Procesy cieplne w stacji przetłocznej zwiększające efektywność transportu gazu

• Autorzy: Chaczykowski M.

Warianty tytułu

EN

Thermal processes in natural gas compressor station for pipeline system efficiency improvements

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Praca stanowi próbę scharakteryzowania procesów cieplnych zwiększających efektywność transportu gazu ziemnego rurociągami. Analizowane procesy cieplne obejmują chłodzenie gazu na wyjściu stacji przetłocznej oraz skojarzone wytwarzanie pracy napędowej sprężarek gazu i energii elektrycznej w układzie gazowo-parowym w stacji przetłocznej. Uwagę skupiono na ocenie wpływu ww. procesów na efektywność energetyczną całego procesu transportu gazu. Rozważania szczegółowe na temat chłodzenia gazu poprzedzono analizą termodynamiczną systemu przesyłowego. Na analizę termodynamiczną składa się sformułowanie uproszczonych modeli matematycznych sprężarki gazu i jej napędu, chłodnicy gazu oraz gazociągu. Podjęto również próbę sklasyfikowania procesów nieodwracalnych towarzyszących przesyłowi gazu opartą na analizie bilansu egzergii, kładąc nacisk na przypisanie źródeł strat egzergii poszczególnym elementom systemu. Z punktu widzenia efektywności energetycznej przyjęcie takiej metodyki umożliwiło jednolite spojrzenie na wszystkie elementy w systemie przesyłowym. Dostępna literatura z zakresu stacji przetłocznych wskazuje turbosprężarki jako aktualnie preferowaną technologię sprężania gazu, dlatego w pracy rozwinięto analizę efektywności przesyłu gazu przy założeniu, że stosowane są tego typu maszyny. W pracy przeprowadzono ocenę ilościową przyczyn niedoskonałości termodynamicznej i na przykładzie typowego systemu przesyłowego pokazano wzajemne relacje niodwracalności procesów cieplno-przepływowych w turbinie, sprężarce, chłodnicy i gazociągu. W analizie wpływu chłodzenia gazu rozważano tylko model chłodnicy powietrznej. Powodem była powszechność stosowania tego typu chłodnic w systemach przesyłu gazu. Model chłodnicy pozwolił na określenie wydajności chłodniczej oraz energii napędowej wymaganej do oceny wpływu chłodzenia gazu na efektywność energetyczną jego przesyłu. Wpływ mocy chłodnic na sprawność egzergetyczną systemu przesyłu gazu zilustrowano na przykładzie polskiego odcinka gazociągu Jamał-Europa. W zakresie analizy skojarzonego wytwarzania pracy napędowej sprężarek i energii elektrycznej, z wykorzystaniem entalpii spalin z turbiny gazowej, przeprowadzono analizę termodynamiczną siłowni parowej, realizującej obieg Rankine’a z organicznym czynnikiem roboczym (ORC). Powodem były pewne zalety predestynujące silnik cieplny realizujący ten obieg do zastosowań w stacjach przetłocznych, o czym świadczy względna dostępność w literaturze przedmiotu przykładów zastosowania tej technologii. W pracy podjęto dyskusję nad otrzymanymi wcześniej wynikami i uzupełniono je o rozważania autorskie, obejmujące analizę różnych konfiguracji obiegu oraz czynników roboczych. Formułując model matematyczny siłowni ORC, zamierzeniem autora było prowadzenie rozważań na możliwie wysokim stopniu ogólności, tak aby pokazać potencjalne możliwości produkcji energii elektrycznej z wykorzystaniem entalpii spalin z turbiny gazowej, nie przesłaniając ich szczegółowymi rozwiązaniami elementów instalacji. Rozważania ogólne zostały następnie zilustrowane przykładem z wykorzystaniem danych dla zespołu turbokompresora w stacji przetłocznej zlokalizowanej na omawianym w pierwszej części pracy gazociągu Jamał-Europa.

