczny Polski, t. II, z. 1, praca zbiorowa pod red. J. Stachý, IMGW, Wyd. Geologiczne Warszawa, 31-34.
• 7. Cebulak E., Limanówka D., Malota A., Niedbała J., Pyrc R., Starkel L., 2008, Przebieg i skutki ulewy w dorzeczu górnego Sanu w dniu 26 lipca 2005 r., Materiały Badawcze IMGW. Seria Meteorologia, 40.
• 8. Cebulak E., Limanówka D., Pyrc R., Gębica P., Starkel L., 2018, Wpływ wybranych barier górskich na rozkład opadów w polskich Karpatach, Przegląd Geofizyczny, 63 (1-2), 123-133.
• 9. Chomicz K., 1951, Ulewy i deszcze nawalne w Polsce. Wiadomości Służby Hydrologicznej i Meteorologicznej, 2 (3), 177-260.
• 10. Chudy Ł., 2002, Porozmawiajmy o… deszczach nawalnych, Gazeta Obserwatora IMGW, 5, 24-25.
• 11. Czernecki B., Taszarek M., Szuster P., 2023, Thunder: Computation and Visualisation of Atmospheric Convective Parameters, https://bczernecki.github.io/thundeR/.
• 12. Johnson B.C., 1983, The heat burst of 29 May 1976, Monthly Weather Review, 111, 1776-1792, DOI: 10.1175/1520-0493(1983)111<1776:THBOM>2.0.CO;2.
• 13. Johnson J.S., 2003, Examination of a long-lived heat burst event in the northern plains, National Weather Digest, National Weather Association, 27, 27-34.
• 14. Jurczyk A., Ośródka K., Szturc J., Pasierb M., Kurcz A., 2023, Long-term multi-source precipitation estimation with high resolution (RainGRS Clim), Atmospheric Measurements Techniques, 16, 4067-4079, DOI: 10.5194/amt-16-4067-2023.
• 15. Jurczyk A., Szturc J., Otop I., Ośródka K., Struzik P., 2020, Quality-based combination of multi-source precipitation data, Remote Sensing, 12, 1709; DOI: 10.3390/rs12111709.
• 16. Kłysik K., Fortuniak K., 1993, Maksymalne opady dobowe w środkowej Polsce, Przegląd Geograficzny, 64 (1-2), 97-110.
• 17. Kotowski A., Dancewicz A., Kaźmierczak B., 2010, Czasowo-przestrzenne zróżnicowanie opadów atmosferycznych we Wrocławiu, Ochrona Środowiska, 32 (4), 37-46.
• 18. Licznar P., Siekanowicz K., Oktawiec M., Zaleski J., Wilk P., Wereski S., Mikołajewski K., 2020,
• 19. Maksymalne wysokości i natężenia opadów i ich modele, [w:] Metodyka opracowania Polskiego Atlasu Natężeń Deszczów (PANDa), P. Licznar, J. Zaleski (red.), IMGW-PIB, Warszawa, 55-75.
• 20. Lorenc H., Cebulak E., Głowicki B., Kowalewski M., 2012, Struktura występowania intensywnych opadów deszczu powodujących zagrożenie dla społeczeństwa, środowiska i gospodarki Polski, [w:] Klęski żywiołowe a bezpieczeństwo wewnętrzne kraju, H. Lorenc (red.), IMGW-PIB, Warszawa, 7-32.
• 21. Niedźwiedź T., 1997, Katastrofalny deszcz nawalny w górnej części dorzecza Nidzicy w dniu 15 września 1995 r., Dokumentacja Geograficzna, 8, 38-42.
• 22. Olecki Z., 1970, Przebieg i skutki silnej ulewy w dniu 29 maja 1968 r. w Gaiku-Brzezowej, Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica, 4, 101-105.
• 23. Olejnik K., Mager P., Pakuła M., 1989, Deszcz nawalny z 6 czerwca 1988 na południowo-zachodnim obrzeżu Poznania, Gazeta Obserwatora, 1-6, 8-11.
