Marmur Błogosławionej Salomei : odmiana wapienia górnojurajskiego i jego rola w małej architekturze

• Autorzy: Bromowicz J. , Figarska-Warchoł B.

Warianty tytułu

EN

Marble of Blessed Salomea : a variety of Upper Jurassic limestone and its role in small architecture

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The paper is an attempt to evaluate the geological and quarrying conditions of the Blessed Salomea “marble”. Its physico-mechanicalproperties were determined in relation to the lithology. The probable volume of excavated rock material was compared to the volume of the small architecture elements, mainly altars and tombstones made of this stone. The comparison indicates that the rocks with similar colour and physico-mechanical properties occur also within other outcrops of Upper Jurassic limestones in the vicinity of Cracow. The “marble” of Blessed Salomea is distinguishable due to its otherfeatures. Besides the ability to take polish, these include the possibilities of cutting very large blocks and ability to be carved for figural and ornamental sculpture. These characteristics are related to the homogeneity caused by the large amount of micrite. So far, no other Jurassic limestone with these distinguishing properties has been found.

Słowa kluczowe

PL

architektura barokowa; Kraków; wapienie górnej jury; właściwości fizyczne; właściwości mechaniczne

EN

baroque architecture; Cracow Upland; Upper Jurassic limestones; physical properties; mechanical properties; block-forming capability

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2016
• Tom: Vol. 64, nr 10
• Strony: 848--860
• Opis fizyczny: Bibliogr., 30 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Bromowicz J.

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, al. A. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

autor

Figarska-Warchoł B.

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, al. A. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

