Czy nowe rozwiązania w zakresie maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu wzmocnią bezpieczeństwo finansowe Polaków?

• Autorzy: Redo Magdalena

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0054.3025

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Narastający problem pozaodsetkowych kosztów kredytu (PKK) wzmógł w Polsce najpierw wybuch kryzysu finansowego w 2008 r., a następnie wybuch pandemii covid-19 w 2020 r., w wyniku czego stopy procentowe NBP zostały obniżone do bezprecedensowego poziomu 0,1%. W efekcie także oprocentowanie kredytów musiało ulec znacznej redukcji, dlatego instytucje kredytujące przerzuciły część kosztów lub zarobku ukrytych dotąd w oprocentowaniu do PKK. Przeprowadzona analiza wykazała, że nowowprowadzone zmiany zaostrzające ustawowe limity w zakresie wysokości nakładanych na kredytobiorców w Polsce PKK i pożyczki, które weszły w życie w grudniu 2022 r., najsilniej obniżyły limit PKK w przypadku kredytów konsumenckich poniżej 30 dni. Spośród kredytów na okres powyżej 30 dni limit PKK najbardziej uległ obniżeniu dla kredytów zaciąganych na 16-31 miesięcy. W przypadku kredytów konsumenckich udzielonych na okres 15-60 miesięcy obecne rozwiązanie jest mniej korzystne dla kredytobiorców, niż to wprowadzone przejściowo na czas pandemii covid-19. Analizowana nowelizacja wprowadziła po raz pierwszy ograniczenia w poziomie pozaodsetkowych kosztów w przypadku umowy pożyczki regulowanej kodeksem cywilnym. Co ważne, w większości przypadków limit kosztów pozaodstekowych dla umowy pożyczki jest korzystniejszy (niższy) niż dla kredytu konsumenckiego. Jedynie w sytuacji długu zaciąganego na okres 12-18 miesięcy niższy jest zaostrzony w grudniu 2022 r. limit PKK dla kredytu konsumenckiego, niż nowowprowadzony limit dla umowy pożyczki (kc). Powyższe pozornie korzystne dla kredytobiorców obniżenie limitu PKK sprawia jednak, że udzielanie kredytów i pożyczek stało się w Polsce mniej opłacalne, przez co nastąpi ograniczenie ich dostępności i wypchnięcie części klientów do pożyczania pieniędzy w szarej strefie, zagrażając bezpieczeństwu finansowemu osób o niższej zdolności kredytowej.

Słowa kluczowe

PL

pozaodsetkowe koszty kredytu; kredyt konsumencki; pożyczka; kredytobiorca; bezpieczeństwo finansowe

EN

non-interest loan costs; consumer credit; loan; borrower; financial security

• Wydawca: Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia
• Czasopismo: Problemy Techniki Uzbrojenia
• Rocznik: 2023
• Tom: R. 52, z. 167
• Strony: 245--258
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Redo Magdalena

