Retardacja przekształcania zasobów przyrodniczych w południowo-wschodniej Polsce w świetle wybranych dokumentów strategicznych

• Autorzy: Baran-Zgłobicka B.

Warianty tytułu

EN

The retardation of natural resources transformation in southeastern Poland in the light of selected strategic documents

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Powstrzymanie nadmiernej eksploatacji zasobów nieodnawialnych, ale w pewnym stopniu i tych odnawialnych, stanowi ogromne wyzwanie w kontekście zachowania ich dla przyszłych pokoleń. Problem retardacji zasobów przyrodniczych powinien być rozpatrywany w aspekcie: zasobów ożywionych, zasobów nieożywionych (w tym racjonalnej eksploatacji surowców mineralnych i zasobów wodnych), ograniczenia emisji szkodliwych substancji do środowiska, nadmiernej produkcji i składowania odpadów oraz zahamowania degradacji przestrzeni. Jednocześnie zakres korzystania z zasobów przyrody i ich ochrony regulują odpowiednie akty prawne oraz zapisy w dokumentach strategiczno-planistycznych. Ujęcie problemów retardacji na etapie programowania i planowania pozwala podejmować właściwe decyzje w procesie zarządzania środowiskiem na różnych poziomach podziału terytorialnego kraju. Do badań wybrano obszar południowo-wschodniej Polski. Region charakteryzuje się ogromnym zróżnicowaniem środowiska przyrodniczego, którego zasoby od wieków były intensywnie wykorzystywane i przekształcane. Prace szczegółowe prowadzono w wybranych, zróżnicowanych funkcjonalnie powiatach i gminach województwa lubelskiego, podkarpackiego i świętokrzyskiego. Analizowano, w jakim stopniu retardacja przekształcenia zasobów przyrodniczych jest uwzględniana i przedstawiana w dokumentach strategicznych.

EN

Stopping the overexploitation of non-renewable and, to some extent, renewable resources represents an enormous challenge in the context of preserving these resources for the future generations. The problem of mitigating the transformation of natural resources should be viewed from the perspective of animate and inanimate nature (including the rational use of mineral and water resources), reducing the emission of harmful substances to the environment, excessive production and storage of waste as well as stopping the degradation of space. At the same time, the scope of using natural resources and protecting them is regulate d by relevant legislation and provisions in strategic and planning documents. Taking into account the problems of mitigation at the programming and planning stage enables making appropriate decisions in the environment management process at various levels of local government. The area selected for study was south-eastern Poland. The region is characterised by a great diversity of its natural environment, whose resources have been intensively used and transformed for several centuries. Detailed studies were conducted in selected, functionally varied counties and municipalities of the Lubelskie, Podkarpackie and Świętokrzyskie provinces. It was analysed to what extent the retardation of natural resources transformation was taken into accountand presented in strategic documents.

Słowa kluczowe

PL

środowisko przyrodnicze; planowanie strategiczne; retardacja; Polska SE

EN

natural environment; strategic planning; retardation; Poland SE

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2013
• Tom: Nr 34
• Strony: 76--88
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., tab.

Twórcy

autor

Baran-Zgłobicka B.

• Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej UMCS, al. Kraśnicka 2cd, 20-718 Lublin

Bibliografia

• Chmielewski T.J. 2004. Ład przestrzeni przyrodniczej. Nowa jakość krajobrazu. Ekologia-Kultura-Technika. Zeszyty Naukowe Komitetu „Człowiek i Środowisko” PAN, 36: 23-44.
• Dobrzańska B. 2007. Planowanie strategiczne zrównoważonego rozwoju obszarów przyrodniczo cennych. Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
• Dubel K. (red.). 1999. Strategia rozwoju gmin wiejskich na terenach przyrodniczo cennych. Fundacja Centrum Edukacji Ekologicznej Wsi, Krosno.
• Kistowski M. 2010. Retardacja w gospodarce przestrzennej – dylematy i kierunki wdrażania w warunkach polskich. [w:] Kostecka J. (red.), Retardacja materialnego przekształcania zasobów przyrodniczych. Osiągnięcia, problemy, perspektywy. Biuletyn KPZK PAN, 242: 90-108.
• Kistowski M. 2003. Regionalny model zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska Polski a strategie rozwoju województw. Uniwersytet Gdański – Bogucki Wyd. Nauk., Gdańsk-Poznań.
• Kistowski M. 2006. Wpływ programów ochrony na środowisko przyrodnicze. Studia nad zrównoważonym rozwojem. t. III. PAN, Komitet „Człowiek i Środowisko”, Gdańsk – Warszawa.
• Kostecka J. 2009. Przestrzeń przyrodnicza jako wartość dla zrównoważonego rozwoju. Zesz. Nauk. Poł.-Wsch. Oddziału PTIE i PTG w Rzeszowie, 11: 135-140.
• Kostecka J. 2010. Retardacja przekształcania zasobów przyrody jako element zrównoważonego rozwoju. [w:] Kostecka J. (red.), Retardacja materialnego przekształcania zasobów przyrodniczych. Osiągnięcia, problemy, perspektywy. Biuletyn KPZK PAN, 242: 27-49.
• Kudłacz T. 2008. Programowanie rozwoju regionalnego i lokalnego. [w:] Strzelecki Z. (red.), Gospodarka regionalna i lokalna. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa: 123-151.
• Poskrobko B. 2007. Teoretyczne podstawy budowy systemu zarządzania środowiskiem. [w:] Poskrobko B. (red.) Zarządzanie środowiskiem. PWE, Warszawa.
• Poskrobko B. 2010. Nowe podejście do bogactwa przyrodniczego jako podstawa retardacji wykorzystania zasobów. [w:] Kostecka J. (red.), Retardacja materialnego przekształcania zasobów przyrodniczych. Osiągnięcia, problemy, perspektywy. Biuletyn KPZK PAN, 242: 50-64.
• Raszka B. 2010. Narzędzia retardacji przekształceń środowiska w gospodarce przestrzennej. [w:] Kostecka J. (red.), Retardacja materialnego przekształcania zasobów przyrodniczych. Osiągnięcia, problemy, perspektywy. Biuletyn KPZK PAN, 242: 109-120.
• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Dz.U. 2008, Nr 25, poz. 150.
• Ziółkowski M. 2005. Zarządzanie strategiczne w polskim samorządzie terytorialnym. [w:] Nowe zarządzanie publiczne w polskim samorządzie terytorialnym, A. Zalewski (red.), Oficyna Wyd. SGH, Warszawa: 102-143.