Wykorzystanie odłogów w krajobrazie rolniczym w planowaniu architektury ekologicznej

• Autorzy: Adamczyk J. , Kurzyp R.

Identyfikatory

DOI

10.7862/rb.2014.69

Warianty tytułu

EN

Of fallows in agricultural lanscape in planning of ecological architecture

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Architektura ekologiczna powstała w wyniku zjawiska silnego niszczenia środowiska przyrodniczego. Taka architektura pod koniec 20. wieku, przede wszystkim kładła nacisk na ideę połączenia przestrzeni przekształconej przez człowieka z naturalną przestrzenią przyrodniczą. W Polsce, w wyniku przemian politycznych i gospodarczych, jakie nastąpiły w końcu lat 80. i 90. XX wieku, pojawiło się w krajobrazie rolniczym dużo powierzchni odłogów, które ulegają spontanicznej sukcesji wtórnej, prowadzącej do powstawania licznych zbiorowisk roślinnych. Rola ekologiczna odłogów nie jest jeszcze w pełni poznana. Celem niniejszej pracy było określenie znaczenia ekologicznego odłogów oraz ocena możliwości wykorzystywania ich w planowaniu architektury ekologicznej. Obserwacje odłogów były prowadzone w latach 2012-2013 w strefach otaczających wszystkie parki krajobrazowe w województwie łódzkim. Do analizy danych zastosowano hierarchiczną analizę skupień metodą War. Dla oceny preferencji gatunków roślin do wyodrębnionych klasterów (prezentujących określone warunki środowiska) zastosowano zaproponowany przez Dufrene i Legendre indeks IndVal. Badania roślinności odłogów wyodrębniły 3 główne grupy strukturalne zbiorowisk roślinnych. We florze odłogów nie zanotowano chronionych, zagrożonych lub rzadkich gatunków roślin. Obserwowane odłogi nie stanowią zatem ostoi dla takich gatunków. Mimo to, niektóre wyodrębnione grupy odłogów mogą pełnić ważną rolę w ochronie różnorodności biologicznej i przemieszczaniu się organizmów. Powinny one pozostać bez ingerencji człowieka. Pozostałe, a zwłaszcza te porośnięte roślinnością z obcego pochodzenia, inwazyjnymi gatunkami roślin mogą być wykorzystywane w budownictwie ekologicznym, bez znaczących strat dla przyrody.

EN

Ecological architecture has emerged as a results of phenomena associated with deteriorating health of our environment. This architecture at the end of 20th century are set in the context of idea of integration of a man-made space with natural space. In Poland, the period of political transformation from eighties and nineties of last century contributed to the creation of large areas of fallows in agricultural landscape. The processes of secondary succession makes these areas the site of spontaneous development of many plant communities. Ecological role of the fallows is not learned completely. The aim of this study was to recognize the plant communities formed on fallows, characterizing their ecological role and possibility using in planning of ecological architecture. Observations were carried out in 2012 and 2013 in the buffer zones of all the landscape parks in Łódzkie province. In this study, a using hierarchical cluster Ward method was applied for ordering data. To show which cluster (and their environmental conditions) was most preferred by the species, the indicator value (IndVal) by Dufrene and Legendre was used. The research of vegetation revealed fallows representing 3 structural groups of plant communities. The observed fallows play not a role of refuges for rare and protected plant species. In spite of it, some type of researched fallows are important for protection of biodiversity and its should be protected. Other fallows, especially these with invasive plant species can be utilize in planning of ecological architecture.

Słowa kluczowe

PL

architektura ekologiczna; wykorzystanie przestrzeni; środowisko naturalne; odłóg; funkcja ekologiczna; bioróżnorodność

EN

ecological architecture; space exploration; natural environment; fallow; ecological function; biodiversity

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej
• Czasopismo: Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture
• Rocznik: 2014
• Tom: z. 61, nr 3/II
• Strony: 9--17
• Opis fizyczny: Bibliogr 19 poz., il.

Twórcy

autor

Adamczyk J.

