Correlation of the Upper Jurassic–Cretaceous epicontinental sediments in southern Poland and southwestern Ukraine based on thin sections

• Autorzy: Olszewska B. , Matyszkiewicz J. , Król K. , Krajewski M.

Warianty tytułu

PL

Porównanie górnojurajsko-kredowych utworów epikontynentalnych południowej Polski i południowo-zachodniej Ukrainy na podstawie analizy płytek cienkich

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Detailed micropaleontological investigation of more than 400 samples (150 identified species) from the Mesozoic sediments of southern Poland and southwestern Ukraine was the basis for their correlation. The youngest Mesozoic assemblage identified in the studied material represent the early Late Cretaceous (Turonian). This assemblage occurs in the so-called the III Formation of Turonian epicontinental strata in Poland, and in the Dubivtsi Formation in West Ukraine. Microfossil assemblages of the Early Cretaceous age (Berriasian–Barremian) allow for a correlation of the Ropczyce and Dębica formations (central part of S Poland) and the upper part of the Babczyn and Cieszanów formations (SE Poland) with the Stavchany Formation and a part of the Bukovyna Formation in SW Ukraine. Tithonian microfossil assemblages from Poland resemble those of the shallow-water Nyzhniv Formation from the Ukrainian part of the East European Platform. Open-marine microfossils (e.g. calpionellids) commonly occur only in the Ukrainian material. Poor microfossil assemblages of the Kimmeridgian age occur in majority of studied subdivisions. They were identified in the Sobków Formation and the upper part of the Niwki Formation in the central part of S Poland, Ruda Lubycka, the upper part of the Bełżyce, Basznia, and Głowaczów formations (SE Poland) and in the Moryantsi and Pidluby formations (Bilche-Volitsia zone of the Carpathian Foredeep) and in the Rava Rus’ska Formation (Eastern European Platform). Among the Oxfordian microfossil assemblages, only those containing Alveosepta jaccardi (Schrodt) and Protomarssonella jurassica (Mityanina) allow for a correlation of subdivisions from both areas. These assemblages occur in the “Coral-algal” Formation in the Tarnów–Dębica region and in the Bełżyce, Jasieniec and Jarczów formations in SE Poland. The coeval sediments belong to the Boniv, Rudky and Sokal formations in West Ukraine. Scarce data from the Middle Jurassic sediments do not allow for a correlation of the material studied.

PL

Szczegółowa analiza mikropaleontologiczna ponad 400 próbek (150 oznaczonych gatunków) z utworów mezozoicznych południowej Polski i zachodniej Ukrainy umożliwiła korelację tych utworów. Najmłodsze stwierdzone, w badanym materiale, zespoły reprezentują niższą późną kredę (turon). Zespół ten występuje w tzw. III formacji utworów epikontynentalnych w Polsce oraz w formacji dubowieckiej SW Ukrainy. Zespoły mikroskamieniałości wieku wczesnej kredy (berias–barrem) pozwalają na korelację formacji z Ropczyc i Dębicy (centralna część Polski południowej) oraz górnej części formacji z Babczyna i formacji cieszanowskiej (SE Polska) z formacją stawczańską i częścią formacji bukowińskiej SW Ukrainy. Stwierdzone w materiale z Polski zespoły mikroskamieniałości tytonu przypominają zespoły z płytkowodnych utworów formacji niżniowskiej ukraińskiej części platformy wschodnioeuropejskiej. Natomiast większość zespołów mikroskamieniałości tytonu z badanych utworów SW Ukrainy charakteryzuje obecność form otwartego morza (kalpionellidów). Zespoły mikroskamieniałości kimerydu, choć ubogie,występują w większości badanych utworów. Stwierdzono je w formacji z Sobkowa i w górnej części formacji z Niwek (centralna część Polski południowej) w formacji z Rudy Lubyckiej oraz w górnych częściach formacji bełżyckiej, z Baszni, głowaczowskiej (SE Polska), a także na Ukrainie w formacjach moranieckiej i podlubieckiej (strefa Bilcze-Wolica zapadliska przedkarpackiego) i w formacji z Rawy Ruskiej (platforma wschodnioeuropejska). Z zespołów oksfordu jedynie te, które zawierały otwornice Alveosepta jaccardi (Schrodt) i Protomarssonella jurassica (Mityanina), pozwalają na korelację badanych wydzieleń litostratygraficznych. Zespoły takie występują w formacji „koralowcowo-glonowej” rejonu Tarnów–Dębica (centralna część Polski południowej) oraz w formacjach bełżyckiej, jasienieckiej i jarczowskiej (SE Polska). Na obszarze SW Ukrainy do równowiekowych utworów należą formacje: boniwska, rudkowska i sokalska. Niedostateczna ilość danych mikropaleontologicznych z utworów jury środkowej nie pozwoliła na wykonanie korelacji.

