Chemia radiacyjna jako źródło unikatowych technologii syntezy i modyfikacji polimerów

• Autorzy: Głuszewski W.

Warianty tytułu

EN

Radiation chemistry as a source of unique technologies of synthesis and modification of polymers

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Nawiązując do obchodzonej w tym roku 150. rocznicy urodzin Marii Skłodowskiej-Curie przypominam publikację, która dała początek radiacyjnej sterylizacji wyrobów medycznych jednorazowego użytku. W pracy tej uczona zwróciła również uwagę na heterogoniczny charakter oddziaływania promieniowania jonizującego na materię. Dopiero współcześnie posługując się modelem gniazd jonizacji wyjaśniono otrzymane eksperymentalnie krzywe radiacyjnej inaktywacji. Pierwotne procesy zachodzące w gniazdach jonizacji są nadal obiektem badań. W szczególności dyskutowane są mechanizmy zjawiska ochronnego obserwowanego w chemii radiacyjnej związków organicznych. Tłumaczone jest ono zarówno przeniesieniem wolnego rodnika jak i energii lub ładunku. Prowadzone przy nas badania skłaniają do stwierdzenia, że najbardziej prawdopodobny jest mechanizm wędrówki stanu wzbudzonego (energii). W ten sposób można wytłumaczyć raczej mało prawdopodobne spotkanie się dwóch makrorodników w procesie radiacyjnego sieciowania. Zwracam uwagę na rolę gniazd wielojonizacyjnych w radiolizie tworzyw polimerowych. Również w tym przypadku eksperymentalnie potwierdzono ochronne działanie związków aromatycznych. Benzen i jego pochodne oraz wyższe węglowodory aromatyczne mogą częściowo rozpraszać energię deponowaną w gniazdach o dużym LET (linear energy transfer). Warto podkreślić, że znakomita większość naturalnych i syntetycznych antyoksydantów to związki aromatyczne. Unikatowe cechy obróbki radiacyjnej wynikają ze stosunkowo prostego, wydajnego i łatwego w kontroli sposobu tworzenia wolnych rodników. Z tego powodu relatywnie kosztowne techniki radiacyjne znajdują liczne zastosowania.

EN

Referring to the celebrated 150th anniversary of Marii Skłodowskiej-Curie birthday this year, I recall a publication that gave rise to the radiation sterilization of disposable medical devices. In this work, the scholar also drew attention to the heterogeneous nature of the impact of ionizing radiation on matter. Only now, using the model of the ionization spurs, the experiments have been performed on radiation inactivation curves. Primary processes occurring in ionization nests are still subject to investigation. Particularly discussed are the mechanisms of the protective phenomenon observed in the radiation chemistry of organic compounds. It is translated both by the transfer of free radicals and energy or by charge. The research conducted by us suggests that the most likely mechanism is the travel of the excited state (energy). In this way, it is possible to explain the rather unlikely encounter of two radicals in the radiation crosslinking process. I would like to point out the role of multi-ionization spurs in the radiolysis of polymer materials. Also in this case, the protective effect of the aromatic compounds was experimentally confirmed. Benzene and its derivatives and higher aromatic hydrocarbons may partially dissipate the energy deposited in large LET spurs. It is important to note that the vast majority of natural and synthetic antioxidants are aromatic compounds. The unique features of the radiation treatment result from a relatively simple, efficient and easy to control how to create free radicals. For this reason, relatively expensive radiation techniques find many applications.

Słowa kluczowe

PL

radioliza; polimery; promieniowanie jonizujące; wiązka elektronów; promieniowanie gamma

EN

radiolysis; polymers; ionizing radiation; electron beam; gamma radiation

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Nukleoniczne
• Czasopismo: Postępy Techniki Jądrowej
• Rocznik: 2017
• Tom: z. 4
• Strony: 21--25
• Opis fizyczny: Bibliogr. 8 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Głuszewski W.

• Instytut Chemii i Techniki Jądrowej, Warszawa

Bibliografia

• [1] W. Głuszewski, M. Rajkiewicz, G. Przybytniak, J. Boguski, Tworzywa polimerowe w atomistyce, Tworzywa Sztuczne w Przemyśle, 1, 2016, 28-29
• [2] Z. Zagórski, Sterylizacja radiacyjna. Wydawnictwo: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich. rok wydania: 19781. stron: 188. Wydanie I.Z
• [3] W. Głuszewski, Z. Zimek, H. Kubera, K. Kozera, D. Abbasova, Paper radiolysis, Towaroznawcze problemy jakości, 2017, 1, 50, 58-65
• [4] W. Głuszewski, Zjawiska ochronne w chemii radiacyjnej polipropylenu, Praca doktorska, IChTJ, 2007
• [5] W. Głuszewski, Czy napromieniowane polimery mogą być radioaktywne? Maria Skłodowska-Curie prekursorką radiacyjnej modyfikacji tworzyw sztucznych, Tworzywa Sztuczne w Przemyśle, 3, 2017, 72-76
• [6] W. Głuszewski, Polimerowe kompozyty w ochronie radiologicznej, Bezpieczeństwo jądrowe i ochrona radiologiczna, Biuletyn Informacyjny PAA, 3, 2016, 105, 5-9
• [7] W. Głuszewski, R. Kubacki, M. Rajkiewicz, Polimerowe kompozyty barierowe dla promieniowań mikrofalowych, Tworzywa Sztuczne w Przemyśle, 2, 2017, 36-37
• [8] W. Głuszewski, Khôi Tran, L. Cortella, D. Abbasova, Radiacyjna modyfikacja celulozy i konsolidacja radiacyjna, Tworzywa Sztuczne w Przemyśle, 3, 2016, 98-99

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).