• 24. Piasecki K., Matczak P., Taszarek M., Czernecki B., Skop F., Sobisiak A., 2023, Giant hail in Poland produced by a supercell merger in extreme instability-A sign of a warming climate?, Atmospheric Research, 292, 106843, 1-11, DOI: 10.1016/j.atmosres.2023.106843.
• 25. Pietras B., Pyrc R., 2018, Geneza ekstremalnego opadu burzowego i powodzi błyskawicznej w Bielinach w dniu 26 maja 2018 roku, Prace Studenckiego Koła Naukowego Geografów Uniwersytetu Przyrodniczego w Krakowie, 7, 24-37.
• 26. Pińskwar I., Choryński A., 2021, Projections of precipitation changes in Poland, [w:] Climate Change in Poland - Past, Present, Future, M. Falarz (red.), Springer Climate, 529-544, DOI: 10.1007/978-3-030-70328-8_22.
• 27. Poręba S., Kiełt Ł., Pietras B., Taszarek M., 2023, Nocturnal thunderstorms in Poland: Environments, synoptic patterns and comparison to diurnal thunderstorms, Atmospheric Research, 291(106816), DOI: 10.1016/j.atmosres.2023.106816.
• 28. Prokop P., 2006, Maksymalne opady oraz czas ich trwania na świecie i w Polsce, Przegląd Geofizyczny, 51 (2), 147-160.
• 29. Prokop P., 2007, Maksymalne opady w funkcji czasu trwania obserwowane w Polsce, [w:] Funkcjonowanie geoekosystemów zlewni rzecznych. 4. Procesy ekstremalne w środowisku geograficznym, A. Kostrzewski, J. Szpikowski (red.), Poznań, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 189-196.
• 30. Rodzik J., Janicki G., Zagórski P., Zgłobicki W., 1998, Deszcze nawalne na Wyżynie Lubelskiej i ich wpływ na rzeźbę obszarów lessowych. Geomorfologiczny i sedymentologiczny zapis lokalnych ulew, Dokumentacja Geograficzna, 11, 45-68.
• 31. Schlatter T., 1995, Weather queries: anatomy of a heat burst, Weatherwise, 48 (4), 42-43, DOI: 10.1080/00431672.1995.9933574.
• 32. Solon J., Borzyszkowski J., Bidłasik M., Richling A., Badora K., Balon J., Brzezińska-Wójcik T., Chabudziński Ł., Dobrowolski R., Grzegorczyk I., Jodłowski M., Kistowski M., Kot R., Krąż P., Lechnio J., Macias A., Majchrowska A., Malinowska E., Migoń P., Myga-Piątek U., Nita J., Papińska E., Rodzik J., Strzyż M., Terpiłowski S., Ziaja W., 2018, Physicogeographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data, Geographia Polonica, 91 (2), 143-170, DOI: 10.7163/GPol.0115.
• 33. Stach A., 2009, Analiza struktury przestrzennej i czasoprzestrzennej maksymalnych opadów dobowych w Polsce w latach 1956-1980, Seria Geografia, 85, Wyd. Naukowe UAM, Poznań.
• 34. Starkel L. (red.), 1997, Rola gwałtownych ulew w ewolucji rzeźby Wyżyny Miechowskiej (na przykładzie ulewy w dniu 15 września 1995 roku), Dokumentacja Geograficzna, 8.
• 35. Taszarek M., Czernecki B., Kozioł A., 2015, A cloud-to-ground lightning climatology for Poland, Monthly Weather Review, 143, 4285-4304, DOI: 10.1175/MWR-D-15-0206.1.
• 36. Taszarek M., Czernecki B., Szuster P., 2023, ThundeR - a rawinsonde package for processing convective parameters and visualizing atmospheric profiles, [w:] 11th European Conference on Severe Storms, Bucharest, Romania, DOI: 10.5194/ecss2023-28.
• 37. Trobec J., 2008, Heat burst detection by a temporally fine-scale mesonet, NWA Electronic Journal of Operational Meteorology, 2008, EJ1.
• 38. Wrona B., 2008, Meteorologiczne i morfologiczne uwarunkowania ekstremalnych opadów atmosferycznych w dorzeczu górnej i środkowej Odry, Materiały Badawcze IMGW. Seria Meteorologia, 41.