Słowa kluczowe

EN

correlation; foraminifera; calcareous dinocysts; red algae; Late Jurassic; Cretaceous; southern Poland; southwestern Ukraine

PL

korelacja; otwornice; wapienne dinocysty; krasnorosty; jura późna; kreda; południowa Polska; południowo-zachodnia Ukraina

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2012
• Tom: nr 453
• Strony: 29--79
• Opis fizyczny: Bibliogr. 65 poz., 17 k. tabl., rys., tab.

Twórcy

autor

Olszewska B.

• Polish Geological Institute – National Research Institute, Carpathian Branch, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków, Poland

autor

Matyszkiewicz J.

• AGH University of Science and Technology, Faculty of Geology, Geophysics and Environmental Protection, A. Mickiewicza 30, 30-059, Kraków, Poland

autor

Król K.

• AGH University of Science and Technology, Faculty of Geology, Geophysics and Environmental Protection, A. Mickiewicza 30, 30-059, Kraków, Poland

autor

Krajewski M.

• AGH University of Science and Technology, Faculty of Geology, Geophysics and Environmental Protection, A. Mickiewicza 30, 30-059, Kraków, Poland

Bibliografia

• [1] ANIKEYEVA O.V., 2000 — Mikrofacial'na kharakteristika verkhneyiurskikh rifogennykh utvoren' Peredkarpats'kogo proginu (na prikladi sverdlovini Pivnichni Medynychi – 6). Geologiya i geokhimiya goryuchikh kopalin, 1: 116-122 [In Ukrainian, English summary].
• [2] ANIKEYEVA O.V., ZHABINA N.M., 2002 — Facies of Late Jurassic source rocks: Ukrainian Carpathian Foredeep. In: Nowe metody i technologie w geologii naftowej, wiertnictwie, eksploatacji otworowej i gazownictwie. XIII Międzynarodowa konferencja naukowo-techniczna. Kraków, 20-21 czerwca 2002.
• [3] BARWICZ-PISKORZ W., 1995 — Zespoły otwornic i stratygrafia górnej jury obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Rozpr. Monogr: AGH, 21: 1-120.
• [4] BASSOULET J.-P., 1997 — Les grands foraminiferes. In: Biostratigraphie du Jurassique Ouest-Europeen et Mediterraneen (eds. E. Carriou, P. Hantzperque). ELF Editions, Memoir, 17: 293-304.
• [5] BŁASZKIEWICZ A., CIEŚLIŃSKI S., 1979 — Prace nad systematyzowaniem stratygrafii górnej kredy Polski (poza Karpatami i Sudetami). Kwart. Geol., 23: 639-643.
• [6] BORZA K., 1969 — Die Mikrofazies und Mikrofossilien des Oberjuras und der Unterkreide der Klippenzone der Westkarpate: 1-114. Slowakische Akademie der Wissenschaften. Bratislava.
• [7] BouDAGHER-FADEL, 2008 - Evolution and geological significance of larger benthic Foraminifera. Develop. Paleont. Strat., 21, pp. 487.
• [8] BUŁA Z., HABRYN R., 2010 - Budowa geologiczna prekambru i paleozoiku regionu krakowskiego. In: Prekambr i paleozoik regionu krakowskiego – model budowy geologicznej – jego aspekt utylitarny (eds. M. Jachowicz-Zdanowska, Z. Buła). Państw. Inst. Geol. – PIB, Warszawa.
• [9] BUŁA Z., HABRYN, R., 2011 — Precambrian and Palaeozoic basement of the Carpathian foredeep and the adjacent Outer Carpathians (SE Poland and western Ukraine). Ann. Soc. Geol. Polon., 81: 221-239.
• [10] DADLEZ R., MAREK S., 1997 — Rozwój basenów permu i mezozoiku. In: Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce (eds. S. Marek, M. Pajchlowa). Pr. Państw. Inst. Geol., 153: 403-410.
• [11] DADLEZ R., NARKIEWICZ M., STEPHENSON R.A., VISSER M.T.M., van WEES J.D.; 1995 — Tectonic evolution of the Mid-Polish Trough: modeling implications and significance for central European geology. Tectonophysics, 252: 179-195.
• [12] DULUB V.G., 1972 - Foraminifera verkhneyurskikh i nishnemelovykh otlozheniy Volyno-Podolskoy okrainy Russkoy platformy i Predkarpatskogo progiba. Trudy Ukr. NIGRI, 27: 5-51.
