Listeria monocytogenes w żywności – niewidzialne zagrożenie dla zdrowia

• Autorzy: Gientka Iwona , Wójcicki Michał

Identyfikatory

DOI

10.15199/65.2025.5.3

Warianty tytułu

EN

Listeria monocytogenes in food products – an invisible threat to health

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Listeria monocytogenes to Gram-dodatnia pałeczka, fakultatywnie beztlenowa i nieprzetrwalnikująca bakteria patogenna, czynnik etiologiczny listeriozy – choroby o wysokiej śmiertelności, zwłaszcza u osób z obniżoną odpornością, kobiet w ciąży oraz noworodków. Patogen ten cechuje się dużą opornością na niekorzystne warunki środowiskowe, w tym niskie temperatury i wysoką zawartość soli, co umożliwia jego przeżycie i rozwój w produktach spożywczych. Wykrywanie pałeczek L. monocytogenes w produktach spożywczych i środowisku ich produkcji obejmuje klasyczne (referencyjne) metody mikrobiologiczne oraz oparte na technikach biologii molekularnej. Kontrola i zapobieganie zakażeniom L. monocytogenes wymagają ścisłego monitorowania higieny w przemyśle spożywczym oraz stosowania odpowiednich procedur obróbki termicznej i przechowywania żywności.

EN

Listeria monocytogenes is a Gram-positive, facultatively anaerobic, non-spore-forming pathogenic bacterium and the etiological agent of listeriosis – a disease with a high mortality rate, particularly among immunocompromised individuals, pregnant women, and newborns. This pathogen is characterized by its high resistance to adverse environmental conditions, including low temperatures and high salt concentrations, which allows it to survive and grow in food products. Detection of L. monocytogenes in food products and their production environment involves classical (reference) microbiological methods as well as techniques based on molecular biology. Control and prevention of L. monocytogenes infections require strict hygiene monitoring in the food industry and the application of appropriate heat treatment and food storage procedures.

Słowa kluczowe

PL

Listeria monocytogenes; listerioza; bezpieczeństwo żywności; produkty gotowe do spożycia

EN

Listeria monocytogenes; listeriosis; food safety; ready-to-eat food products

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Spożywczy
• Rocznik: 2025
• Tom: T. 79, nr 5
• Strony: 24--27
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz.

Twórcy

autor

Gientka Iwona

• Katedra Biotechnologii i Mikrobiologii Żywności, Instytut Nauk o Żywności, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

• https://orcid.org/0000-0002-4589-2976

autor

Wójcicki Michał

• Laboratorium Bakteriofagowe, Zakład Terapii Fagowej, Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. Ludwika Hirszfelda Polskiej Akademii Nauk, Wrocław