EN

This work attempts to characterize thermal processes in a natural gas compressor station leading to efficiency iniprovements in the pipeline transportation system. The processes include cooling of the gas at the discharge of the compressor station and waste energy recovery oil pipeline com- pressor drive to generate electricity through a Rankine power cycle. Compressor station technology and its characteristics are briefly presented in sections 1 and 2. Next, the two processes allowing for advances in efficiency are discussed, based on the assumption that the gas turbine driven compressors and the aerial coolers were selected for the compressor station. The irreversibility of the processes associated with gas transmission under different compressor station aftercooler power is investigated in section 3. The exergy method is used to determine the amount of work supplied to the components of the pipeline system and the amount of work that is lost during the gas transmission. For the case study, the Yamal-Europe pipeline is chosen, and the performance of the gas transmission system under different cooler operating set points is investigated. Section 4 concentrates on the Organic Rankine Cycle (ORC) based power system and its applicability to waste heat to power conversion in a natural gas compressor station. Basic ORC and two variants of the regenerative cycle have been considered for the recovery of exhaust heal from a gas turbine. The study is aimed at estimating the thermodynamic potential of the utilization of residual heat under different ORC configurations and with several working fluids employed.

Słowa kluczowe

PL

efektywność energetyczna; analiza egzergetyczna; system przesyłowy gazu; przetłocznia gazu; chłodzenie gazu; organiczny obieg Rankine'a; ORC

EN

energy efficiency; exergy analysis; gas transmission system; gas compressor station; gas cooling; organic Rankine cycle (ORC)

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej
• Czasopismo: Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Inżynieria Środowiska
• Rocznik: 2012
• Tom: z. 60
• Strony: 3--87
• Opis fizyczny: Bibliogr. 158 poz., rys.,tab., wykr.

Twórcy

autor

Chaczykowski M.

• Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej

Bibliografia

• Angelino G., Colonna Di Paliano P. (1998), Multicomponent working fluids for organic Rankine cycles (ORCs). Energy 23:449-463
• Abbaspour M., Chapman KS., Krishnaswami R (2005). Nonisothermal compressor station optimization. J Energy Resour Technol Trans ASME 127: 13 1-141
• Abbaspour M., Krishnaswami P., Chapman K.S. (2007), Transient optimization in natural gas compressor stations for linepack operation. J Energy Resour Technol Trans ASME 129:34-324
• Abbaspour M., Chapman K.S. (2008), Nonisothermal transient flow in natural gas pipeline. J Appl Mech Trans ASME, 75:0310181-0310188
• AGA-8 (1992), Compressibility Factor of Natural Gas and Related Hydrocarbon Gases. AGA Report No. 8, American Gas Association, Arlington, VA
• Alabdullah A. (1991), Zastosowanie obiegu cieplnego Rankine’a celem obniżenia zużycia energii w przemysłowej instalacji absorpcyjno-desorpcyjnej, Praca doktorska, Wydział Inżynierii Chemicznęj i Procesowej, Politechnika Warszawska, Warszawa
• Annaratone D. (2010), Engineering Fleat Transfer, Springer-Verlag, Berlin
• AspenTech (2011), Aspen HYSYSTM: http://www.aspentech.com/products/aspen-hysys.aspx (dostęp luty 2011)
• Badr O., Probert S.D., O’Callaghan W.P. (1985), Selecting a working fluid for a Rankine-cycle engine, Appl Energy 21:1-42
• Badyda K. (2010), Charakterystyki złożonych układów z turbinami gazowymi. Rynek energii 88:80-6
• Bank Światowy (2010), LIGHTS OUT? The Outlook for Energy in Eastern Europe and the Former Soviet Union, The World Bank, Washington, D.C.
• Białecki R.A., Kruczek T. (1996). Frictional, diathermal flow of steam in a pipeline. Chem Eng Sci 51:4369-78
• Botros K.K., Campbell P.J., Mah D.B. (1991), Dynamic simulation of compressor station operation including centrifugal compressor and gas turbine, J Eng Gas Turbines Power, 113:300-311
• Botros K.K. (1994), Transient phenomena in compressor stations during surge, J Eng Gas Turbines Power, 116:133-142
• Brun K., Nored M.B. (2006), Guideline for field testing of gas turbine and centrifugal compressor performance - Release 2.0, Southwest Research lnstitute, San Antonio, TX
• Borsukiewicz-Gozdur A. (2010a), Dual-fluid-hybrid power plant co-powered by low-temperature geothermal water, Geothermics 39:170-176
• Borsukiewicz-Gozdur A. (2010b), Influence of heat recuperation in ORC power plant on efficiency of waste heat utilization, Arch Thermodynamics, No. 4(31):111-123
• Borsukiewicz-Gozdur A., Nowak W. (2007), Comparative analysis of natural and synthetic refrigerants in application to low temperature Clausius-Rankine cycle, Energy 32:344-352
• Borsukiewicz-Gozdur A., Nowak W. (2009), Utylizacja ciepła odpadowego z procesu wypalania klinkieru cementowego w elektrowni z nadkrytyczną siłownią organiczną. Rynek Energii 85:75-81
• Bronicki L.Y., Schochet D.N. (2005), Bottoming organic cycle for gas turbines, w materiałach ASME Turbo Expo 5, art. no. GT2005-68121, s. 79-86
• Buecker D., Wagner W. (2006), Reference Equations of State for the Thermodynamic Properties of Fluid Phase n-Butane and Isobutane, J Phys Chem Ref Data. 35:929-1019
• Camporeale S.M., Fortunato B., Mastrovito M. (2006), A modular code for real time dynamic simulation of gas turbines in Simulink. J Eng Gas Turbines Power-Trans ASME E28:506-17.
• Chacartegui R., Sanchez D., Munoz J.M., Sanchez T. (2009), Alternative()RC bottoming cycles for combined cycle power plants, Appl Energy 86:21,62-2 170
• Chacartegui R., Sanchez D., Munoz A., Sanchez T. (2011). Real time simulation of medium size gas turbines, Energy Convers Manage 52:713-24
• Chaczykowski M. (2003). Nieizotermiczny przepływ gazu w stanie ustalonym. Nowocz. Gazow. 4(VIII) 5-10
• Chaczykowski M. (2009a), Analiza termodynamiczna systemu przesyłowego gazu w aspekcie chłodzenia gazu w stacji przetłocznej. w: Współczesne problemy energetyki gazowej i gazownictwa. IV Konferencja Naukowo-Techniczna 2009 Energetyka gazowa, Politechnika Śląska, Gliwice, s. 169-185
• Chaczykowski M. (2009b), Sensitivity of pipeline gas flow model to the selection of the equation of state, Chem Eng Res Des 87:1596-1603
