Zarządzanie zawodnieniami terenów górniczych w procesie planowania przestrzennego gmin górniczych

• Autorzy: Ignacy D.

Warianty tytułu

EN

Surface flood management in mining areas in the mining communes spatial planning process

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Regionalny lej depresji w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym jest odzwierciedleniem olbrzymich przekształceń hydrogeologicznych oraz hydrologicznych środowiska, wynikłych z oddziaływania górnictwa. Skutkuje on osuszeniami powierzchni w subregionie, charakteryzującym się występowaniem złóż hydrogeologicznie nieizolowanych. Oprócz występującego zjawiska drenażu górniczego wód przyczyną osuszeń powierzchni terenów górniczych są również przerzuty wód za pomocą pompowni. Występujący przez dziesiątki lat drenaż górniczy wód w środowisku terenów górniczych powoduje, że osuszenia powierzchni traktuje się tu jako warunki naturalne, które będą stale występowały. Stąd przywrócenie swobodnych przepływów wód, wynikające z przepisów prawa, będzie powodowało problemy i ograniczenia tego procesu. Przedmiotem artykułu są analizy problemów towarzyszących przywracaniu swobodnych przepływów wód, przeprowadzone w aspekcie kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin górniczych. Zidentyfikowanej praktyce postępowania przedsiębiorców górniczych i organów samorządowych w zakresie utrzymywania wymuszonych przepływów wód przeciwstawiono procedury postępowania, proponowane dla zrównoważonego środowiskowo zagospodarowania terenów górniczych.

EN

The regional depression cone in the Upper Silesian Coat Basin is a reflection of the enormous hydrogeological and hydrological transformations of the environment, which result from the impact of mining. It leads to the drying of surface areas in the subregion, which is also characterised by the presence of deposits that are not hydrogeologically isolated. Apart from the mining drainage phenomenon, another reason for the surface drying in mining areas is the transportation of water via pumping stations. As the mining drainage has been taking place in the mining area environments for dozens of years, the surface drying is considered as a natural condition that is expected to persist. Thus, restoring the free flow of water, as required by legislation, will result in problems and limitations of this process. The article analyses the problems accompanying the restoration of the free flow of water, performed in the aspect of the directions of spatial planning in mining communes. The identified practices of mining entrepreneurs and local councils in terms of maintaining forced flows of water have been juxtaposed against the proposed procedures for sustainable land devetopment of mining areas.

Słowa kluczowe

PL

zawodnienie; teren górniczy; planowanie przestrzenne

EN

mining area; spatial planning

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Gospodarka Wodna
• Rocznik: 2018
• Tom: Nr 11
• Strony: 341--345
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., rys.

Twórcy

autor

Ignacy D.