• Wydział Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

• https://orcid.org/0000-0002-1274-3181

Bibliografia

• [1] Afanasieff, T.S., Lhacer, P.M., Nakane, M.I. (2002). The Determinants of Bank Interest Spread in Brazil. Money Affairs, vol. XV, n. 2: 183-207.
• [2] Almarzoqi, R., Naceur, S.B. (2015). Determinants of Bank Interest Margins in the Caucasus and Central Asia. IMF Working Paper 15/87.
• [3] Berglöf, E., Bolton, P. (2003). The great divide and beyond - Financial architecture in transition. CEPR Discussion Paper 3476.
• [4] Brock, P.L., Rojas, L. (2000). Understanding the behavior of bank spreads in Latin America. Journal of Development Economics, 63(1): 113-134.
• [5] Claeys, S., Van der Vennet, R. (2008). Determinants of bank interest margins in Central and Eastern Europe: A comparison with the West. Economic Systems, 32(2): 197-216.
• [6] CRIF High Mark Credit Information Services (2022). Rynek pożyczkowy wraca do kondycji sprzed pandemii, 28 lutego.
• [7] Czech, T. (2018). Kredyt konsumencki. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa.
• [8] Dumičić, M., Ridzak, T. (2013). Determinants of banks’ net interest margins in Central and Eastern Europe. Financial Theory and Practice. 37 (1) 1-30.
• [9] Feyen, E., Huertas, I.Z. (2020). Bank Lending Rates and Spreads in EMDEs Evolution, Drivers, and Policies, Policy Research Working Paper 9392.
• [10] Fundacja Rozwoju Rynku Finansowego (2020a). Apel branży pożyczkowej do Premiera o dialog i konsultacje ws. projektu ustawy wydłużającej okres obowiązywania obniżonego limitu, 11 grudnia.
• [11] Fundacja Rozwoju Rynku Finansowego (2020b). Raport 100 dni tarczy antykryzysowej na ryn-ku pożyczek, lipiec.
• [12] Fundacja Rozwoju Rynku Finansowego (2020c). Rynek pożyczek skurczył się o ponad 60%. Analiza rynku pożyczkowego, kwiecień.
• [13] Kisiel, M. (2018). „Antylichwa 2.0” ma już dwa lata, a prawo wciąż dziurawe, 9 marca, https://www.bankier.pl/wiadomosc/Antylichwa-2-0-ma-juz-dwa-lata-a-prawo-wciaz-dziurawe-7576474.html – data pobrania 16.11.2023.
• [14] Lewicka-Strzałecka, A. (2010). Etyczne aspekty instytucji kredytu. Annales. Etyka w życiu gospodarczym, 13(1), s. 213–221. doi.org/10.18778/1899-2226.13.1.20
• [15] Nowak, P. (2019). Ochrona konsumenta przez ustawowe limitowanie opłat kredytowych, Przedsiębiorczość - Edukacja, 15(1), s. 230-241, DOI: 10.24917/20833296.151.17
• [16] Ośko, P. (2020). Problematyka abuzywności pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckie-go mieszczących się w limicie ustawowym z art. 36a KredytKonsU, Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ, 1 (49) s. 84-102.
• [17] Paleczna, M. (2021). Szczególne rozwiązania wprowadzone w tzw. pakiecie antykryzysowym w zakresie pozaodsetkowych kosztów kredytów konsumenckich, Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny, nr 7(10), s. 121-135, DOI: 10.7172/2299-5749.IKAR.7.10.8
• [18] Redo, M. (2021). Bezpieczeństwo finansowe gospodarstw domowych w Polsce - chwilówki a koszty pozaodsetkowe kredytu i RRSO [w:] Współczesne i prognozowane problemy bezpieczeństwa państwa i bezpieczeństwa międzynarodowego, Świeboda H., Gębska M. (red.), Wydawnictwo Akademii Sztuki Wojennej, Warszawa, s. 43-73.
• [19] Riess, A., Wagenvoort, R., Zajc, P. (2002). Practice makes perfect: a review of banking in Central and Eastern Europe. European Investment Bank Papers, 7, pp. 31-53.
• [20] Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (tekst ujednolicony na podstawie tekstu jedn. Dz. U. z 2022 r. poz. 246, 2339).
• [21] Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. 2020 poz. 374).
• [22] Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 nr 16 poz. 93).
• [23] Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2015 poz. 1357).
• [24] Ustawa z dnia 6 października 2022 r. o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie (Dz. U. 2022 poz. 2339).
• [25] Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. 2005 nr 157 poz. 1316).
• [26] Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2015 poz. 1830).
• [27] Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi Sygn. akt III Ca 1746/16.
• [28] Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi Sygn. akt III Ca 967/18, LEX nr 2581046.
• [29] Związek Firm Pożyczkowych (2020). Porażające konsekwencje przyjęcia propozycji UOKiK, 23.03 (Prnews.pl).

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).