Prawna ochrona wątrobowców (Marchantiophyta) w Polsce

Klama, H.

doi:10.12912/23920629/68201

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Prawna ochrona wątrobowców (Marchantiophyta) w Polsce

Autorzy

Klama H.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.12912/23920629/68201

Warianty tytułu

Legal protection of liverworts (Marchantiophyta) in Poland

Języki publikacji

Abstrakty

W pracy przedstawiono charakterystykę geograficzno-ekologiczną oraz stopień zagrożenia gatunków wątrobowców objętych w Polsce ochroną na podstawie Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin. Ochroną ścisłą objętych jest 37 gatunków wątrobowców z 22 rodzajów i 14 rodzin, natomiast ochroną częściową – 16 gatunków z 14 rodzajów i 12 rodzin botanicznych. Łącznie ochroną gatunkową objęte są 53 gatunki wątrobowców z 31 rodzajów i 21 rodzin, co stanowi 22% flory wątrobowców Polski. Ponad trzy czwarte wątrobowców chronionych (41 gat. – 77%) należy do roślin zagrożonych w Polsce. Ponadto w grupie wątrobowców chronionych przeważają gatunki związane z siedliskami leśnymi (22 gat. – 42%) oraz torfowiskami i mszarnikami (20 gat. – 38%), następnie gatunki o oceanicznym i suboceanicznym typie rozmieszczenia w Europie (25 gat. – 47%), natomiast w przypadku elementów wysokościowych udział poszczególnych grup jest wyrównany (niżowe – 19 gat., niżowo-górskie – 17 gat. i górskie – 17 gat.), przy czym wśród wątrobowców ściśle chronionych zdecydowanie przeważają gatunki niżowe (17 gat. – 46% grupy).

The paper contains a biogeographical and ecological characterization of law-protected liverworts in Poland. Within the current Ordinance of the Minister of Environment dealing with the designation of plants coming under protection (Official Gazette Announcing Current Legislation from 2014, item 1409), 37 liverwort species are strictly protected and 16 liverworts are partially protected. Therefore, altogether 53 species belonging to 31 genera and 21 families are legally protected in Poland (22% of the liverwort flora of Poland). This group comprises 41 threatened species in Poland (77%) and 6 threatened species in Europe. Most of protected liverworts grew in forests (on bark of trees, rotten wood, litter and humus; 22 species – 42%) and in wetlands (in bogs and swamps; 20 species – 38%). The main component of the protected liverworts are oceanic and suboceanic species. This group consists of 25 species (47%). The share of each altitudinal element is aligned (19 lowland species, 17 lowland-mountain species and 17 mountain species). However, the main component of the strictly protected liverworts (17 sp. – 47%) are lowland species.

Słowa kluczowe

wątrobowce Marchantiophyta ochrona gatunkowa roślin wątrobowce ściśle chronione wątrobowce częściowo chronione

liverworts Marchantiophyta species protection of plants strictly protected liverworts partially protected liverworts

Wydawca

Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej

Czasopismo

Inżynieria Ekologiczna

Rocznik

2017

Tom

Vol. 18, nr 1

Strony

209--215

Opis fizyczny

Bibliogr. 23 poz., tab.

Twórcy

autor

Klama H.

hklama@ath.bielsko.pl

Instytut Ochrony i Inżynierii Środowiska, Wydział Inżynierii Materiałów, Budownictwa i Środowiska, Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej, ul. Willowa 2, 43-309 Bielsko-Biała