• Główny Instytut Górnictwa Zakład Ochrony Powierzchni i Obiektów Budowlanych

Bibliografia

• [1] Borecki M. i in. 1980. Ochrona powierzchni przed szkodami górniczymi. Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice, s. 967.
• [2] Bromek T., A. Kowalski, J. Kwiatek. 2001. Klasyfikacja terenów pogórniczych. W: Człowiek i środowisko wobec procesu restukturyzacji górnictwa węgla kamiennego. Agencja Wydawniczo-Konsultingowa „GEO” s.c., Kraków: 383-397.
• [3] Budryk W., S. Knothe. 1956. Zasady klasyfikacji terenów Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego ze względu na możliwość ich zabudowy. Biuletyn nr 4, PAN - Komitet ds. GOP, Warszawa.
• [4] Bukowski P. 2006. Zawodnienie powierzchni terenu spowodowane działalnością górniczą prowadzoną w GZW w okresie od rozwoju górnictwa lat 70. i 80. XX wieku do okresu restrukturyzacji kopalń; Przegląd Górniczy nr 5, Katowice: 15-24.
• [5] Bukowski P., I. Augustyniak. 2005. Analiza zjawisk związanych z całkowitym zaprzestaniem odwodnienia wyrobisk górniczych na przykładzie byłej kopalni Maria. Miesięcznik WUG: Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie, nr 1 (125J/2005; Katowice: s. 13-21.
• [6] Fiszer J., S. Sarna. 2001. Zagrożenia i ochrona budynków na obszarach zalewowych. Gospodarka Wodna; Nr 8, s. 339-343.
• [7] Frolik A., B. Staszewski. 2005. Likwidacja kopalń a zagrożenie wodne powierzchni; Materiały z konferencji naukowo-technicznej pt.: „VIII dni miernictwa górniczego i ochrony terenów górniczych". Wyd. Główny Instytut Górnictwa, Ustroń, s. 100-106.
• [8] Ignacy D. 2015. Metoda oceny zagrożenia zawodnieniem terenów górniczych, Rozprawa doktorska GIG (niepublikowana), Katowice, s. 183.
• [9] Ignacy D. 2017a. Metoda oceny zagrożenia zawodnieniem terenów górniczych i pogórniczych. Przegląd Górniczy, Nr 1, Katowice: 26-38.
• [10] Ignacy D. 2017b. Zastosowanie hydromorfologiczno-kartograficznej metody oceny zagrożenia zawodnieniem terenów górniczych do kategoryzacji terenów górniczych likwidowanych kopalń. Przegląd Górniczy, Nr 12, Katowice: 7-14.
• [11] Ignacy D. 2017c. Zarządzanie zawodnieniami powierzchni na terenach górniczych w procesie kwalifikacji zasobów przemysłowych. Miesięcznik WUG: Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie, Nr 12, Katowice: 22-29.
• [12] Ignacy D., P. Bukowski. 2017a. Zawodnienia terenów górniczych - Przewodnik po najważniejszych przepisach z komentarzami mierniczego górniczego i geologa górniczego - stan prawa - styczeń 2017 r. Przegląd Geologiczny, Nr 6, Warszawa: 358-364.
• [13] Ignacy D., P. Bukowski. 2017b. Elementy środowiska analizowane w ocenie zagrożenia zawodnieniem powierzchni terenów górniczych kopalń podziemnych. Przegląd Geologiczny, Nr 11/1, Warszawa: 968-972.
• [14] Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. 2013. Mapy zagrożenia powodziowego, www.isok.gov.pl
• [15] Kwiatek J. i in. 1998. Ochrona obiektów budowlanych na terenach górniczych. Wydawnictwo Głównego Instytutu Górnictwa, Katowice, s. 728.
• [16] Rogoż M., E. Posyłek. 2000. Problemy hydrogeologiczne w polskich kopalniach węgla kamiennego. Wyd. Głównego Instytutu Górnictwa, Katowice, s. 402.
• [17] Różkowski A. 2003. Budowa geologiczna i warunki hydrogeologiczne w GZW. W: Hydrogeologia polskich złóż kopalin i problemy wodne górnictwa. Praca zbiorowa pod red. Wilk Z., Tom 1, Uczelniane Wydawnictwa Naukowo Dydaktyczne AGH, Kraków: 57-145.
• [18] Sikorska-Maykowska M. (red.). 2001. Waloryzacja środowiska przyrodniczego i identyfikacja jego zagrożeń na terenie Województwa Śląskiego. Warszawa-Katowice, Wyd. PIG i Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, Warszawa, s. 23.
• [19] Staszewski B., P. Bukowski. 2001. Konsekwencje hydrogeologiczne likwidacji kopalń dla powierzchni. Wyd. Głównego Instytutu Górnictwa pt.: Problemy związane z likwidacją kopalń węgla kamiennego z punktu widzenia gmin górniczych. Katowice; s. 19-26.
• [20] Sztelak J., T. Kapuściński, W. Szczepański, E. Cempiel. 1986. Ujęcie wód kopalnianych dla celów przemysłowych i pitnych w aspekcie ochrony powierzchni terenu w północno-wschodniej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Materiały z konferencji nt.: Postęp naukowy i techniczny w geologii górniczej węgla kamiennego; Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej Nr 900, Seria Górnictwo, Zeszyt 149, Gliwice; S. 371-381.
• [21] Wilk Z. (red.). 2003. Hydrogeologia polskich złóż kopalin i problemy wodne górnictwa. Tom 1, Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków, s. 611.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).