• Chaczykowski M. (2010). Transient flow in natural gas pipeline - The effect of pipeline thermal model. Appl Math Modelling 34:1051-1067
• Chaczykowski M., Osiadacz A.J., Uilhoorn FE. (2011), Exergy-based analysis of gas transmission system with application to Yamal-Europe pipeline, Appl Energy 88:2219-2230
• Charbonneau P. (2002). Release Notes for PIKAIA 1.2, NCAR Technical Note 451 ±STR National Center for Atmospheric Research, Boulder
• Chen H., Goswami D.Y., Stefanakos E.K. (2010), A review of thermodynamic cycles and working fluids for the conversion of low-grade beat, Renew Sustain Energy Rev 14:3059-3067
• Chen H., Goswami D.Y., Rahman M.M., Stefanakos E.K. (2011), A supercritical Rankine cycle using zeotropic mixture working fluids for the conversion of low-grade heat into power, Energy 36:549-555
• Chen Y., Lundqvist I., Johansson A., Platell P. (2006), A comparative study of the carbon dioxide transcritical power cycle compared with an organic Rankine cycle with R123 as working fluid in waste heat recovery, Appl Therm Eng 26:2142-2147
• Chmielniak T. (2005), Tendencje w rozwoju turbin gazowych małej mocy, w materiałach Międzynarodowej 11 Konferencji Naukowo-Technicznej 2005 Energetyka Gazowa. Szczyrk-Gliwice, s. 88-103
• Chmielniak T. (2008), Technologie energetyczne, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa
• Cocchi V., Mezzedimi V., Pucci M., Vitali G. (1988), Combined cycle turbines used on Snam’s compressor station, Pipeline Ind 69:13-16
• Colebrook C.F. (1939), Turbulent flow in pipes, with particular reference to the transition region between the smooth and rough pipe laws, J lnst Civil Engrs 11: 133-156
• Combined cycle power stations on TransCanada Pipeline in Ontario: Hearst, Kapuskasing, Nipigon, North Bay, Tunis, Capital Power Income L.P., http://www.capitalpowerincome.ca/en-ca/operations/Canada/Pages/default.aspx [dostęp listopad 2010]
• Dai Y., Wang J., Gao L. (2009), Parametric optimization and comparative study of organic Rankine cycle (ORC) for low grade waste heat recovery, Energy Convers Manage 50:576-582
• Delgado-Torres A.M., Garcia-Rodriguez L. (2007). Comparison of solar technologies for driving a desalination system by means of an organic Rankine cycle, Desalination 216:276-291
• Delgado-Torres A.M., Garcia-Rodriguez L. (2010), Preliminary design of seawater and brackish water, reverse osmosis desalination systems driven by low-temperature solar organic Rankine cycles (ORC), Energy Convers Manage 51:2913-2920
• Desai NB., Bandyopadhyay S. (2009), Process integration of organic Rankine cycle, Energy 34:1674-1686
• Dincer I., Rosen M.A. (2007), Exergy: energy, environment, and sustainable development, Elsevier, Oxford
• Dow (2001), Heat Transfer Fluid Dowtherm Q, Product Technical Data, The Dow Chemical Company
• Drescher U., Bruggemann D. (2007), Fluid selection for the Organic Rankine Cycle (ORC), in biomass power and beat plants, Appl Therm Eng 27:223-228
• Ertesvág I.S. (2007). Sensitivity of chemical exergy for atmospheric gases and gaseous fuels to variations in ambient conditions. Energy Convers Manage 48:1983-1995
• Evenko V.I. ( 1997), Thermodynamic analysis of hydrocarbon gas transportation system. Chem Pet Eng 33:390-5
• Facao J., Oliveira A.C. (2009), Analysis of energetic, design and operational criteria when choosing an adequate working fluid for small ORC systems, w materiałach: ASME 2009 International Mechanical Engineering Congress & Exposition. IMECE2009-12420, Lake Buena Vista, FL
• GE Energy (2011), Gate CycleTM Software - http://www.gepower.com/prod_serv/products/oc/en/opt_diagsw/gatecycle.htm (dostęp luty 2011)
• Gerwatowski D. (2006), Tłocznia gazu ziemnego w Systemie Gazociągów Tranzytowych Jamal-Europa, Nowocz. Gazow. 6:27-32
• Gnutek Z., Bryszewska-Mazurek A. (2001), The thermodynamic analysis of multicycle ORC engine, Energy 26:1075-1082
• Goldberg D.E. (2003). Algorytmy genetyczne i ich zastosowania, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa
• Gosselin L., Tye-Gingras M., Mathieu-Potvin F. (2009), Review of utilization of genetic algorithms in heat transfer problems, Int J Heat Mass Transf 52:2169-2188
• Gresh M.T. (2001), Compressor Performance Aerodynamics for the User, second ed., Butterworth Heinemann, Boston