• [13] DULUB V.G., 1982 — Stryjskij progib. In: Upper Jurassic biostratigraphy of the USSR according to foraminifera (ed. A.A. Grigelis): 89-96. Mosklas Publishers, Vilnius.
• [14] DULUB V.G., TERESHCHUK A.S., 1972a — Novi dani do stratigrafii yiury Volhyno-Podill'a. Geologrya i geokhimiya goryuchikh iskopayemykh, 31: 62-67.
• [15] DULUB V.G., TERESHCHUK A.S., 1972b — Pervye nakhodki ranneoksfordskikh foraminifer na Volhyno-Podolii. Paleont. Sb., 9: 3-9.
• [16] DULUB W.G., ZHABINA N., 1999 — Stratigraphic and sedimentary aspects of the Upper Jurassic carbonate-evaporite deposits in the Ukrainian Carpathian Foredeep. Biul. Inst. Geol., 387: 25 26.
• [17] DULUB V.G., ZHABINA N.M., OGORODNIK M.E., SMIRNOV S.E., 2003 — Poyasnyuval'na zapiska do stratigrafichnoy skhemy yurskikh vidkladiv Peredkarpattya (Stryjskij yurskij basejn): 3-30. UKR DGRI, L'viv.
• [18] FEIST M., LAKE R.D., WOOD CH.J., 1995 — Charophyte biostratigraphy of the Purbeck and Wealden of southern England. Paleontology, 38: 407-442.
• [19] GAVRYLISHIN V.I., PASTERNAK S.I., ROZUMEYKO S.V., 1991 — Stratigraficheskyie podrazdeleniya melovykh otlozheniy platformennoyi chasti zapada Ukrainy: 1-44. Akademia Nauk Ukrainskoy SSR, L'viv.
• [20] GLINIAK P., GUTOWSKI J., URBANIEC A., 2005 — Budowle organiczne w utworach górnej jury przedgórza Karpat – aktualny stan rozpoznania na podstawie interpretacji materiałów sejsmicznych i wiertniczych w kontekście poszukiwań złóż węglowodorów. Tomy Jurajskie, 3: 29-44.
• [21] GOLONKA J., 1978 — Upper Jurassic microfacies in the Carpathian Foreland. Biul. Inst. Geol., 310: 5-38.
• [22] GRIGELIS A.A. (ed.), 1982 — Biostratigrafiya verkheyiurskikh otlozheniy SSSR po foraminiferam: 1-156. Mosklas Publishers, Vilnius.
• [23] GUTOWSKI J., WYBRANIEC S., 2006 — Evolution of the SE segrnent of Mid-Polish Trough in Jurassic and Early Cretaceous. Abstracts of talks and posters presented during the 7th International Congress on the Jurassic System. Vol. Jurassica, 4: 48-51.
• [24] GUTOWSKI J., POPADYUK I. V., OLSZEWSKA B., 2005 — Late Jurassic–earliest Cretaceous evolution of the epicontinental sedimentary basin of southeastern Poland and Western Ukraine. Geol. Quart., 49: 31-44.
• [25] GUTOWSKI J., POPADYUK I. V., URBANIEC A., ZŁONKIEWICZ Z., GLINIAK P., KRZYWIEC P., MAKSYM A., WYBRANIEC S., 2006 — Architecture, evolution and hydrocarbon potential of the Late Jurassic-Early Cretaceous carbonate platform in SE Poland and W Ukraine. Abstracts of talks and posters presented during the 7th International Congress on the Jurassic System. Vol. Jurassica, 4: 46-48.
• [26] GUTOWSKI J., URBANIEC A., ZŁONKIEWICZ Z., BOBREK L., ŚWIETLIK B., GLINIAK P., 2007 — Upper Jurassic and Lower Cretaceous of the Middle Polish Carpathian Foreland. Biul. Państw. Inst. Geol., 426: 1-26.
• [27] HARRIS T.M., 1939 — British Purbeck Charophyta. British Museum Natural History: 1-79.
• [28] HELLER I., MORYC W., 1984 — Stratygrafia utworów kredy górnej przedgórza Karpat. Biul. Inst. Geol., 346: 63-104.
• [29] KARPENCHUK Y., ZHABINA N., ANIKEYEVA O., 2006 — Features and a structure and prospects for oil and gas presence in the Upper Jurassic reef complex in the Bilche–Volytsa outer zone of the Carpathian Foredeep. Geol. Geochem. Combust. Mat., 2: 44-52.
• [30] KOCHMAN A., 2010 — Wpływ kompakcji na architekturę facjalną późnojurajskiego basenu południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. [Unpublished PhD]. Thesis, Faculty of Geology, Geophysics and Environmental Protection, AGH- -UST, Kraków, Poland.