• https://orcid.org/0000-0003-0573-3337

Bibliografia

• [1] EFSA. 2013. Analysis of the baseline survey on the prevalence of Listeria monocytogenes in certain ready-to-eat foods in the EU, 2010-2011 Part A: Listeria monocytogenes prevalence estimates. EFSA Journal 11 (6) : 3241.
• [2] EFSA Panel on Biological Hazards (BIOHAZ). 2018. Listeria monocytogenes contamination of ready-to-eat foods and the risk for human health in the EU. EFSA Journal 16 (1) : e05134.
• [3] EFSA. 2024. Prolonged multi-country outbreak of Listeria monocytogenes ST173 linked to consumption of fish products. EFSA Supporting Publications 21 (6) : 8885E.
• [4] EFSA, ECDC. 2024. The European Union One Health 2023 Zoonoses Report. EFSA Journal 22 (12) : e9106.
• [5] Internet 1: lens.org, (dostęp 12 – 20 .02.2025)
• [6] Internet 2 EFSA Listeria-Dashboard: https://www.efsa.europa.eu/en/microstrategy/listeria-dashboard
• [7] Lachtara B., K. Wieczorek, J. Osek. 2016. Molekularne metody wykrywania Listeria monocytogenes w żywności. Medycyna Weterynaryjna 72 (1) : 12-17.
• [8] Lee B.-H., S. Cole, S. Badel-Berchoux, L. Guillier, B. Felix, N. Krezdorn, M. Hébraud, T. Bernardi, I. Sultan, P. Piveteau. 2019. Biofilm formation of Listeria monocytogenes strains under food processing environments and pan-genome-wide association study. Frontiers in Microbiology 10 : 2698.
• [9] NIZP PZH-PIB, GIS. 2024. Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce w 2023 roku. Dostęp on-line: https://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/2023/Ch_2023.pdf.
• [10] Osek J., B. Lachtara, K. Wieczorek. 2022. Listeria monocytogenes – How this pathogen survives in food-production environments? Frontiers in Microbiology 13 : 866462.
• [11] Roedel A., R. Dieckmann, H. Brendebach, J.A. Hammerl, S. Kleta, M. Noll, S. Al Dahouk, S. Vincze. 2019. Biocide-tolerant Listeria monocytogenes isolates from German food production plants do not show cross-resistance to clinically relevant antibiotics. Applied and Environmental Microbiology 85 (20) : e01253-19.
• [12] Rozporządzenie Komisji (UE) 2024/2895 z dnia 20 listopada 2024 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 2073/2005 w odniesieniu do Listeria monocytogenes.
• [13] Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2025/179 z dnia 31 stycznia 2025 r. w sprawie gromadzenia i przekazywania danych z analizy molekularnej w ramach dochodzeń epidemiologicznych w sprawie ognisk chorób przenoszonych przez żywność zgodnie z dyrektywą 2003/99/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (dostęp on line: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:32025R0179&qid=1739172793090)
• [14] Smelt J.P.P.M., S. Brul. 2014. Thermal inactivation of microorganisms. Critical Reviews in Food Science and Nutrition 54 : 1371-1385.
• [15] Speich C., R. Stephan, N. Dhima, F. Hollenstein, J. Horlbog, G. Delvento, E. Altpeter, M. Zuske, M. Raess, H. Greter. 2024. Rapid detection of the source of a Listeria monocytogenes outbreak in Switzerland through routine interviewing of patients and whole-genome sequencing. Swiss Medical Weekly 154 (5) : 3745.
• [16] Su Y., A. Liu, M.-J. Zhu. 2024. Mapping the landscape of listeriosis outbreaks (1998-2023): Trends, challenges, and regulatory responses in the United States. Trends in Food Science and Technology 154 : 104750.
• [17] Vidovic S., G. Paturi, S. Gupta, G.C. Fletcher. 2024. Lifestyle of Listeria monocytogenes and food safety: Emerging listericidal technologies in the food industry. Critical Reviews in Food Science and Nutrition 64 (7) : 1817-1835.
• [18] Walls I., R.L. Buchanan. 2005. Use of food safety objectives as a tool for reducing foodborne listeriosis. Food Control 16 (9) : 795-799.
• [19] Walls I. 2006. Role of quantitative risk assessment and food safety objectives in managing Listeria monocytogenes on ready-to-eat meats. Meat Science 74 (1) : 66-75.
• [20] Zakrzewski A.J., J. Gajewska, W. Chajęcka-Wierzchowska, D. Załuski, A. Zadernowska. 2024. Prevalence of Listeria monocytogenes and other Listeria species in fish, fish products and fish processing environment: A systematic review and meta-analysis. Science of the Total Environment 907 : 167912.
• [21] Żurawik A., T. Kasperski, A. Olechowska-Jarząb, P. Szczesiul-Paszkiewicz, I. Żak, M. Wójcicki, E. Maćkiw, A. Chmielarczyk. 2024. Genetic diversity, virulence factors and antibiotic resistance of Listeria monocytogenes from food and clinical samples in southern Poland. Pathogens 13 (9) : 725.