Wybrane aspekty życia codziennego mieszkańców barokowego Zamościa w świetle dokumentów i pamiętników

• Autorzy: Kondraciuk P.

Warianty tytułu

EN

The chosen aspects of the baroque Zamość residents’ everyday life in the light of sources and diaries

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Życie codzienne mieszkańców miast, miasteczek i wsi budzi niesłabnące zainteresowanie nie tylko środowisk naukowych, ale także szeroko rozumianych społeczności lokalnych. Siedemnastowieczny Zamość, jako ważne centrum handlowe i naukowe wielokulturowej i wielowyznaniowej Rzeczypospolitej stanowi także interesujący przedmiot badań w różnych aspektach związanych z życiem codziennym. Zagadnienie to podejmowało już w swoich opracowaniach wielu badaczy, jednakże ciągle jeszcze dalekie jest ono od wyczerpania. Podejmując próbę odtworzenia fragmentów barwnego życia codziennego mieszkańców Zamościa w tym okresie autor koncentruje się na wybranych aspektach, takich jak uroczystości cechowe czy udział w uroczystościach religijnych. Analizuje także codzienne swary i kłótnie, próby ich łagodzenia, drobne i poważne przestępstwa, wyroki sądowe i sposoby wymierzania kar. Ważnym elementem życia codziennego są także plotki, wskazujące na sposób rozpowszechniania się informacji kształtujących opinie społeczne. W życiu codziennym szczególne miejsce zajmuje rozrywka, towarzysząca mieszkańcom na różnych etapach aktywności zawodowej i społecznej, jako stały element zamykający wszystkie sprawy. Artykuł oparty jest na pamiętniku zamojskiego mieszczanina i profesora Akademii Zamojskiej Bazylego Rudomicza z lat 1656-1672, oraz innym materiałach źródłowych.

EN

The everyday life of residents of the big and small towns and villages is still in the centre of the permanent interests not only of scientific circles but also of local communities understood in the broadest sense. Being an important trade and academic centre of the Polish Republic of several cultures and confessions, the 17th-century town of Zamość is also an interesting subject of researches of various aspects of everyday life. In spite of the existence of many early elaborations, the problem in question still needs to be studied. Undertaking an attempt of making a reconstruction of fragments of the baroque Zamość ’residents’ colourful everyday life, the author concentrates particularly on such aspects as ceremonies of the guilds or residents’ participation in religious ceremonies. He also analyzes daily squabbles and quarrels, attemps of their mitigations, minor and serious offenses, court judgments as well as ways of punishments. Since rumours indicating how information shaping a public opinion is spread, they seem to be an important element of everyday life too. A special place is also reserved for an entertainment; for it not only accompanies residents at different stages of their professional and social activities but also brings all of their affairs to an end. The article is based on a diary written in 1656-72 by Bazyli Rudomicz, a Zamość townsman and Professor of the Zamość Academy, and on other sources.

Słowa kluczowe

PL

Zamość; Akademia Zamojska; cechy; życie codzienne; sąd; wyrok

EN

Zamość; Zamość Academy; guilds; everyday life; judgments; verdicts; wizardries; witchcrafts

• Wydawca: Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie ; Politechnika Krakowska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie
• Rocznik: 2015
• Tom: T. 43
• Strony: 101--111
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz.

Twórcy

autor

Kondraciuk P.

• Muzeum Zamojskie w Zamościu

Bibliografia

• Bues A., Opis podróży Martina Grunewega. [w:] I. Kąkolewski, M. Kopczyński, Pod wspólnym niebem. Rzeczpospolita wielu narodów, wyznań kultur (XVI-XVIII w.), Muzeum Historii Polski, Warszawa 2012, s. 242-278.
• Dutkiewicz S., Ks. Stefan Dutkiewicz nadaje przywilej na ołtarz w kościele O.O. Franciszkanów w Zamościu dla cechu szewskiego. Zamość1682; pergamin, rkps, Muzeum Zamojskie w Zamościu, nr inw. 846/A.
• Kochanowski J., Dzieje Akademii Zamojskiej. Kraków 1899-1900.
• Kowalczyk K., Rzemiosło Zamościa 1580-1821. Warszawa 1971.
• Koźmian K., Pamiętniki. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Ossolineum, tom I, 1972.
• Potocki, M., Zamość i jego instytucje pod względem oświaty, religii i dziejów krajowych. Kraków: rkps, Muzeum Zamojskie w Zamościu, nr inw.1003/B, 1862.
• Rudomicz, B., Efemeros czyli Diariusz prywatny pisany w Zamościu w latach 1656-1672. Przekład i opr. W. Froch, cz. I-II, UMCS, Lublin 2002.
• Wiśniewska, H., Ludzie i zdarzenia w barokowym Zamościu,UMCS, Lublin 1996.
• Zakrzewska-Dubasowa, M., Ormianie zamojscy i ich rola w wymianie handlowej i kulturalnej między Polską a Wschodem, UMCS, Lublin 1965.