• [31] KRAJEWSKI M., 2000 — Lithology and morphology of Upper Jurassic carbonate buildups in the Będkowska Ualley, Kraków region, Southern Poland. Ann. Soc. Geol. Pol., 70: 51-163.
• [32] KRAJEWSKI M., MATYSZKIEWICZ J., 2004 — Development and facial architecture of the Upper Jurassic complexes of buildups in the SW part of the Kraków Upland. In: Zróżnicowanie i przemiany środowiska przyrodniczo-kulturowego Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej (ed. J. Partyka): 27-34. Ojcowski Park Narodowy, Ojców.
• [33] KRAJEWSKI M., KRÓL K., OLSZEWSKA B., FELISIAK I., SKWARCZEK M., 2011b — Facies of the Upper Jurassic – Lower Cretaceous sediments at the basement of the Carpathian Foredeep (western Ukraine). Ann. Soc. Geol. Pol., 81: 291-307.
• [34] KRAJEWSKI M., MATYSZKIEWICZ J., KRÓL K., OLSZEWSKA B., 2011 a — Facies of the Upper Jurassic–Lower Cretaceous deposits of the southern part of the Carpathian Foredeep basement in the Kraków–Rzeszów area (southern Poland). Ann. Soc. Geol. Pol., 81: 269-290.
• [35] KRASSOWSKA A., 1997 — Sedymentacja, paleogeografia i paleotektonika. Litostratygrafia i litofacje. Kreda górna (alb–mastrycht). In: Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce (eds. S. Marek, M. Pajchlowa). Pr. Państw. Inst. Geol., 153: 386–403.
• [36] KRÓL K., 2004 — Depositional environment of the Upper Jurassic carbonate deposits of the Carpathians Foreland (Słupiec–Pacanów region). Geologia, 30: 349-387.
• [37] KUTEK J., 1994 — Jurassic tectonic events in south-eastern Poland. Acta Geol. Pol., 44: 167-221.
• [38] KUZNETSOVA K.I., GRIGELIS A.A., ADJAMIAN J., JARMAKANI E., HALLAQ L., 1996 — Zonal stratigraphy and Foraminifera of the Tethyan Jurassic (Eastern Mediterranean): 1-195. Gordon and Breach Science Publishers, Singapore.
• [39] LINETSKAYA L.V., LOZYNYAK P.J., 1983 — Tintinninae i Radiolaria depressyonnoy litofatsyi verkhneyurskogo kompleksa Predkarpatskogo progiba. Paleontologicheskiy Sbornik, 20: 24-28.
• [40] MAKSYM A., BASZKIEWICZ A., GREGOSIEWICZ Z., LISZKA B., ZDANOWSKI P., 2001 — Facies and reservoir potential of uppermost Jurassic and Lower Cretaceous deposits in the Brzezówka–Zagórzyce region versus geologic structure of the southern Carpathian Foredeep. Prz. Geol., 49: 401-407, [In Polish, English summary].
• [41] MAREK S., PAJCHLOWA M. (eds.), 1997 — Epikontynentalny perm i mezozoik w Polsce. Pr. Państw. Inst. Geol., 153.
• [42] MATYJA B.A., 2009 — Development of the Mid-Polish Trough versus Late Jurassic evolution in the Carpathian Foredeep area. Geol. Quart., 53: 49-62.
• [43] MATYJA B.A., BARSKI M., 2007 — Stratygrafia górnej jury podłoża zapadliska przedkarpackiego. Tomy Jurajskie, 4: 39-50.
• [44] MATYSZKIEWICZ J., 1997 — Microfacies, sedimentation and some aspects of diagenesis of Upper Jurassic sediments from the elevated part of the Northern peri-Tethyan Shelf: a comparative study on the Lochen area (Schwabische Alb) and the Cracow area (Cracow–Wieluń Upland, Poland). Berliner Geowissenschaftliche Abhandlungen, E 21: 1-111.
• [45] MATYSZKIEWICZ J., 1999 — Sea bottom relief versus differential compaction in ancient platform carbonates: a critical reassessment of an example from Upper Jurassic of the Cracow– Wieluń Upland. Ann. Soc. Geol. Pol., 69: 63-79.
• [46] MATYSZKIEWICZ J., KRAJEWSKI M., KĘDZIERSKI J., 2006 — Origin and evolution of an Upper Jurassic complex of carbonate buildups from Zegarowe Rocks (Kraków–Wieluń Upland, Poland). Facies, 52: 249-263.
