O wartościach przestrzennych Osi Saskiej Warszawy

• Autorzy: Kłosek-Kozłowska D.

Warianty tytułu

EN

On the spatial values of the Saxon Axis in Warsaw

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Jeśli spojrzymy na strukturę urbanistyczną Warszawy poprzez ocenę wartości historycznych założeń przestrzennych, tych które wiążą miasto z najcenniejszymi osiągnięciami urbanistyki europejskiej, to niewątpliwie w środowiskach profesjonalnych barokowe założenie Osi Saskiej znajdzie się wśród najczęściej dostrzeganych i wymienianych. Jak wiadomo, w swojej koncepcji nawiązuje ono bezpośrednio do Wersalu, gdzie rezydencja królewska, kompozycja ogrodowa i nowo rozplanowane elementy struktury miasta tworzą współosiową, wielkoprzestrzenną kompozycję o nieskończonych, dalekich zasięgach. Badania historyczne potwierdzające związek obu tych założeń, właśnie na ich wspólne odniesienia ideowe i formalne zwracają szczególną uwagę. Podkreślają "nieskończony", zachodni zasięg kompozycyjny Osi Saskiej przedłużony w układzie ról dalekiej Woli, oraz równie dalekie otwarcie w kierunku wschodnim, którego kontynuację przekraczającą wnętrze Krakowskiego Przedmieścia i skarpę dostrzega się w przedłużeniu koryta starorzecza Wisły i związkach z otwartym krajobrazem brzegu Pragi, wówczas jeszcze słabo na tym odcinku zurbanizowanym.

EN

Considering the urban structure of Warsaw from the point of view of the value of its historical layouts that can be classified among the pinnacles of European urban planning, the baroque composition of the Saxon Axis (Oś Saska) would undoubtedly be the one most often mentioned and admired by the professionals. The concept is known to have been directly inspired by Versaille, where the royal residence, gardens and newly planned urban structures create a large-scale composition along a common axis with a far-reaching impact. Historical research confirms the relation between these two layouts, paying particular attention to the ideological and formal references they share. It emphasises the „Infinite” westbound reach of the Saxon Axis, prolonged by the arrangement of the fields in the remote Wola district, and the equally distant opening towards the east, continued across the interior of Krakowskie Przedmieście street, crossing the escarpment, and extending into an oxbow of the Vistula river to finally dissolve in the open landscape of the riverbank in the Praga district, poorly urbanized at the time.

Słowa kluczowe

PL

Oś Saska; Warszawa; wielkoprzestrzenne założenie urbanistyczne; wartości przestrzenne

EN

Saxon Axis; Warsaw; large-scale urban composition; spatial values

• Wydawca: Komitet Architektury i Urbanistyki PAN ; Politechnika Warszawska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
• Rocznik: 2017
• Tom: T. 62, z. 3
• Strony: 5--42
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Kłosek-Kozłowska D.

• Pracownia Ochrony Dziedzictwa Miast Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej

Bibliografia

• T. Bernatowicz, Ogród i miasto. Z dziejów kształtowania się przestrzeni publicznej Osi Saskiej w XIX w., [w:] Historyczne place Warszawy, red. B. Wierzbicka, Warszawa 1995.
• T. Bernatowicz, Plac Żelaznej Bramy (1693-1988), Warszawa 1988, maszynopis WKZ.
• P. Biegański, W. Tatarkiewicz, Place Warszawy, Kronika Warszawy, nr 1, 1970.
• Z. Bieniecki, Oś barokowa Warszawy, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, t. V, 1960.
• Z. Bobrowski, Analiza przemian Ogrodu Saskiego, Prace „Instytutu Urbanistyki i Architektury”, t. IV, z. 2, 1954.
• E. Charazińska, Ogród Saski, Warszawa 1979.
• G. Ciołek, Ogrody polskie, t. I, Przemiany treści i formy, Warszawa 1954.
• G. Ciołek, S. Łoza, W. Plapis, Polscy architekci i planiści ogrodów, Prace Instytutu Urbanistyki i Architektury, t. III, z. 2, 1953.
• Ł. Gołębiowski, Opisanie historyczno-statystyczne miasta Warszawy, Warszawa 1927.
• A. Idźkowski, Kroie architektury, obejmujące rozmaite jej kształty, uważane jako przedmiot piękności, Warszawa 1832.
• T. S. Jaroszewski, Christian Piotr Aigner 1756-1841, „Studia i materiały do Teorii i Historii Architektury i Urbanistyki”, t. V, Warszawa 1965.
• G. Jonkajtys-Luba, Konkursy architektoniczne na projekt zagospodarowania przestrzennego placu Saskiego, (kształty architektoniczne placu Józefa Piłsudskiego), [w:] Historyczne place Warszawy, TONZ, Warszawa 1995.
• „Kurier Warszawski”, 1868.
• F. K. Kurowski, Pamiątki miasta Warszawy, t. I, Warszawa 1949.
• Obraz Królestwa Polskiego w okresie konstytucyjnym, t. I: Raporty Rady Stanu Królestwa Polskiego z działalności rządu w latach 1816-1828, do druku przyg. J. Leskiewiczowa, F. Ramotowska, Warszawa 1984.
• A. Rottermund, „Magiczne kolumny” i „ustronne komnaty”. Uwagi o architekturze i urbanistyce warszawskiej lat 1815-1850, [w:] Podług nieba i zwyczaju polskiego. Studia z historii architektury, sztuki i kultury ofiarowane Adamowi Miłobędzkiemu, Warszawa 1988.
• A. Rottermund, Zwycięstwo i porażka historyzmu. Konkurs a przebudowa pałacu Saskiego w Warszawie, [w:] Muzeum i Twórca. Studia z historii sztuki i kultury ku czci prof. dr Stanisława Lorentza, Warszawa 1969.
• F. M. Sobieszczański, Ogród Saski, [w:] Warszawa. Wybór publikacji, t. II, opr. K. Zawadzki, Warszawa 1967.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).