Bibliografia

• 1. BROMOWICZ J. 2001 - Ocena możliwości wykorzystania skał okolicy Krakowa do rekonstrukcji kamiennych elementów architektonicznych. Gosp. Sur. Min., 17: 5-73.
• 2. BROMOWICZ J. & FIGARSKA-WARCHOŁ B. 2008 - Próba oceny ilościowej zmęczenia skał na podstawie zmian właściwości wapieni jurajskich ze złoża Nielepice koło Krakowa. Pr. Nauk. Inst. Gór. PWroc., 121 (50): 19-36.
• 3. BROMOWICZ J. & FIGARSKA-WARCHOŁ B. 2011 - Konieczność ochrony złóż unikalnych wapieni dekoracyjnych w Polsce. Gór. Odkryw., 52 (1-2): 46-54.
• 4. DĘBSKI W. (red.) 1966 - Monografia złóż materiałów kamiennych w Polsce i ich przydatność do celów drogowych. Okręg południowo-centralny Polski. Wydaw. Komunikacji i Łączności, Warszawa.
• 5. DUNHAM R.J. 1962 - Classification of carbonate rocks according to depositional texture. American Association of Petroleum Geologists. Memoir. 1: 108-121.
• 6. DŻUŁYNSKI S. 1953 - Powstanie wapieni skalistych jury krakowskiej. Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego, 21 (za rok 1951): 125-180.
• 7. FOLK R.L. 1959 - Practical petrographic classification of limestones, American Associat. Petro. Geol. Bull., 43: 1-38.
• 8. GRADZINSKI R. 2009 - Mapa geologiczna obszaru krakowskiego bez osadów czwartorzędowych i lądowych utworów trzeciorzędowych. Wydawnictwo Instytutu Nauk Geologicznych PAN, Kraków.
• 9. HOLCER Z. 2001 - Zarys historii Grodziska koło Skały w średniowieczu (odkrycie trzeciego średniowiecznego murowanego zamku na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego). [W:] Partyka J. (red.), Badania naukowe w południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Materiały konferencyjne - referaty, postery, sesje terenowe. Ojców, 10-11 maja 2001, 354-370.
• 10. HOLCER Z. & KRAJEWSKI M. 2001a - Wykorzystanie górnojuraj- skich wapieni biohermalnych jako materiału zdobniczego w XVII-wiecznym budownictwie sakralnym. Geol. AGH, 27 (2-4): 257-266.
• 11. HOLCER Z. & KRAJEWSKI M. 2001b - O pochodzeniu i genezie „marmuru” bł. Salomei. [W:] Partyka J. (red.), Badania naukowe południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Materiały konferencyjne - referaty, postery, sesje terenowe. 10-11 maja 2001, Ojców: 54-58.
• 12. KRACIK J. 2003 - Wspaniałe Bogu wystawione dzieło. Jak w Krakowie kościół św. Anny budowano. Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej, Kraków.
• 13. KRAJEWSKI M. 2004 - Żyła neptuniczna z Grodziska w Dolinie Prądnika. [W:] J. Partyka, A. Tyc (red.), Od Złotego Potoku do Ojcowa. Szlakiem wyprawy naturalistów z 1854 r. Przewodnik sesji terenowych. Wydaw. Ojcowskiego Parku Narodowego.
• 14. KRAJEWSKI M. & MATYSZKIEWICZ J. 2004 - Rozwój i architektura facjalna górnojurajskich kompleksów budowli węglanowych w SW części Wyżyny Krakowskiej. [W:] Partyka J. (red.), Zróżnicowanie i przemiany środowiska przyrodniczo-kulturowego Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. T.1. Przyroda. Ojcowski Park Narodowy, Ojców: 27-34.
• 15. KRAJEWSKI M., MATYSZKIEWICZ J. & JĘDRYS J. 2005 - Geneza i architektura kompleksów górnojurajskich budowli węglanowych na Wyżynie Krakowsko-Wieluńskiej w świetle badań magnetycznych. Nafta-Gaz, 61 (7-8): 294-298.
• 16. KURZEJ M. 2008 - Budowa i dekoracja krakowskiego kościoła pw. Sw. Anny w świetle źródeł archiwalnych. [W:] Betlej A. & Skrabski J., Fides ars scientia. Tarnów: 271-301.
• 17. LESIAK K. 1997 - Kolumna Zygmunta - jej kolejne przekształcenia i restauracje. Ochrona Zabytków, 50 (2): 121-141.
• 18. MAPA TOPOGRAFICZNA w skali 1 : 5000. Ark. 163.133.1 -Wola Kalinowska. Główny Urząd Geodezji i Kartografii. 1980.
• 19. MATYSZKIEWICZ J. 1997 - Microfacies, sedimentation and some aspects of diagenesis of Upper Jurassic sediments from the elevated part of the Northern peri-Tethyan shelf: a comparative study on the Lochen area (Schwäbische Alb) and the Cracow area (Cracow-Wieluń Upland, Poland), Berliner Geowissenschaftliche Abhandlungen, E21: 1-111.
• 20. MATYSZKIEWICZ J., KOCHMAN A. & DUS A. 2012 - Influence of local sedimentary conditions on development of microbialites in the Oxfordian carbonate buildups from the southern part of the Kraków-Częstochowa Upland (South Poland). Sedimentary Geology, 263-264: 109-132.
• 21. MATYSZKIEWICZ J., KRAJEWSKI M., KOCHMAN A., KOZŁOWSKI A. & DULIŃSKI M. 2016 - Oxfordian neptunian dykes with brachiopods from the southern part of the Kraków-Częstochowa Upland (southern Poland) and their links to hydrothermal vents. Facies, 62 (2): 12.
• 22. PINIŃSKA J. (red.) 1994 - Właściwości wytrzymałościowe i odkształceniowe skał. Cz. I. Skały osadowe regionu świętokrzyskiego. Zakład Geomechaniki IHiGI, Wydz. Geol. UW, Warszawa.
• 23. PINIŃSKA J. (red.) 1999 - Właściwości wytrzymałościowe i odkształceniowe skał. Cz. III. Jura Krakowsko-Częstochowska. Zakład Geomechaniki IHiGI, Wydz. Geol. UW, Warszawa.
• 24. PINIŃSKA J. & KARSKAZ. 1986 - Control of rocks failure state by monitoring of acoustic emission. Proccedings of the Conference of the seismic area, Bari, 8-12.
• 25. PINIŃSKA J. & PŁATEK J. 2002 - Badania ultradźwiękowe w ocenie wytrzymałościowej skał. Gór. Odkryw., 44 (2-3): 89-96.
• 26. PISKORSKI S. 1691 - Kwiecie żywota B. Salomei Panny. Drukarnia Akademicka, Kraków.
• 27. RAJCHEL J. 2004 - Kamienny Kraków. Spojrzenie geologa. Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, Kraków.
• 28. TRAMMER J. 1985 - Biohermy gąbkowe warstw jasnogórskich (oksford Jury Polskiej). Prz. Geol., 33: 78-81.
• 29. WARDZYŃSKI M. 2012 - Organizacja pracy i praktyka warsztatowa w kamieniołomach dębnickich od 2. cw. XVII w. do poł. XVIII a „długie trwanie” form późnomanierystycznych i wczesnobarokowych. [W:] Rolska I. & Gąbin K. (red.), Studia nad sztuką renesansu i baroku. T. 11. Tradycja i innowacja w sztuce nowożytnej, Lublin: 331-381.
• 30. WARDZYŃSKI M. (przy współpracy H. KOWALSKIEGO & PJ. JAMSKIEGO) 2013 - Lapidarium warszawskie. Szlachetne materiały kamieniarskie w XVI i XVII wieku. Fundacja Hereditas, Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, Warszawa.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.

Blok artykułów poświęconych XXI Konferencji Naukowej PIG-PIB I Targów Kielce „Kamień w złożu, krajobrazie i architekturze” – Kielce, 08.04.2016