• [47] MORYCOWA E., MORYC W., 1976 — The Upper Jurassic sediments in the Foreland of the Polish Carpathians (Sandomierz Basin). Rocz. Pol. Tow Geol , 46: 231-288 [In Polish, English summary].
• [48] MORYC W., 1997 — The Lower Cretaceous in the Pre-Miocene substratum of the southern part of the Carpathian Foredeep in Poland. Ann. Soc. Geol. Pol., 67: 287-296.
• [49] MORYC W., 2006 - Geological structure of Miocene substratum in Krąków–Pilzno Region. Nafta–Gaz, 6: 263-282 [In Polish, English summary].
• [50] OLSZEWSKA B., 1999 — Thin sections microbiostratigraphy of the well Zagórzyce 6. Biul. Państw Inst. Geol., 387: 149-153.
• [51] OLSZEWSKA B., 2001 — Stratygrafia malmu i neokomu podłoża Karpat fliszowych i zapadliska w świetle nowych danych mikropaleontologicznych. Prz. Geol., 49: 251.
• [52] OLSZEWSKA B., 2004 — Próba korelacji wydzieleń litostratygraficznych górnej jury w podłożu Karpat zewnętrznych i zapadliska na podstawie mikroskamieniałości. Tomy Jurajskie, 4: 165.
• [53] OLSZEWSKA B., 2005 — Charakterystyka mikropaleontologiczna budowli biohermalnych Polski południowej. Nafta-Gaz, 61: 299-306.
• [54] OLSZEWSKA B., 2010 — Microfossils of the Upper Jurassic–Lower Cretaceous formations of the Lublin Upland (SE Poland) based on thin section studies. Pol. Geol. Inst. Sp. Pap., 26: 1-32.
• [55] PELISSIE T., PEYBERNES B., REY J., 1984 — Les grands Foraminiferes benthiques du Jurassique moyen/supćrieur du sud-ouest di la France (Aquitaine, Causses, Pyrenees). Interet biostratigraphique, paleoecologique et paleobiogeographique. Benthos '83; 2nd Symp. Benthic Foraminifera (Pau, April 1983): 479-489.
• [56] POŻARYSKI W., BROCHWICZ-LEWIŃSKI W., 1979 — On the Mid-Polish aulacogen. Kwart. Geol., 23: 271-289 [In Polish, English summary].
• [57] REHAKOVA D., 2000 — Calcareous dinoftagellate and calpionellid bioevents versus sea-Ievel fluctuations recorded in the West Carpathian (Late Jurassic/Early Cretaceous) pelagic environments. Geol. Carpath., 51: 229-243.
• [58] SOKOŁOWSKI S. (red.), 1973 — Budowa geologiczna Polski, Tom I, Stratygrafia, część 2, Mezozoik Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [59] STEPHENSON R.A., NARKIEWICZ M., DADLEZ R., VAN WEES J.-D., ANDRIESSEN P., 2003 — Tectonic subsidence modelling of the Polish Basin in the light of new data on crustal structure and magnitude of inversion. Sedim. Geol., 156: 59-70.
• [60] ŚWIDROWSKA J., HAKENBERG M., POLUHTOVIC B., SEGHEDI A., VIŚNIKOV I., 2008 — Evolution of the Mesozoic basins on the south western edge of the East European Craton (Poland, Ukraine, Moldova, Romania). Studia Geol. Pol., 130: 3-130.
• [61] TRAMMER J., 1982 — Lower to Middle Oxfordian sponges of the Polish Jura. Acta Geol. Pol., 29: 39-49.
• [62] URBANIEC A., BOBREK L., ŚWIETLIK B., 2010 — Lithostratigraphy and micropalaeontological characteristic of Lower Cretaceous strata in central part of the Carpathian Foreland. Prz. Geol., 58: 1161-1175 [In Polish, English summary].
• [63] ZDANOWSKI P., BASZKIEWICZ A., GREGOSIEWICZ Z., 2001 — Facies analysis of the uppermost Jurassic and the Lower Cretaceous deposits in the Zagórzyce region (southern Poland). Prz. Geol., 49: 161-178 [In Polish, English summary].
• [64] ZHABINA N.M., ANIKEYEVA O.V., 2007 — Onovlena stratigrafichna skhema verkhnoy jury – neokomu ukrainskogo Peredkarpattya. Zbirnik Naukovykh Prac, 3: 46-56.
• [65] ŻABA J., 1999 — The structural evolution of Lower Palaeozoic succession in the Upper Silesia Block and Małopolska Block border zone, southern Poland. Pr. Państw Inst. Geol., 166: 1-162 [In Polish, English summary].