Desakralizacja kościołów na obszarze polsko – czeskiego pogranicza. Wstęp do badań przemian architektonicznych budowli sakral

• Autorzy: Uherek-Bradecka Barbara

Identyfikatory

DOI

10.54264/0004

Warianty tytułu

EN

Desacralization of churches in the Polish -Czech border. Introduction to the study of sacred buildings architectural transformations.

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Społeczeństwo europejskie ulega postępującej laicyzacji. Przeprowadzanie adaptacji opuszczonych i często niszczejących świątyń do funkcji świeckich jest więc zjawiskiem nieuniknionym. Jednak w Polsce desakralizacja to wciąż jeszcze pojęcie niezrozumiałe i enigmatyczne, budzące często strach przed profanacją, kojarzące się z przymusową sekularyzacją dóbr kościelnych. Desakralizacji i sekularyzacji poddane zostają jednak obiekty niezależnie od czasu ich powstania, stylu architektonicznego, lokalizacji, czy wyznania. Europejskie przykłady zmiany funkcji kościołów rożnych wyznań budzą wiele kontrowersji. Mimo to, w coraz bardziej zlaicyzowanej Europie jest ich z roku na rok coraz więcej. Należy jednak wziąć pod uwagę nie tylko socjologiczny aspekt desakralizacji. Nowowprowadzane funkcje pociągają za sobą także architektoniczną ingerencję. Ingerencję, która może w bardzo istotny sposób zmienić wygąd obiektu. Granica architektonicznej przemiany i konserwatorskiej ingerencji jest trudna do zdefiniowania i zmienna, w zalezności od przypadku.

EN

European society is becoming increasingly secular. Carrying out the adaptation of abandoned and often deteriorating churches to secular functions is therefore an inevitable phenomenon. However, in Poland, desacralisation is still an incomprehensible and enigmatic concept, often evoking fear of profanation and associated with the forced secularization of church goods. However, objects are desacralised and secularized, regardless of their time of construction, architectural style, location or religion. European examples of changing the functions of churches of different denominations raise a lot of controversy. Despite this, in an increasingly secularized Europe, there are more and more of them every year. It is not just about the sociological aspect of desacralisation. that needs to be considered. New functions also involve architectural interference. Interference that can significantly change the appearance of the object. The boundary of architectural transformation and restoration intervention is difficult to define and it can change depending on the case.

Słowa kluczowe

PL

desakralizacja; nowa funkcja; obiekt sakralny; zmiana funkcji; rearanżacja wnętrz

EN

desacralisation; new function; sacred object; change of function; interior rearrangement

• Wydawca: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach
• Rocznik: 2021
• Tom: nr 13
• Strony: 37--46
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Uherek-Bradecka Barbara

• Wyższa Szkoła Techniczna w Katowicach, Wydział Architektury, Budownictwa i Sztuk Stosowanych, ul. Rolna 43, 40-555 Katowice

Bibliografia

• [1] Mandryk J., Operation World: The Definitive Prayer Guide to Every Nation, InterVarsityPress, 15 listopad 2010, ISBN 978-0-8308-9599-1 [dostęp: 2019-08-07] (ang.).
• [2] raport GUS: Wyznania religijne w Polsce 2015-2018 , data publikacji: 28.02.2020; dostęp 11.12.2021
• [3] Budniak J.: Specyfika wyznaniowa polsko-czeskiego pogranicza jako fenomen integralności europejskiej. W: W poszukiwaniu nowej tożsamości Europy, red. Glaeser Z., Nowakowska A., Górecki J., Bytom 2006, s. 201-212
• [4] Wanatowicz M.: Górny Śląsk, Śląsk Cieszyński i okręg ostrawski w okresie industrializacji., W: Prace naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach; Uniwersytet Śląski, Katowice, 1990; ISSN 0208-6336
• [5] Kossakowska-Jarosz K.: Religia i religijność a problemy narodowe i cywilizacyjne na Górnym Śląsku, W: Folklor – sacrum – religia, red. J. Bartmiński, M. Jasińska-Wojtkowska, Lublin 1995,
• [6] Budniak J.: Od sacrum do profanum. Desakralizacja rytów przejścia w Polsce w świetle wyników badań. W: Religia i Kościół w świadomości katolików świeckich w Polsce i w Niemczech. Kontynuacja czy zmiana nastawienia?, red. Budniak J., Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, Poznań 2013, s: 173-208., ISBN: 978-83-62243-77-8
• [7] Derdowska J.: Praskie przemiany. Sacrum i desakralizacja przestrzeni miejskiej Pragi., Nomos, 2006; ISBN 8360490023
• [8] Uherek–Bradecka B.: Obiekty monastyczne widziane oczyma mieszkańców Śląska. Ich rola i społeczne oddziaływanie. Wczoraj, dziś i jutro. Wydawnictwo pokonferencyjne „Życie w śląskim krajobrazie poprzemysłowym”, Katowice 2015 s. 27-31, ISBN 978-83-942093-1-5
• [9] Kowalczyk M.: Desakralizacja kościołów. Rytuał sacrum czy profanum?, Nurt SVD 2 (2011), rocznik 45, tom 130, Warszawa (Verbinum) 2011, s.207-227.
• [10] Mariański J.: Polska” sekularyzacja będzie odmienna od zachodniej.[online] www.ekai.pl/wydarzenia/x75215/polska-sekularyzacja-bedzie-odmienna-od-zachodniej/ (dostęp: 2015.12.05)
• [11] Boguszewski R.: Religia i religijność Polaków w zmieniającym się społeczeństwie., Towarzystwo kultury Świeckiej im. Tadeusza Kotarbińskiego, [online] www.kulturaswiecka.pl/node/18 (2015.12.05)
• [12] Kościelniak C.: Sekularyzacja po polsku, miesięcznik ZNAK, nr 678, 2011
• [13] Dobrowolski K.: Studia z pogranicza historii i socjologii.;Zakład Narodowy im Ossolińskich, 1967
• [14].Budniak J.: Kościoły rzymskokatolicki i ewangelicko-augsburski na Śląsku Cieszyńskim - model współżycia ekumenicznego. W: Słowo pojednania. Księga Pamiątkowa w siedemdziesiątych urodzin Księdza Michała Czajkowskiego. red. Warzecha J.,Warszawa 2004, s. 456-464; ISBN 8388032755.
• [15] Kulaniuk T.: Kłopotliwa natura sacrum. Wokół uświęconej desakralizacji albo resakralizacji przedmiotów., Rocznik Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu 4, ISSN: 2084-2732 ; 2013, s. 47–54