• Gutiérrez L.C., Lopez, J.M. (2009), Residual Heat To Power Generation in a Compression Station of Enagas (Spain), w materiałach 24th World Gas Conference, Buenos Aires., 3066-3076
• Harrison R.F., Dean R.B. (1978), Availability ratio for performance of pipeline components in two-phase flow, J Fluids Eng Trans ASME 100:350-2
• Hedman B.A. (2008), Waste Energy Recovery Opportunities for Interstate Natural Gas Pipelines, INGAA Report, Washington, D.C.
• Hedman B.A. (2009), Status of Waste Heat to Power Projects on Natural Gas Pipelines. INGAA Report, Washington, D.C.
• Herty M. (2007), Modeling, simulation and optimization of gas networks with compressors. Networks Heterog Media 2:81-97
• Hung T.-C. (2001), Waste heat recovery of organic Rankine cycle using dry fluids. Energy Convers Manage, 42:539-553
• Hung T.-C. (2002), Triple cycle: a conceptual arrangement of multiple cycle toward optimal energy conversion, J Eng Gas Turbines Power 124:429-436
• Hung T.C., Shai TV., Wang S.K. (1997), A review of organic Rankine cycles (ORCs) for the recovery of low-grade waste heat, Energy 22:661-667
• Incropera F.P., DeWitt D.P. (2001), Fundamentals of Heat and Mass Transfer. 5th ed.. John Wiley & Sons, New York
• INGAA (2010), Interstate Natural Gas Pipeline Efficiency, Interstate Natural Gas Association of America, Washington, D.C.
• Invernizzi C., Iora P., Silva P. (2007), Bottoming micro-Rankine cycles for micro-gas turbines. AppI Therm Eng 27:100-110
• ISO 12213-3:1997 Natural gas – calculation of compression factor – Part 3. Calculation using physical properties
• Jiang W., Khan J., Dougal R.A. (2006), Dynamic centrifugal compressor model for system simulation J Power Sources 158:1333-43
• Kalina J. (2009). Wykorzystanie entalpii spalin gazu ziemnego do wytwarzania energii elektrycznej w elektrowni ORC. Analiza techniczno-ekonomiczna, w: Współczesne problemy energetyki gazowej i gazownictwa. IV Konferencja Naukowo-Techniczna 2009 Energetyka gazowa. Politechnika Śląska, Gliwice. s. 461-474
• Kalinowski E. (1995), Przekazywanie ciepła i wymienniki. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław
• Karellas S., Schuster A. (2008), Supercritical Fluid Parameters in Organic Rankine Cycle Applications, Int J Thermodynamics 11:101-108
• Kays W.M., London A.L. (1984). Compact heat exchangers. 3rd ed., McGraw Hill, New York
• Kim J.H., Song T.W., Kim T.S., Ro S.T. (2001), Model development and simulation of transient behaviour of heavy duty gas turbines, J Eng Gas Turbines Power Trans ASME 123:589-94
• Kostowski W., Żydek T., Górny K. (2010) Turboekspander jako perspektywiczna technologia dla systemu gazowego, Rynek Energii 88:94-100
• Kunz O., Klimeck R., Wagner W., Jaeschke M. (2007), The GERG-2004 Wide-range equation of state for natural gases and other mixtures. VDI Verlag, Duesseldorf
• Kurz R., Ohanian S.(2003). Modeling turbomachinery in pipeline simulations, w materiałach: PSIG The 35th Annual Meeting, Bern
• Larjola J. (1995), Electricity from industrial waste heat using high-speed organic Rankine cycle (ORC). Int J Production Economics 41:227-235
• Lee J.H., Kim T.S. (2006), Analysis of design and part load performance of micro gas turbine/organic Rankine cycle combined systems. J Mech Sci Technol, 20:1502-15133
• Lee M.J., Tien D.L., Shao C.T. (1993). Thermophysical capability of ozone-safe working fluids for an organic Rankine cycle system, Heat Recov Syst CHP 13:409-418
• Lemmon E.W., Huber M.L., McLinden M.O. (2007), NIST Standard Reference Database 23: Reference Fluid Thermodynamic and Transport Properties-REFPROP, Version 8.0, National Institute of Standards and Technology. Standard Reference Data Program, Gaithersburg
• Lemmon E.W., Ihmels E.C. (2005). Thermodynamic Properties of the Butenes. Part II. Short Fundamental Equations of State, Fluid Phase Equilibria 228-229C:173-187
• Lemmon E.W., McLinden M.O., Wagner W. (2009). Thermodynamic properties of propane. III. A reference equation of state for temperatures from the melting line to 650 K and pressures up to 1000 MPa, J Chem Eng Data 54:314 1 -3180
• Lemmon E.W, Span R. (2006), Short Fundamental Equations of State for 20 Industrial Fluids, J Chem Eng Data 51:785-850