Bibliografia

1. Dombrovska O., Qiu Y.-L. 2004. Distribution of introns in the mitochondrial gene nad1 in land plants: phylogenetic and molecular evolutionary implications. Molecular Phylogenetics and Evolution, 32, 246–263.
2. Duell R. 1983. Distribution of the European and Macaronesian Liverworts (Hepaticophytina). Bryologische Beitraege, 2, 1–114.
3. Górski P. 2013. Rediscovery of the liverwort Frullania fragilifolia in Poland. Polish Botanical Journal, 58(2), 605–611.
4. Hodgetts, N.G. 2015. Checklist and country status of European bryophytes – towards a new Red List for Europe. Irish Wildlife Manuals, No. 84. National Parks and Wildlife Service, Department of Arts, Heritage and the Gaeltacht, Ireland.
5. Kenrick P., Crane P.R. 1997. The origin and early evolution of plants on land. Nature, 389, 33–39.
6. Kepel A., Heise W., Pawlaczyk P., Urbański P., Górski P. 2012. Aktualizacja listy gatunków roślin objętych ochroną gatunkową oraz wskazania dla ich ochrony. Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody SALAMANDRA, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Poznań.
7. Klama H. 2002. Relikty puszczańskie we florze wątrobowców zbiorowisk leśnych Puszczy Białowieskiej. [W:] Suschka J. (red.), Zapobieganie zanieczyszczeniu środowiska X. Zeszyty Naukowe ATH Nr 7, Inżynieria Włókiennicza i Ochrona Środowiska, 3, 244–260.
8. Klama H. 2003. Rozdział 5. Różnorodność gatunkowa – wątrobowce i glewiki. [W:] Andrzejewski R., Weigle A. (red.), Różnorodność biologiczna Polski. Drugi polski raport – 10 lat po Rio. Na-rodowa Fundacja Ochrony Środowiska, Warszawa, 49–58.
9. Klama H. 2005. Ochrona gatunkowa wątrobowców w Polsce. [W:] Kasza H. (red.), Zapobieganie zanieczyszczeniu środowiska XII. Zeszyty Naukowe ATH Nr 19, Inżynieria Włókiennicza i Ochrona Środowiska, 6, 113–131.
10. Klama H. 2006a. Systematic catalogue of Polish liverwort and hornwort taxa. [In:] Szweykowski J., An annotated checklist of Polish liverworts and hornworts. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków, 83–100.
11. Klama H. 2006b. Red list of the liverworts and hornworts in Poland – Czerwona lista wątrobowców i glewików w Polsce. [In:] Mirek Z., Zarzycki K., Wojewoda W., Szeląg Z. (eds), Red list of plants and fungi in Poland – Czerwona lista roślin i grzybów Polski. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków, 21–33.
12. Klama H. 2007a. Fitosocjologia a ochrona przyrody. [W:] Kasza H., Klama H. (red.), Zapobieganie zanieczyszczeniu, przekształcaniu i degradacji środowiska XIV. Wydawnictwo ATH, Bielsko- Biała, 61–88.
13. Klama H. 2007b. Law-protected liverworts in Poland. Nowellia Bryologica, numero special, 34, 42–48.
14. Mishler B., Lewis L.A., Buchheim M.A., Renzaglia K.S., Garbary D.J., Delwiche C.F., Zechman F. W., Kantz T.S., Chapman R.L. 1994. Phylogenetic relationships of the „green algae” and „bryophytes”. Annals of the Missouri Botanical Garden, 1, 451–483.
15. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawie określenia listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą i częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów (Dz. U. Nr 106, Poz. 1167).
16. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz. U. Nr 168, poz. 1764).
17. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz. U. z 2012 r., poz. 81).
18. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz. U. z 2014 r., poz. 1409).
19. Schumacker R., Martiny P. 1995. Red Data Book of European Bryophytes. Part 2: Threatened bryophytes in Europe including Macaronesia. [In:] Red Data Book of European Bryophytes. The European Committee for the Conservation of Bryophytes, Trondheim, 31–193.
20. Söderström L., Hagborg A, von Konrat M., Bartholomew-Began S., Bell D , Briscoe L., Brown E., Cargill D.C., Costa D.P., Crandall-Stotler B.J., Cooper E.D., Dauphin G., Engel J.J., Feldberg K., Glenny D., Gradstein S.R., He X., Heinrichs J., Hentschel J., Ilkiu-Borges A.L., Katagiri T., Konstantinova N.A., Larraín J., Long D. G., Nebel M., Pócs T., Puche F., Reiner-Drehwald E., Renner M.A.M., Sass-Gyarmati A., Schäfer-Verwimp A., Segarra-Moragues J.G., Stotler R. E., Sukkharak P., Thiers B.M., Uribe J., Váňa J., Villarreal J. C., Wigginton M, Zhang L., Zhu R.-L. 2016. World checklist of hornworts and liverworts. PhytoKeys, 59, 1–828. doi: 10.3897/phytokeys.59.6261.
21. Szweykowski J. 2006, An annotated checklist of Polish liverworts and hornworts. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków, 7–82.
22. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 ze zm.).
23. Wellman C.H., Osterloff P.L., Mohiuddin U. 2003. Fragments of the earliest land plants. Nature, 125, 282–285.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-46e3a760-1bc0-4b54-9018-110fd8f7882c