Monitoring środowiska gruntowego w Polsce

• Autorzy: Jaguś Andrzej

Identyfikatory

DOI

10.12912/23920629/125378

Warianty tytułu

EN

Monitoring of the ground environment in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono systemy monitoringu środowiska przyrodniczego o zasięgu ogólnokrajowym, związane ze środowiskiem gruntowym. Pierwszy to monitoring chemizmu gleb ornych, ujawniający jakość gleb rolniczych w Polsce. Monitorowane jest 216 punktów. Problem stanowi głównie zakwaszenie gleb oraz niedobór przyswajalnego fosforu. Drugi to monitoring suszy rolniczej. Jest oparty na wyznaczaniu klimatycznego bilansu wodnego w powiązaniu ze zdolnościami retencyjnymi gleb. Stwierdzenie suszy uprawnia do uzyskania państwowej pomocy finansowej. Trzeci to monitoring osuwisk, który dotyczy głównie obszaru Karpat Polskich. Wyznaczane są tereny zagrożone ruchami gruntu, a w obrębie osuwisk analizowane są przemieszczenia powierzchniowe (pomiary GPS) i wgłębne (pomiary inklinometryczne). Opisano zakres każdego monitoringu, a także podano liczne informacje metodyczne. Zwrócono uwagę na praktyczne aspekty działań monitoringowych. Wyniki każdego monitoringu są w różnym zakresie dostępne do wiadomości publicznej, co umożliwia ich dyskutowanie.

EN

The article presents nationwide environmental monitoring systems related to the ground environment. The first system is the monitoring of chemical properties of arable soil, aiming to estimate the quality of agricultural soils in Poland. Totally 216 points are being monitored. The problem is mainly soil acidification and a deficiency of available phosphorus. The second one is monitoring of agricultural drought. It is based on the determination of the climate water balance in connection with soil retention capacity. When a drought is confirmed it entitles to receive state financial assistance. The third system is the landslides monitoring, which mainly concerns the area of the Polish Carpathians. The areas endangered by ground movements are indicated, and within landslides surface of ground displacements (GPS measurements) and deep movements (inclinometric measurements ) are analyzed. The scope of each monitoring was reviewed, as well as numerous methodological information was given. The attention was paid to practical aspects of the monitoring activities. The results of each monitoring are available to be public message in varying degrees, which makes it possible to discuss them.

Słowa kluczowe

PL

monitoring środowiska; jakość gleb; susza rolnicza; osuwisko ziemne

EN

environmental monitoring; quality of soil; agricultural drought; landslide

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2020
• Tom: Vol. 21, nr 3
• Strony: 24--32
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Jaguś Andrzej

• Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej, Instytut Ochrony i Inżynierii Środowiska, ul. Willowa 2, 43-309 Bielsko-Biała

Bibliografia

• 1. Ciećko P., Panek P. 2019. Zanieczyszczenia wód w Polsce – stan śródlądowych wód powierzchniowych i podziemnych. [W:] Zanieczyszczenia wód w Polsce. Stan, przyczyny, skutki. Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska PAN, 164, 58–80.
• 2. Doroszewski A., Jadczyszyn J., Kozyra J., Pudełko R., Stuczyński T., Mizak K., Łopatka A., Koza P., Górski T., Wróblewska E. 2012. Podstawy systemu monitoringu suszy rolniczej. Woda-Środowisko- Obszary Wiejskie, 12(2), 77-91.
• 3. Kabata-Pendias A. (kierownik zespołu) 1995. Podstawy oceny chemicznego zanieczyszczenia gleb: metale ciężkie, siarka i WWA. Seria Biblioteka Monitoringu Środowiska. Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa, 1–41.
• 4. Kicińska A.J. 2020. Lead and zinc in soils around a zinc-works – presence, mobility and environmental risk. Journal of Ecological Engineering, 21(4), 185–198.
• 5. Koda E., Hypta S. 2013. Modelowanie przepływu wód gruntowych w rejonie starego składowiska z pionową przesłoną przeciwfiltracyjną. Przegląd Naukowy – Inżynieria i Kształtowanie Środowiska, 60, 175–187.
• 6. Kręgiel B., Jarosińska E. 2009. Obecny stan monitoringu zjawiska suszy w Polsce i na świecie. Czasopismo Techniczne, 106(11)3-Ś, 87–99.
• 7. Malec A., Borowski G. 2016. Zagrożenia pyłowe oraz monitoring powietrza atmosferycznego. Inżynieria Ekologiczna, 50, 161–170.
• 8. Marcinek J., Komisarek J., Bednarek R., Mocek A., Skiba S., Wiatrowska K. 2011. Systematyka gleb Polski. Wydanie 5. Roczniki Gleboznawcze, LXII(3), 1–193.
• 9. Marciniec P., Zimnal Z., Wojciechowski T., Perski Z., Rączkowski W., Laskowicz I., Nescieruk P., Grabowski D., Kułak M., Wójcik A. 2019. Osuwiska w Polsce – od rejestracji do prognozy, czyli 13 lat projektu SOPO. Przegląd Geologiczny, 67(5), 291–297.
• 10. Mazur A., Obroślak R., Nieścioruk K. 2019. The assessment of the amount of soil material deposited on the bottom of a dry erosive-denudation valley. Journal of Ecological Engineering, 20(11), 210–216.
• 11. Nescieruk P., Rączkowski W. 2007. Dokumentacja prac geologicznych wykonanych dla monitoringu osuwiska w Hańczowej. Państwowy Instytut Geologiczny Oddział Karpacki, Kraków, 1–35 + 15 załączników (maszynopis).
• 12. Polskie Towarzystwo Gleboznawcze 2009. Klasyfikacja uziarnienia gleb i utworów mineralnych – PTG 2008. Roczniki Gleboznawcze, LX(2), 5–16.
• 13. Poprawa D., Rączkowski W. 2003. Osuwiska Karpat. Przegląd Geologiczny, 51(8), 685–692.
• 14. Siebielec G., Smreczak B., Klimkowicz-Pawlas A., Kowalik M., Kaczyński R., Koza P., Ukalska-Jaruga A., Łysiak M., Wójtowicz U., Poręba L., Chabros E. 2017. Raport z III etapu realizacji zamówienia „Monitoring chemizmu gleb ornych w Polsce w latach 2015-2017”. IUNG-PIB, Puławy, 1–190.
• 15. Sikora J. 2012. Analiza zmian struktury użytkowania gruntów w gminach o charakterze turystycznym województwa małopolskiego. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 3/IV, 99–108.
• 16. Stróżyk J. 2008. Właściwości gruntów pylastych okolic Wrocławia – badania wstępne. Górnictwo i Geoinżynieria, 32(1), 329–335.
• 17. Warmuz B., Nescieruk P. 2019. Dynamika przemieszczeń wybranych osuwisk w Karpatach. Przegląd Geologiczny, 67(5), 326–331.
• 18. Zabuski L. 2013. Ocena procesów osuwiskowych na podstawie wyników pomiarów inklinometrycznych. Przegląd Geologiczny, 61(4), 248–256.
• 19. Zielińska-Polit B., Kiliszczyk A., Sadowiec K., Chałupczyńska B., Russel S. 2015. Występowanie promieniowców celulolitycznych i ksylanolitycznych w wybranych glebach łąkowych Polski. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 15(1), 133–140.