• Leslie N.P., Sweetser R.S., Zimron 0., Stovall T.K. (2009), Recovered Energy Generation Using an Organic Rankine Cycle System, ASHRAE Trans 115:220-230
• Letniowski F.W. (1993). Compressor station modeling in networks, w materiałach: PSIG The 25th Annual Meeting, Pittsburgh, PA
• Lewandowski W.M., Ryms M., Kołoła R., Kubski P., Klugmann-Radziemska F., Ostrowski P. (20110), Poprawa sprawności układów ORC i systemów trigeneracyjnych poprzez zastosowanie różnych termodynamicznych wariantów ich działania. Nafta-Gaz 66:794-799
• Linnhoff B., Hindmarsh F. (1983), The pinch design method for heat exchanger networks. Chem Eng Sci 38:745-763
• Liu B.-T., Chien K.-H, Wang C.-C. (2004), Effect of working fluids on organic Rankine cycle for waste heat recovery, Energy 29:1207-1217
• Magiera R., Klonowicz P., Hanausek P., Chodkiewicz R., Klonowicz W. (2009), The design, construction and first operational experience for a small turbine applied in an ORC research installation. w: Proceedings of the 8th Conference Power System Engineering. Thermodynamics & Fluid Flow, Plzen, pp. 151-158
• Mago P.J. Chamra L..M., Somayaji C. (2007), Performance analysis of different working fluids for use in organic Rankine cycles, Proc. IMechE, Part A: J Power Energy 221:255-264
• Mago P.J., Srinivasan K.K., Chamra L.M., Sornayaji C. (2008). An examination ofexergy destruction in organic Rankine cycles, lnt J Energy Res 32:926-938.
• Maizza V., Maizza A. (1996), Working fluids in non-steady flows for waste energy recovery systems, Appl Therm Eng 16:579-590
• McMahan A.C. (2006). Design and Optimization Of Organic Rankine Cycle Solar-Thermal Power plants. Praca dyplomowa magisterska. Department Of Mechanical Engineering, University Of Wisconsin-Madison, Madison
• Michalewicz Z. (2004), Algorytmy genetyczne + struktury danych = programy ewolucyjne, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa
• Mikielewicz D., Mikielewicz J. (2010), A thermodynamic criterion for selection of working fluid for subcritical and supercritical domestic micro CHP, Appl Therm Eng 30:2357-2362
• Milewski J., Badyda K., Miller A. (2007), System and turbine parameters of Organic Rankine Cycles, w materiałach: 8. Konferencji Problemy Badawcze Energetyki Cieplnej PBEC, Politechnika Warszawska, Warszawa
• Miller A., Lewandowski J., Badyda K., Świrski K. (1998), Turbiny gazowe - modelowanie i symulacja, Mechanik 71:558-561
• Modisette J. (2002), Pipeline thermal models, w materiałach: P510 The 34th Annual Meeting, Portland, OR
• Mohamed K.M., Bettle M.C., Gerber A.G., Hall J.W. (2010), Optimization study of large-scale low-grade energy recovery from conventional Rankine cycle power plants, Int J Energy Res 34:1071-1087
• Mohitpour M., Golshan H., Murray A. (2003). Pipeline design & construction - A practical approach, 2nd ed. ASME Press, New York
• Mokhatab S., Santos S.P., Cleveland T. (2007). Compressor Station Design Criteria, Pipeline Gas J. 234:26-32
• Murrell W.E. (2010), FERC View of Efficiency, w materiałach: Gas/Electric Partnership Conference, Cypress, TX
• Najjar Y.S.l-I., Radhwan A.M. (1988). Cogeneration by combining gas turbine engine with organic Rankine cycle, Heat Recov Syst CHP 8:211-219
• Nguyen H.H., Chan C.W. (2006), Applications of artificial intelligence for optimization of compressor scheduling, Eng AppI Artif Intell 19:1 13-126
• Nguyen T.Q., Slawnwhite J.D., Boulama K.G. (2010), Power generation from residual industrial heat, Energy Convers Manage 51:2220-2229
• Nowak W., Stachel A.A. (2005), Wykorzystanie energii geotermalnej do produkcji ciepła i energii elektrycznej w Polsce, w materiałach konferencji: Zintegrowane inteligentne systemy wykorzystania energii odnawialnej, Politechnika Częstochowska, Częstochowa-Podlesice
• Nowak W., Borsukiewicz-Gozdur A., Stachel A.A. (2008). Ocena efektywności pracy hybrydowej elektrowni z ORC zasilanej parą wodną z kotła opalanego biomasą, Rynek Energii 78:35-40
• NREL (2009). Solar Advisor Model Reference Manual, National Renewable Energy Laboratory <https://www.nrel.gov/analysis/sam/support.html#refman> [dostęp listopad 2010]
• Odom F.M., Muster G.L. (2009). Tutorial on Modeling of Gas Turbine Driven Centrifugal Compressors, w materiałach: PSIG The 40th Annual Meeting, Galveston, TX