• Społeczna Akademia Nauk, Łódź

autor

Kurzyp R.

Bibliografia

• [1] Biskupski A.: Agrotechniczne sposoby przywracania zdolności produkcyjnej glebom odłogowanym, Studia i raporty IUNG-PIB, 2007, z. 8, s. 193-206.
• [2] Czarnecka J.: Miedze Wołynia zachodniego jako siedliska rzadkich nawapiennych gatunków roślin, Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 2011, t. 11, nr. 2,34, s. 43-52.
• [3] Dufrene M., Legendre, P.: Species assemblages and indicator species: the need for a flexible asymmetrical approach. Ecological Monographs, 1997, nr 67, s. 345-356.
• [4] Faliński J.B.: Interpretacja współczesnych przemian roślinności na podstawie teorii synantropizacji i teorii syndynamiki, Prace Geograficzne, 2001, nr. 179, s. 31-52.
• [5] Flis J.: Szkolny słownik geograficzny. 1985.
• [6] Hamre L.N., Harvolsen R., Edwardsen A., Rydgren K.: Planta species richness, composition and habitat specyfity in a Norwegian agricultural landscape, Agriculture Ecosystem and Environment, 2010, 138, 3-4, s. 189-196.
• [7] Harkot W., Lipińska H., Wyłupek T.: Kierunki zmian użytkowania ziemi na tle naturalnych warunków rolniczych przestrzeni produkcyjnej Lubelszczyzny, Acta Sci. Pol. Administratio Locorum, 2011, nr 10,1, s. 5-16.
• [8] Hejda M., Pyšek P.: What is the impact of Impatiens glandulifera on species diversity of invaded riparian vegetation ? Biological Conservation, 2006, s. 143-152.
• [9] Iwanek M.: W poszukiwaniu znaczenia architektury ekologicznej – ciągłość historyczna architektury współczesnej, Teka Kom. Arch. Urb. Stu. Krajobr. – OL PAN, 2009, s. 43-49.
• [10] Jaros S., Woch F.,: Analiza przyczyn odłogowania gruntów rolnych w województwie świętokrzyskim na przykładzie gminy Kije, Studia i Raporty IUNG-PIB, 2010, z. 24, s. 25-49.
• [11] Jermaczek D.: Analiza rozmieszczenia i struktury zadrzewień powstałych na odłogowanych gruntach porolnych w okolicach Łagowa w latach 1990-2007, Przegląd Przyrodniczy, 2007, nr 18, s. 29-53.
• [12] Kistowski M.,: Kolizje i konflikty środowiskowe w planowaniu przestrzennym na obszarach przyrodniczo cennych, Czasopismo Techniczne Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, 2007, nr 7, s. 249-255.
• [13] Kleijn D., Verbeek M.: Factors affecting the species composition of arable field boundary vegetation, Journal of Applied Ecology, 2000, t. 32, nr. 2, s. 256-266.
• [14] Krysiak S.: Odłogi w krajobrazach Polski środkowej – aspekty przestrzenne, typologiczne i ekologiczne, Problemy Ekologii Krajobrazu, 2011, t.31, s. 89-96.
• [15] Marshall E.J.P.: Introducing fields margin ecology in Europe, Agriculture Ecosystem and Environment, 2002, 89, 1/2, s. 1-4.
• [16] Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M.: Flowering plants and pteridophytes. A checklist, Kraków, Inst. Bot. PAN, 2002, s. 442.
• [17] Ratyńska H.: Wyspy środowiskowe jako element krajobrazu, próba typologii i zróżnicowanie szaty roślinnej [w:] Wyspy środowiskowe . Bioróżnorodność i próby typologii. J. Banaszak (red.), Bydgoszcz, 2002, s. 239-260.
• [18] Ward J., H.: Hierarchical Grouping to optimize an objective function, Journal of American Statistical Association, 1963, nr 58,301, s. 236-244.
• [19] Weiner J.: Życie i ewolucja biosfery, PWN, 2003, s. 608.