Karta z dziejów historiografii ruchu robotniczego: przypadek Jerzego Targalskiego (1929-1977)

• Autorzy: Siewierski Tomasz

Identyfikatory

DOI

10.4467/0023589XKHNT.22.006.15442

Warianty tytułu

EN

A page from the historiography of the workers’ movement: the case of Jerzy Targalski (1929-1977)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The article is devoted to Jerzy Targalski (1929-1977), a historian of the workers’ movement and the beginnings of socialist organizations in Poland. Targalski’s intellectual biography draws attention to the previously neglected area of studies on the history of historical science, such as the party structures of science, namely the Institute for Education of Scientific Staff/ Institute of Social Sciences at the Central Committee of the Polish United Workers’ Party and the Department of Party History at the Central Committee of the Polish United Workers’ Party. What seems to be an important theme is the development of Targalski’s research interests and the evolution of his critical approach to both the historiography and the reality of the Polish People’s Republic.

Słowa kluczowe

PL

Targalski Jerzy; historiografia PRL; historia ruchu robotniczego; Łódź; marzec 1968

EN

Targalski Jerzy; historiography of the Polish People’s Republic; history of the workers’ movement; Łódź; March 1968

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2022
• Tom: T. 67, nr 1
• Strony: 102--123
• Opis fizyczny: Bibliogr. 94 poz., 1 fot.