• Osiadacz A. (1980). Nonlinear programming applied to the optimum control of a gas compressor station, Int J Numer Methods Eng 4:13-24
• Osiadacz A. (1987), Simulation and analysis of gas networks, Gulf Publishing Company, Houston, TX
• Osiadacz A., Chaczykowski M. (1998), Zastosowanie symulacji komputerowej do wykrywania i lokalizacji nieszczelności w gazociągu, w materiałach Sympozjum naukowo-technicznego Straty gazu w gazownictwie, Krynica Zdrój
• Osiadacz A.J., Chaczykowski M. (2001), Comparison of isothermal and non-isothermal pipeline gas flow models. Chem Eng J 81:41-51
• Osiadacz A.J., Chaczykowski M., Uilhoorn F.E. (2008), Hydrate tracking in high-pressure gas pipelines under transient conditions. w: Termodynamika w nauce i gospodarce. XX Zjazd Termodynamików, Politechnika Wrocławska. Wrocław, tom 2, 162-168
• Osiadacz A.J., Chaczykowski M. (2010a). Stacje gazowe: teoria, projektowanie, eksploatacja, Fluid Systems, Warszawa
• Osiadacz A.J., Chaczykowski M. (2010h). Verification of Transient Gas Flow Simulation Model, w materiałach: PSIG The 41st Annual Meeting, Bonita Springs, FL
• Papadopoulos A.l., Stijepovic M., Linke P. (2010), On the systematic design and selection of optimal working fluids for Organic Rankine Cycles, Appl Therm Eng 30:760-769
• Penoncello S.G., Goodwin A.R.H., Jacobsen R.T. ( 1995), A Thermodynamic Property Formulation for Cyclohexane, Int J Thermophys 16:519-531
• Percell P.B., Ryan M.J. (1987), Steady state optimization of gas pipeline network operation, w materiałach: PSIG The 19th Annual Meeting, Tulsa
• Polt A., Platzer B., Maurer G. (1992), Parameter der thermischen Zustandsgleichung von Bender fuer 14 mehratomige reine Stoffe, Chem Tech (Leipzig), 44:216-224
• Połecki Z. (2008). Możliwości wykorzystania organicznego obiegu Rankine'a dla odzysku ciepła z procesów technologicznych, Rynek Energii 75:50-53
• Quoilin S., Lemort V. (2009), Technological and Economical Survey of Organic Rankine Cycle Systems, w materiałach: 5th European Conference on Economics and Management of Energy in Industry, Vilamoura, Algarve
• Ransom D., Brun K., Kurz R. (2007), Enthalpy determination methods for compressor performance calculations, w materiałach: ASME Turbo Expo, GT2007-27038, Montreal, 1407-13
• Rayegan R., Tao Y.X. (2011), A procedure to select working fluids for Solar Organic Rankine Cycles (ORCs), Renew Energy 36:659-670
• Rosen M.A. (1999). Second-law analysis: approaches and implications, Int J Energy Res 23:415-429
• Rozporządzenie (2000). Nr 2037/2000 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 czerwca 2000 r. w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową (Dz. U.L 244 z 29.9.2000)
• RTO (2007), Performance prediction and simulation of gas turbine engine operation for aircraft, marine, vehicular and power generation, research and technology organization report RTO-TR-AVT-036, RTO/NATO, Neuilly-sur-Seine
• Schroeder, D.J., Leslie P. (2010), Organic Rankine Cycle Working Fluid Considerations for Waste Heat to Power Applications, ASHRAE Trans, Vol. 116, Part 1, 525-33
• Shapiro A.H. (1953), The dynamics and thermodynamics of compressible fluid flow, Ronald Press New York
• Span R., Wagner W. (2003) Equations of State for Technical Applications. II. Results for Nonpolar Fluids, Int J Thermophys 24:41-109
• Sun C.K., Uraikul V., Chan C.W., Tontiwachwuthikul P (2000). Integrated expert system/operations research approach for the optimization of natural gas pipeline operations. Eng Appl Artif Intell 13:465-475
• Szargut J. (2007), Egzergia: poradnik obliczania i stosowania. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej. Gliwice
• Szargut J., Szczygieł I. (2008), Zimna elektrownia wykorzystująca kriogeniczną egzergię skroplonego gazu ziemnego. Część 1. Analiza termodynamiczna. w: Termodynamika w nauce i gospodarce, XX Zjazd Termodynamików, Politechnika Wrocławska, Wrocław, tom 2, 365-373
• Szargut J., Ziębik A. (1998), Podstawy energetyki cieplnej, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa
• Szargut J., Ziębik A. (2006), Podstawy analizy egzergetycznej, w pracy: Ziębik A., Szargut J., Stanek W. (red.) Analiza możliwoci zmniejszenia niedoskonałości termodynamicznej procesów zaopatrzenia w elektryczność, ciepło i chłód w aspekcie zrównoważonego rozwoju kraju, Polska Akademia Nauk, Komitet Termodynamiki i Spalania, Warszawa
• Saavedra I., Bruno J.C., Coronas A. (2010). Thermodynamic optimization of organic Rankine cycles at several condensing temperatures: Case study of waste heat recovery in a natural gas compressor station, Proc IMechE, Part A: J Power and Energy 224:917-930
• Saleh B., Koglbauer C., Wendland M., Fischer J. (2007). Working fluids for low-temperature organic Rankine cycles, Energy 32:1210-1221
• Schroeder D.J., Leslie N. (2010), Organic Rankine Cycle Working Fluid Considerations for Waste Heat to Power Applications, ASHRAE Trans 116 PART 1 525-533
• Schuster A., Karellas S., Kakaras E., Spliethoff H. (2009). Energetic and economic investigation of organic Rankine cycle applications, Appl Therm Eng 29:1809-17
• Siemens AG (2010), Industrial Gas Turbine SG17-600. Technical specifications. <http://www.energy.siemens.com/hq/en/power-generation/gas-turbines/sgt-600.htm> [dostęp listopad 2010]
• Szargut J., Ziębik A. (1998), Podstawy energetyki cieplnej, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszava
• Tabkhi F., Pibouleau L., Azzaro-Pantel C., Domenech S. (2009). Total cost minimization of a high-pressure natural gas Network, J Energy Resour Technol Trans ASME131:0430021-04300212
• Tchanche B.F, Lambrinos Gr., Frangoudakis A., Papadakis 0. (2010). Energy analysis of micro-organic Rankine power cycles for a small scale solar driven reverse osmosis desalination system. AppI Energy 87:1295-1306
• Thorley A.R.D., Tiley C.H. (1987), Unsteady and transient flow of compressible fluids in pipelines - a review of theoretical and some experimental studies, Int. J. Heat Fluid Flow 8:3-15
• TU Delft (2011), Cycle-Tempo™, <http://www.cycle-tempo.nl> [dostęp luty 2011]
• Urban M. (1987), Combined cycle for energy conservation at a compressor station, ASME lnt Gas Turbine Inst Publ IGTI 1:297-301
• Vaja I., Gambarotta A. (2010), Internal Combustion Engine (ICE) bottoming with Organic Rankine Cycles (ORCs) Energy 35:1084-1093
• Walton T.A. (1986), PC program helps monitor efficiency by describing pump, compressor impeller curves, Oil Gas J 84:55-8
• Wang J., Dai Y., Gao L. (2009), Exergy analyses and parametric optimizations for different cogeneration power plants in cement industry. AppI Energy 86:941-948
• Varbanov P.S., Doyle S., Smith R. (2004), Modelling and optimization of utility systems, Chem Eng: Res Des 82:561-78
• Wark K. (1995). Advanced Thermodynamics for Engineers. McGraw-Hill, New York
• Wei D., Lu X., Lu Z., Gu J. (2007), Performance analysis and optimization of organic Rankine cycle (ORC) for waste heat recovery, Energy Convers Manage 48:1113-1119
• Wiśniewski S., Borsukiewicz-Gozdur A. (2010). The influence of vapor superheating on the level of heat regeneration in a subcritical ORC coupled with gas power plant, Arch Thermodynamics, No. 3(31):185-199
• Woldeyohannes A.D., Majid M.A.A. (2011), Simulation model for natural gas transmission pipeline network system, Simulat Modell Pract Theory 19:196-212
• Wolneberg P.W., Ertesvăg I.S. (2008), Alternatives for power supply to natural-gas export compressors combined with heat production evaluated with respect to exergy utilization and CO2 emissions, Energy Convers Manage 49:3531-40
• Wu S., Rios-Mercado R.Z., Boyd E.A., Scott L.R. (2000), Model relaxation for the fuel cost minimization of steady state gas pipeline networks, Math Comput Model 31:197-220
• Yu Y., Chen L., Sun E, Wu C. (2007), Neural-network based analysis and prediction of a compressor's characteristic performance map, Appl Energy 84:48-55
• Ziębik A., Szargut J., Stanek W., (red.) (2006), Analiza możliwoci zmniejszenia niedoskonałości termodynamicznej procesów zaopatrzenia w elektryczność, ciepło i chłód w aspekcie zrównoważonego rozwoju kraju, Polska Akademia Nauk, Komitet Termodynamiki i Spalania, Warszawa
• Zhang N., Cai R. (2002), Analytical solutions and typical characteristics of part-load performances of single shaft gas turbine and its cogeneration, Energy Convers Manag 43:1323-37