Twórcy

autor

Siewierski Tomasz

• Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów PAN

• https://orcid.org/0000-0002-0059-3462

Bibliografia

• Źródła archiwalne
• Archiwum Akt Nowych [AAN]:
• - Archiwum Szkół Partyjnych, sygn. 89/65, 97/268;
• - Centralna Kartoteka KC PZPR, sygn. CK XX/11077;
• - Zakład Historii Partii przy KC PZPR, sygn. XXII-664.
• Archiwum Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk [AIHPAN]:
• - Akta Jerzego Targalskiego, sygn. 2/528.
• Archiwum Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych [ANDAP]:
• - Akta personalne Jerzego Targalskiego, brak sygnatury.
• Archiwum Państwowe w Olsztynie [APO]:
• - Dziennik Jana Sobczaka, sygn. 3008/34.
• Archiwum Uniwersytetu Łódzkiego [AUŁ]:
• - Akta pracownika Jerzego Targalskiego, sygn. 2905;
• - Akta studenckie Jerzego Targalskiego, sygn. 2856/H.
• Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego [AUW]:
• - Akta pracownika Jerzego Targalskiego, sygn. Zw. 1140;
• - Akta studenckie Jerzego Targalskiego, sygn. WH-25393.
• Centralne Archiwum Wojskowe [CAW]:
• - Akta personalne, sygn. TAP1783/90/157.
• Relacje
• Rozmowa autora z Jerzym Diatłowickim, Warszawa 16 II 2017 r.
• Rozmowa autora z Janem Kofmanem, Warszawa 15 II 2017 r.
• Prace Jerzego Targalskiego
• [Targalski J.], Materiały do szkolenia partyjnego (Założenia statutu PZPR), Warszawa 1962.
• [Targalski J.], Postępowe i rewolucyjne tradycje narodu polskiego. Materiały dla szkolenia politycznego szeregowców i podoficerów, Warszawa 1961.
• Informator o zasobie mikrofilmowym, t. 1, do 1918 roku, oprac. J. Targalski, red. A. Janowski, C. Jesionek, Warszawa 1964.
• Nieznany proces Ludwika Waryńskiego w Petersburgu w 1876 r., oprac. J. Targalski „Z pola walki” 1977, z. 2, s. 227-236.
• Rodowody pierwszych socjalistów, oprac. J. Targalski „Z pola walki” 1977, z. 2, s. 209-226.
• Szkice o historii komsomołu, przeł. J. Targalski, Warszawa 1960.
• Targalski J., „Jak to właściwie było”, „Z pola walki” 1973, z .4, s. 53-65.
• Targalski J., Bracia Pławińscy „Pokolenia” 1965, nr 1, s. 73-85.
• Targalski J., Bracia Pławińscy „Pokolenia” 1965, nr 2, s. 7-60.
• Targalski J., Dojrzał już czas, „Nowe Książki” 1971, nr 21, s. 1443-1444.
• Targalski J., Geneza „Zetu”, „Pokolenia” 1966, z. 3, s. 7-39.
• Targalski J., Geneza Polskiej Partii Socjalistycznej Proletariat, „Z pola walki” 1973, nr 2-3, s. 39-79.
• Targalski J., Ludwik Waryński i Edmund Płoski o organizacji i zadaniach partii Proletariat, „Z pola walki” 1975, nr 3, s. 245-285.
• Targalski J., Ludwik Waryński. Próba życia, Warszawa 1976.
• Targalski J., Ludwik Waryński: życie i dzieło, Warszawa 1974.
• Targalski J., Niepokornie o niepokornych, „Pokolenia” 1973, z. 1, s. 119-127.
• Targalski J., Nieznane wystąpienie Ludwika Waryńskiego, „Z pola walki” 1966, nr 3, s. 168-171.
• Targalski J., O chłopcach z Łodzi (na tle dwóch książek o „Promienistych”), „Pokolenia” 1962, nr 4-5, s. 315-325.
• Targalski J., O działalności organizacji młodzieżowych w Łodzi w latach 1945-1947, „Pokolenia” 1966, z. 2, s. 47-50.
• Targalski J., Operacja „Otto”, Warszawa 1962.
• Targalski J., Pierwsi buntownicy, Warszawa 1967.
• Targalski J., recenzja: L. Baumgarten, Dzieje Wielkiego Prolateriatu, Warszawa 1965, „Z pola walki” 1966, nr 2, s. 179-208.
• Targalski J., Sprawa krakowska socjalistów polskich, „Z pola walki” 1974, z. 4, s. 133-186.
• Targalski J., Szermierz wolności. Stuletni żywot Bolesława Limanowskiego, Warszawa 1972.
• Targalski J., W ogniu walk 1905, Warszawa 1968.
• Zamach na Skałona, oprac. J. Targalski, „Pokolenia” 1963, z. 4, s. 101-108.
• Literatura przedmiotu
• Bibliografia publikacji pracowników Zakładu Historii Partii przy KC PZPR, oprac. M. Pfeiffer, B. Sielecka, Warszawa 1967.
• Bińko B., Instytut Kształcenia Kadr Naukowych przy KC PZPR - narzędzie ofensywy ideologicznej w nauce i szkolnictwie wyższym, „Kultura i Społeczeństwo” 1996, z. 2, s. 199-214.
• Bińko B., Skąd przychodzili, dokąd zmierzali… aspiranci pierwszego rocznika Instytutu Kształcenia Kadr Naukowych przy KC PZPR, [w:] Komunizm: ideologia, system, ludzie, red. T. Szarota, Warszawa 2001, s. 175-191.
• Carlyle T., Bohaterowie: cześć dla bohaterów i pierwiastek bohaterstwa w historii, Warszawa 1892.
• Chamiec J., O Ludwiku Waryńskim: powieść biograficzna, Warszawa 1952.
• Cimek H., Historia badań nad dziejami Komunistycznej Partii Polski, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie. Seria Społeczno-Pedagogiczna i Historyczna” 1997, z. 23, s. 165-174.
• Cywiński B., Rodowody niepokornych, Warszawa 1971.
• Daniszewski T., Zarys historii polskiego ruchu robotniczego, cz. 1, (lata 1864-1917), Warszawa 1956.
• Daniszewski T., Historia ruchu robotniczego w Polsce, cz. 1-5, Warszawa 1949-1951.
• Daniszewski T., Ludwik Waryński, wódzi i ideolog Wielkiego Proletariatu, Warszawa 1952.
• Dziennik Dawida Sierakowiaka, oprac. L. Dobroszycki, Warszawa 1960.
• Friszke A., Anatomia buntu. Kuroń, Modzelewski i komandosi, Kraków 2010.
• Gontarczyk P., Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy 1941-1944, Warszawa [2014].
• Góra W., Odbudowa: z dziejów Polski Ludowej 1947-1949, Warszawa 1986.
• Góra W., Polska Ludowa 1944-1984: zarys dziejów politycznych, Lublin 1986.
• Góra W., Polska Rzeczpospolita Ludowa 1944-1974, Warszawa 1974.
• Góra W., Zakład Historii Partii przy KC PZPR, „Kwartalnik Historyczny” 1958, z. 1, s. 273-275.
• Historia polskiego ruchu robotniczego 1864-1964, t. 1-2, oprac. T. Daniszewski, F. Tych, J. Kowalski i in., Warszawa 1967.
• Hołuj T., Róża i płonący las: powieść o Ludwiku Waryński, t. 1-2, Kraków 1971.
• Guranowski J., Targalski J., Wybrane zagadnienia z dziejów Polskich, [w:] Zobacz, zrozum, zrób. Program wieczorowych szkół aktywu ZMS, Warszawa 1960, s. 273-317.
• Janowski A., Stanisław Kalabiński (20 VIII 1923-18 X 1980), „Kronika Warszawy” 1983, nr 1, s. 161-166.
• Jedlicki J., Przegrana partia, oprac. D. Czapigo, „Karta” 2018, nr 97, s. 112-121.
• Kalicka F., Dwa czterdziestolecia mojego życia: wspomnienia 1904-1984, Warszawa 1989.
• Kalicka F., Julian Brun-Bronowicz: życie, działalność, twórczość, Warszawa 1973.
• Kaliński J., Owoc Kazimierz, [w:] Polski słownik biograficzny, red. E. Rostworowski, t. 24, Kraków 1979, s. 660.
• Kieszczyński L., Jerzy Targalski (1929-1977), „Z pola walki” 1978, z. 1, s. 329-330.
• Kita J., Stobiecki R., Targalski Jerzy [w:] J. Kita, R. Stobiecki, Słownik historyków łódzkich, Łódź 2000, s. 94-95.
• Kochański A., Socjaldemokracja Królestwa Polski i Litwy w latach 1907-1910 (problemy polityczne i ideologiczne), Warszawa 1971.
• Kowalski J., Komunistyczna Partia Polski 1935-1938. Studium historyczne, Warszawa 1975.
• Kowalski J., Trudne lata. Problemy rozwoju polskiego ruchu robotniczego 1929-1935, Warszawa 1966.
• Kowalski J., Zarys historii polskiego ruchu robotniczego 1918-1939, cz. 1, Lata 1918-1928, Warszawa 1962.
• Michta N., O rzetelną ocenę SDKPiL (na marginesie książki Aleksandra Kochańskiego), „Z pola walki” 1972, nr 3, s. 121-146.
• Nie marksizm mnie uwiódł. Rozmowa z profesorem Jerzym Jedlickim, [w:] M. Bajer, Blizny po ukąszeniu, Warszawa 2005, s. 84-85.
• Notkowski A., Ludwik Waryński, Wrocław 1978.
• Pacholczykowa A., Targalski Jerzy, [w:] Słownik historyków polskich, red. M. Prosińska-Jackl, Warszawa 1994, s. 521.
• Rudziński E., Olszyna R., Pasja ich życia: rzecz o Stanisławie Dubois, Kostku Jagielle, Władysławie Pisarku, Edwardzie Wieczorku, Stanisławie Dembińskim, Warszawa 1960.
• Rutkowski T.P., Nauki historyczne w Polsce 1944-1970. Zagadnienia polityczne i organizacyjne, Warszawa 2017.
• Rutkowski T.P., Rola Wydziału Historii Partii KC PPR/PZPR w kształtowaniu polityki historycznej w Polsce (1946-1956), [w:] Pamięć i polityka historyczna, red. S.M. Nowinowski,
• J. Pomorski, R. Stobiecki, Łódź 2008, s. 357-371.
• Serczyk J., Kłopoty z historią Drugiej Rzeczypospolitej w historiografii powstałej w okresie PRL, [w:] Polska i jej sąsiedzi w czasach najnowszych. Studia i materiały ofiarowane Profesorowi Karolowi Grünbergowi w 70-lecie urodzin, red. M. Wojciechowski, Toruń 1995, s. 203-215.
• Siewierski T., Maria Turlejska, historyczka uwikłana w historię, „Gazeta Wyborcza: Ale Historia” 20 VIII 2018 r., s. 8.
• Siewierski T., Komuniści i historycy. Polski ruch robotniczy w badaniach uczonych w PRL - wybrane aspekty, [w:] Partia komunistyczna w Polsce. Struktury - ludzie - dokumentacja, red. D. Magier, Lublin 2012, s. 463-479.
• Siewierski T., Specyfika badań nad tzw. ruchem robotniczym w historiografii RPL. Zarys problemu, [w:] VI Letnia Szkoła Historii Najnowszej 2012. Referaty, red. K. Dworaczek, Ł. Kamiński, Warszawa 2013, s. 177-183.
• Siewierski T., Targalski Jerzy Wojciech, [w:] Polski słownik biograficzny, red. A. Romanowski, t. 52, z. 213, Kraków 2018, s. 232-233.
• Siwek A., Uniwersytet Warszawski w marcu ’68, Warszawa 1989.
• Stobiecki R., Historiografia PRL. Zamiast podręcznika, Łódź 2020.
• Stobiecki R., Żanna Kormanowa (1900-1988). Szkic do porteru „wojującej” marksistki, [w:] Stobiecki R., Historycy polscy wobec wyzwań XX wieku, Poznań 2014, s. 205-233.
• Szacka B., Janina Zakrzewska, [w:] Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956-1989, t. 2, red. J. Skórzyński, P. Sowiński, M. Strasz, Warszawa 2002, s. 367-369.
• Szapiro-Kozłowska H., Hanka: wspomnienia o Hance Szapiro-Sawickiej, Warszawa 1962.
• Torańska T., Oni, Warszawa 2004.
• Turlejska M., Jego los - znoszenie obelg, „Polityka” 1977, nr 17, s. 15.
• Turlejska M., Zapis pierwszej dekady 1945-1954, Warszawa 1972.
• Wituch T., Stolarczyk B., Studenci Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego 1945-2000, Kraków 2010.
• Żarnowska A., Historiografia ruchu robotniczego w Polsce w ostatnim dziesięcioleciu, [w:] Oblicza lewicy. Losy idei i ludzi, red. J. Itrich, J. Kancewicz, I. Koberdowa, Warszawa 1992, s. 5-44.
• Żychowski M., Bolesław Limanowski 1835-1935, Warszawa 1971.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).